Safranbolu’nun Eski Su İletim Sistemleri Üzerine Bir Araştırma “Paşa Suyu”

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 1, 79 - 96, 25.03.2025

Bilal Belder

Öz

Safranbolu; ülkemizde ve dünyada adını geleneksel Türk Mimari örnekleri ile adı duyurmuştur. Gayza köyü Hızar mevkiinden çıkan kaynak suları Safranbolu’nun uzun yıllar su ihtiyacını karşıladığı için şehir hafızasında “Paşa Suyu” olarak bilinmektedir. Bu suların Gayza köyünden Safranbolu’ya ulaştırılması için eskiden yapılmış su iletim sistemi olan; algun kanallar ile 5 km. mesafeden Beybağı denilen yerde bulunan su terazisinden şehir içine künk borular ile çeşmelere ulaştırılması ile insanların su ihtiyacı sağlanmıştır. Safranbolu’da zamanla gelişen su iletim teknoloji ile işlevini yitiren bu eski su kanallarının yerine demir veya beton borular kullanılmıştır. Bununla birlikte eski su mimari yapılarından çeşmeler ve su köprüleri korumaya alınmış ve restore edilmiştir. Fakat bölgedeki eski suyolu sistemlerinin zamanla işlevini yitirmesiyle birlikte unutulmuş ve günümüzde yok olma tehlikesi ile karşı karşıyadır. Yapılan bu çalışmada; ülkemizde Suyolları üzerine yapılan araştırmalar incelenmiş ve konuyla ilgili örneklerden yararlanılmıştır. Safranbolu hakkında yazılan kaynaklardan az sayıda suyolları hakkında yazılmış yazılı belge olduğu görülmüştür. Yazılı kaynaklar doğrultusunda bölge insanlarının eski hatıralarından alınan bilgiler ile yapılan gezi araştırmalarıyla su iletim yapılarının yerleri belirlenmeye çalışılmıştır. Safranbolulu İzzet Mehmet Paşa’nın kurmuş olduğu Vakfiyede belirtilen bu suyolu sistemleri vakıf gelirleriyle bakımları yapılmış ve insan ihtiyaçlarını gidermiştir. Suyollarının Gayza köyünden itibaren Safranbolu’ya ulaşımında kullanılmış eski su iletim sistemleri tespit edilmeye çalışılmış ve mevcut durumlarıyla ilgili bulgular yorumlanmıştır. Tarihi şehrimizin sahip olduğu su mimarisi yapıları ve özellikle suyollarının; önemi, tanıtılması, korunması ve yenilenmesi adına yapılacak çalışmalara katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Safranbolu, Paşa suyu, Suyolu, Algun, Künk

Kaynakça

• Algun kanal örneği. URL 2. Erişim 15 Temmuz 2024, https://www.aa.com.tr/tr/kultur-sanat/diyarbakirda -roma-donemine-ait-1800-yillik-atik-su-kanali-bulundu/2060211
• Bayram, S. (1999). Safranbolulu İzzet Mehmet Paşa Vakfiyesi ve Kütüphanesi, I. Ulusal Tarih İçinde Safranbolu Sempozyumu, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
• Ertuğrul, Ö. (2019). Mimarlık Tarihi İçinde İstanbul Bizans Su Mimarisi Durumu, I. Meriç Uluslararası Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dergisi, 3(8), 276-325.
• Eski, M. (2018). Kastamonu Basınında Safranbolu, Safranbolu Kültür ve Turizm Vakfı Yayınları, Özer Matbaası.