Plant Biodiversity and Genetic Resources

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 2, 117 - 125, 31.12.2022

Kamber Erat , Hüseyin İrfan Balık

Öz

Located at the intersection of three phytogeographical regions, namely Europe-Siberia, Iran-Turanian and Mediterranean, Turkey has a very rich plant biodiversity. In addition, Thrace-Aegean, South-East Anatolia, Samsun-Tokat-Amasya, Kayseri and its vicinity and Ağrı are home to many fruits, vegetables and field crops in micro gene centers. Genetic resource research in terms of plant biodiversity is the guarantee of sustainability in agricultural production. Preservation of genetic resources is one of the basic responsibilities of human beings. However, it should not be forgotten that very valuable genetic resources should be brought into the economy. While the tolerance of the cultivars to the extreme climatic conditions caused by global warming is low, the tolerance of the genetic resources that have been able to withstand and survive the climatic conditions of the region for thousands of years is higher. Therefore, very valuable genetic resources should be used as breeding material for the development of new varieties. Ethnobotanical studies should be included in genetic resource research and traditional knowledge should be transferred to future generations. Although biosmuggling is an issue that many countries suffer from, it is not possible to completely prevent it despite the sanctions. For this reason, there is a need for awareness studies in the society for the protection of biodiversity.

Anahtar Kelimeler

plant biodiversity, genetic resources, gene center, ethnobotanic

Bitkisel Biyoçeşitlilik ve Genetik Kaynaklar

Öz

Avrupa-Sibirya, İran-Turan ve Akdeniz olmak üzere üç fitocoğrafik bölgenin kesişim noktasında bulunan Türkiye, oldukça zengin bir bitkisel biyoçeşitliliğe sahiptir. Ayrıca, Trakya-Ege, Güney-Doğu Anadolu, Samsun-Tokat-Amasya, Kayseri ve civarı ile Ağrı ve civarı olmak üzere 5 mikro gen merkezi birçok meyve, sebze ve tarla bitkisine ev sahipliği yapmaktadır. Bitkisel biyoçeşitlilik açısından genetik kaynak araştırmaları tarımsal üretimde sürdürülebilirliğin garantisini oluşturmaktadır. Genetik kaynakları korumak insanoğlunun temel sorumluluklarındandır. Ancak, çok değerli genetik kaynakların ekonomiye kazandırılmasının gerekliliği de unutulmamalıdır. Küresel ısınmanın sebep olduğu ekstrem iklim koşullarına kültür çeşitlerinin toleransı düşük iken, bulunduğu yörenin iklim ve toprak koşullarına adapte olmuş ve hayatta kalabilmiş genetik kaynakların toleransı daha yüksek olmaktadır. Bu nedenle çok değerli genetik kaynakların yeni çeşitlerin geliştirilmesinde ıslah materyali olarak kullanılması gerekmektedir. Genetik kaynak araştırmalarında etnobotanik çalışmalara yer verilmeli ve geleneksel bilginin gelecek nesillere aktarımı sağlanmalıdır. Biyokaçakçılık birçok ülkenin muzdarip olduğu bir konu olmakla birlikte, yaptırımlara rağmen tamamen önlenmesi mümkün olamamaktadır. Bu nedenle biyoçeşitliliğin korunmasına yönelik toplumda farkındalık çalışmalarına ihtiyaç duyulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

