Dini Başa Çıkma Stratejilerinin Etik Dışı Organizasyon Yanlısı Davranışlar, Makyavelizm ve İfşa Üzerindeki Etkisi

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 2, 238 - 261, 30.06.2024

Ferda Alper Ay , Abdullah Karakaya

Öz

Bu çalışmanın amacı dini başa çıkma stratejilerinin etik dışı organizasyon yanlısı davranışlar, Makyavelizm ve ifşa etme eğilimi üzerindeki etkisini incelemektir. Veriler, tesadüfi örnekleme yöntemiyle Türkiye’de kamu ve özel sektörde çalışan 371 kişiden çevrimiçi anket tekniği kullanılarak toplanmıştır. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistikler, faktör analizi, bağımsız örneklem t testi, ANOVA, Pearson korelasyon analizi ve çoklu regresyon analizi kullanılmıştır. Çalışmanın bulgularında, olumlu dini başa çıkmanın Makyavelizm ve etik dışı organizasyon yanlısı davranışlarda negatif etkisi olduğu, olumsuz dini başa çıkmanın ise Makyavelizm ve etik dışı organizasyon yanlısı davranışlarda pozitif etkisi olduğu saptanmıştır. İfşa etme niyeti ile etik dışı organizasyon yanlısı davranışlar arasında negatif bir ilişki tespit edilmiştir. Dini başa çıkma stratejilerinin ifşa etme niyetini etkilemediği belirlenmiştir. Ayrıca katılımcıların yaş, cinsiyet, eğitim, medeni durum ve çalışılan sektör özelliklerine göre değişkenler arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar belirlenmiştir. Çalışmanın sonuçları, olumlu dini başa çıkma stratejilerinin örgüt içinde etik dışı organizasyon yanlısı davranışların ve Makyavelist davranışların azaltılmasında katkı sağlayabileceğini göstermektedir. Anahtar Kelimeler: Olumlu Dini Başa Çıkma, Olumsuz Dini Başa Çıkma, Etik Dışı Organizasyon Yanlısı Davranışlar, Makyavelizm, İfşa Etme Eğilimi Abstract This study aims to examine the impact of religious coping strategies on unethical pro-organizational behavior, Machiavellianism, and whistleblowing. Data was collected using an online survey technique from 371 people working in Turkey's public and private sectors by random sampling method. Descriptive statistics, factor analysis, independent samples t-test, ANOVA, Pearson correlation analysis, and multiple regression analysis were used to analyze the data. In the findings of the study, it was determined that positive religious coping had a negative effect on Machiavellianism and unethical pro-organizational behaviors, while negative religious coping had a positive effect on Machiavellianism and unethical pro- organizational behaviors. A negative relationship was found between the intention to whistleblowing and unethical pro-organizational behavior. It was determined that religious coping strategies did not affect the intention to whistleblowing. In addition, statistically significant differences were determined between the variables according to the participant's age, gender, education, marital status, and sector 1Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Sivas 2Karabük Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Karabük ORCID: F.A.A.:0000-0002-6170-1578 A.K.: 0000-0002-3214-6771 Corresponding Author: Ferda ALPER AY Email: [e-mail] Citation: Alper Ay, F. ve Karakaya, A. (2024). Dini başa çıkma stratejilerinin etik dışı organizasyon yanlısı davranışlar, makyavelizm ve

Anahtar Kelimeler

Olumlu Dini Başa Çıkma, Olumsuz Dini Başa Çıkma, Etik Dışı Organizasyon Yanlısı Davranışlar, Makyavelizm, İfşa Etme Eğilimi

Kaynakça

• Abanoz, S. (2020). Türkiye’de yapılan ‘dinî başa çıkma’ konulu araştırmalar hakkında bir değerlendirme. Eskiyeni, 40 (Mart/March 2020), 406-429. https://doi.org/10.37697/eskiyeni.673386.
• Abu Raiya, H., Pargament, K. I., Mahoney, A., & Stein, C. (2008). A psychological measure of Islamic religiousness: Development and evidence for reliability and validity. The International Journal for the Psychology of Religion, 18(4), 291-315. https://doi.org/10.1080/10508610802229270
• Aghababaei, N., Mohammadtabar, S., & Saffarinia, M. (2014). Dirty dozen vs. the H factor: Comparison of the dark triad and honesty–humility in prosociality, religiosity, and happiness. Personality and Individual Differences, 67, 6-10. https://doi.org/10.1016/j.paid.2014.03.026
• Ajzen, I. (1991). The theory of planned behavior. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50, 179–211. Alper Ay, F. (2018a). Adaletin olmadığı yerde ıslık çalamamak, örgütsel adaletin whistleblowing (ifşa etme) niyeti üzerine etkisi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(4), 246-266. DOI: 10.20491/isarder.2018.522
• Alper Ay, F. (2018b). Örgütlerde etik olmayan uygulamaların ifşa edilmesi (Whistleblowing) davranışı. Bilimsel Araştırmalar Kitabı İktisadi ve İdari Bilimler, Akademisyen Yayınevi, 209, 220.