Siverek Mutfağında Yenilebilir Yabani Bitkilerin Kullanım Şekilleri ve Gastronomiye Katkıları

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 3, 469 - 480, 30.09.2024

Barış Turan , Muhammed Yeçtekin

Öz

Ülkemizin önemli gastronomi kentlerinden biri olan Şanlıurfa'da, coğrafi koşulların da etkisiyle et ve et bazlı yemeklerin ön plana çıktığı bilinmektedir. Ancak bölgede taşıdığı iklim özellikleri sayesinde yenilebilir bitkilerin yetiştiği bir yer olan Siverek ilçesi, bu bitkilerden yapılan yemeklerle yöre mutfağına yeni bir soluk getirebilir. Esasen yenilebilir yabani bitkiler gibi gastronomik ürün farklılaştırması bölgelerin çekiciliğini arttırmakta ve tercih edilir bir destinasyon imajı oluşturmaktadır. Bu araştırmada, bölgede yabani otları ile ön plana çıkan Siverek ilçesinde yetişen yabani bitkilerin tespiti, kullanım biçimlerinin belirlenmesi ve gastronomik önemlerinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Nitel araştırma yönteminin tercih edildiği çalışmada veriler yarı yapılandırılmış görüşme tekniği ile elde edilmiştir. Araştırmaya Siverek ilçesinde ikamet eden 10 katılımcı dâhil edilmiştir. Elde edilen veriler, betimsel analiz tekniği ile değerlendirilmiştir. Buna göre Siverek bölgesinde yetişen 17 yenilebilir bitkinin 10’nu katılımcılar tarafından öne çıkarılmıştır. Katılımcıların çoğunluğu yenilebilir bitkileri, yetiştikleri yerlerden “kendisinin” topladığını ifade etmiştir. Katılımcıların tamamı yenilebilir bitkileri öncelikle “mevsiminde” tercih ederken, büyük çoğunluğu “haftada en az bir gün”, geri kalanların ise “haftada birkaç gün” yenilebilir bitkilerden yemek yaptığını ve büyük çoğunluğu bunları “taze” olarak tükettiğini belirtmiştir. Yabani bitkilerden yapılan yemeklerin çoğunlukla “evlerde” hazırlandığını, restoranlarda ise bunlara pek rastlanılmadıklarını ifade edilmiştir. Yörede yetişen yenilebilir yabani bitkilere yöre halkı tarafından ilginin oldukça yoğun olduğu, ancak gastronomik ürün olarak yeterince değerlendirilmediği belirlenmiştir. Başka bir deyişle, yenilebilir bitkilerin gastronomik değerlendirmesinin çoğunlukla kırsal kesimde yaşayan yerel halkla sınırlı olduğu gözlemlenmiştir

Anahtar Kelimeler

: Yenilebilir Yabani Bitkiler, Gastronomi, Siverek, Yerel Halk, Gastronomi Turizmi

Kaynakça

• Akan , H., & Balos , M. M. (2023). Karaköprü (Şanlıurfa)’Da Gıda Olarak Tüketilen Yabani Bitkiler Üzerinde Etnobotanik Bir Araştırma. International Journal Of Life Sciences And Biotechnology, 6(1), 61-81.
• Aksoy, A., Çelik, J., & Tunay, H. (2016). Gazipaşa (Antalya) İlçe Pazarında Satılan ve Halk Tarafından Kullanılan Bazı Bitkiler ve Kullanım Amaçları. Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi, 9(2), 55-60.
• Alarcόn, R., Ortiz, L. T., & García, P. (2006). Nutrient and Fatty Acid Composition of Wild Edible Bladder Campion Populations [Silene Vulgaris (Moench.) Garcke]. International Journal of Food Science and Technology,, 41(10), 1239-1242.
• Apuhan, A. K., & Beyazkaya, T. (2019). Bingöl’ün Yenilebilir Yabani Bitkilerinin Gastronomi Turizmine Etkisi Üzerine Bir Araştırma. Tourism And Recreation, 1(1), 31-37.
• Cakilcioglu, U., & Turkoglu, I. (2010). An Ethnobotanical Survey of Medicinal Plants in Sivrice (Elazığ Turkey). Journal of Ethnopharmacology, 132, 165-175.
• Ceylan, F., & Akar-Şahingöz, S. (2019). Yenilebilir Otlar Tüketim Alışkanlığı: Düziçi Örneği. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 7(3), 2204-2225.
• Çelik, M., & Aksoy, M. (2017). Yerli Turistlerin Gastronomi Turizmine Yönelik Tutumları: Şanlıurfa Örneği. Journal Of Tourism & Gastronomy Studies, 5(3), 422-434.
• Çetinkaya, N., & Yıldız, S. (2018). Erzurum’un Yenilebilir Otları ve Yemeklerde Kullanım Şekillerine Yönelik Bir Araştırma. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(1), 482-503.
• Dağ, B. (2021). Siverek Bölgesinde Yetişen Kenger (Gundelia Tournefortii) Bitkisinin Ağır Metal, Fenolikasit ve Antioksidan İçeriklerinin Araştırılması. BEU Fen Bilimleri Dergisi, 10(3), 816-827.