bitkisel biyoçeşitlilik, genetik kaynak, gen merkezi, etnobotanik

Kaynakça

• [1] Avrupa Çevre Ajansı, (2022). Biyolojik Çeşitlilik–Ekosistemler. https://www.eea.europa.eu/tr/themes/biodiversity/intro (Erişim tarihi: 14.04.2022)
• [2] Anonim, (2022a). https://arastirma.tarimorman.gov.tr/beykozbbgam/Menu/37/Teknik-Bilgiler (Erişim tarihi: 23.05.2022)
• [3] Atik, A. D., Öztekin, M. ve Erkoç, F., (2010). Biyoçeşitlilik ve Türkiye'deki Endemik Bitkilere Örnekler. Gazi University Journal of Gazi Educational Faculty (GUJGEF), 30(1).
• [4] Graham, L.E., Graham, J.M., Wilcox, L.W. (2004). Bitki Biyolojisi. Çeviri Editörü: Kani Işık, Ankara: Palme Yayınları.
• [5] Balık, H.İ., 2017. Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar Araştırmaları Eğitim Sunusu. 52 slayt.
• [6] Karagöz, A., Zencirci, N., Tan, A., Taşkın, T., Köksel, H., Sürek, M., ... ve Özbek, K., (2010). Bitki Genetik Kaynaklarının Korunması ve Kullanımı. Türkiye Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi, 1, 155-177.
• [7] Anonim, (2015). Çölleşme/Arazi Bozulumu ve Kuraklıkla Mücadele Terimler Sözlüğü. https://www.tarimorman.gov.tr/CEM/Belgeler/collesme%20belgeleri%20arsiv/Sayfa02/CollesmeSozluk.pdf (Erişim tarihi: 22.04.2022)
• [8] Altındal, D. ve Akgün, İ., (2015). Bitki Genetik Kaynakları ve Tahıllardaki Durumu. Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 12(1), 147-153.
• [9] Anonim, (2022b). https://www.tarimorman.gov.tr/TAGEM/Belgeler/genetik_kaynak/bitki/Basvuru_formu.pdf (Erişim tarihi: 13.04.2022)
• [10] Kendir, G. ve Güvenç, A., (2010). Etnobotanik ve Türkiye’de Yapılmış Etnobotanik Çalışmalara Genel Bir Bakış. Hacettepe University Journal of the Faculty of Pharmacy, (1), 49-80.
• [11] Anonim, (2022c). https://arastirma.tarimorman.gov.tr/etae/Belgeler/TanitimBrosur/3-bgk-tanitim-bro.pdf (Erişim tarihi: 13.04.2022)
• [12] Anonim, (2022d). https://arastirma.tarimorman.gov.tr/etae/Menu/27/Teknik-Brosurler (Erişim tarihi: 13.04.2022)
• [13] Balkaya, A., ve Yanmaz, R., (2001). Bitki Genetik Kaynaklarının Muhafaza İmkanları ve Tohum Gen Bankalarının Çalışma Sistemleri. Ekoloji Çevre Dergisi, 10(39), 25-30.
• [14] Karagöz, A., Özbek, K., ve Sarı, N., (2016). Türkiye’nin Bitkisel Biyolojik Çeşitliliğinin Korunması ve Sürdürülebilir Kullanımına İlişkin Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 88-99.
• [15] Aykas, L., Kafa, G., Uzun, M., Doğan, A., Özdemir, M., Uğur, R., ... ve Kaya, H., (2018). Türkiye Arazi Gen Bankaları. ANADOLU Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Dergisi, 28(2), 76-87.
• [16] Avcı, M., ve Avcı, S., (2019). Botanik Bahçelerinin Küresel Dağılış Özellikleri, Biyoçeşitlilik ve İklim Değişimi Bakımından Önemi. 1. İstanbul Uluslar. Coğrafya Kongresi Bildiri Kitabı, 694-705.
• [17] Tan, A., (2010). Türkiye Bitki Genetik Kaynakları ve Muhafazası. ANADOLU Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Dergisi, 20(1), 9-37.
• [18] Keçeli, T., Yaprak, E., Allı, E., Danışman, T., Yorulmaz, T., Kılıçarslan, H., Demircan, A., Kocuklu, B. ve Erdoğan, S., (2013), Biyokaçakçılıkla Mücadele Rehberi Orman ve Su İşleri Bakanlığı Baskı, 2013, Ankara
• [19] Kaya, A., (2018). IUCN (Nesli Tükenme Tehlikesi Altında Olan Türlerin) Kırmızı Listesi. https://www.tech-worm.com/iucn-nesli-tukenme-tehlikesi-altinda-olan-turlerin-kirmizi-listesi/ (Erişim tarihi: 22.04.2022)
• [20] Ekim, T. (2005). Türkiye’nin Biyolojik Zenginlikleri. Türkiye Çevre Vakfı Yayınları, Yayın No: 170. Ankara: Önder Matbaası