Türkiye’de Cari İşlemler Açığının Sürdürülebilirliği

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 1, 1 - 15, 31.12.2020

N. Ceren Türkmen

Öz

Sürdürülebilir ekonomik büyümeyi hedefleyen ülkeler istikrarlı bir şekilde hem iç hem de dış
dengenin sağlanmasına çaba sarf etmektedirler. Sermaye hareketlerinin serbestleştiği bir ortamda
dış dengenin sağlanıp sağlanmadığının önemli göstergelerinden biri cari işlemler hesabıdır. Cari
işlemler açığının gayrisafi yurtiçi hasılaya oranının (CAD/GDP) yüksekliği ekonomik kriz
sinyallerinden biridir. Bu çalışmada Türkiye’nin cari işlemler hesabı açığı sürdürülebilirliği Husted
(1992) modeli çerçevesinde irdelenmiştir. Durağan zaman serileri maruz kalacakları bir şokun
etkisinden arınarak, zaman içerisinde ortalamaya dönme özelliği sergilediklerinden dolayı cari
işlemler hesabının analizinde birim kök/durağanlık testlerinden yararlanılmıştır. 1974-2019
dönemine ait yıllık veriler ADF ve FADF birim kök testleri ile KPSS ve FKPSS durağanlık testleri
ile analiz edilmiştir. KPSS testi ve FKPSS testine göre cab/gdp serisi düzeyde durağandır,
trigonometrik terimler istatistiki olarak tespit edilmiş ve serinin davranışını yakalamışlardır.

Anahtar Kelimeler

Cari İşlemler Açığı, Sürdürülebilirlik, FADF, FKPSS

Kaynakça

• Açıkgöz, Ş., ve A. Akçağlayan. (2014) Türkiye’de Cari İşlemler Açığının Sürdürülebilirliği. Ege Academic Review 14(1).
• Ağaslan E. ve A. Akçoraoğlu. (2007) Türkiye’de Cari İşlemler Hesabının Boyutu ve Sürdürülebilirliği." 8. Türkiye Ekonometri ve İstatistik Kongresi.
• Akçayır Ö. ve M. Albeni. (2016) Türkiye’de Kronikleşen Cari Açıkların Sürdürülebilirlik Analizi. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 4(3).
• Altunöz, U. (2014) Cari Açık Sorununun Temel Nedenleri ve Sürdürülebilirliği: Türkiye Örneği. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 1(2): 115-132.
• Babaoğlu, B. (2005) Türkiye’de cari işlemler dengesi sürdürülebilirliği. T.C. Merkez Bankası Yayımlanmamış Uzmanlık Yeterlilik Tezi, Ankara.
• Barışık S. ve H. Çetintaş. Current Account Sustainability in Turkey: Structural Break Model 1987-2003. Journal of Economic and Administrative Sciences SDU 11(1): 1-16.
• Becker, R. , W. Enders, ve J. Lee. (2006) A stationarity test in the presence of an unknown number of smooth breaks. Journal of Time Series Analysis 27(3): 381-409.
• Bektaş, V. (2017) Gelişmekte Olan Ülkelerde Cari Açıkların Sürdürülebilirliği: Bir Panel Veri Analizi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 17(1): 51-66.
• Berke, B. (2009) Türkiye’de Cari Açığın Sürdürülebilirliği: Parçalı Eşbütünleşme Analizi. Akdeniz University Faculty of Economics & Administrative Sciences Faculty Journal/Akdeniz Universitesi Iktisadi ve Idari Bilimler Fakultesi Dergisi 9(18).
• Binatli O.A. ve N. Sohrabji. (2012) Intertemporal Solvency of Turkey’s Current Account. Panoeconomicus 59(1): 89-104.
• Boratav, K. (2004) Türkiye İktisat Tarihi 1908-2007. İmge Yayınları, Ankara.
• Çil, A. B. (2015) Cari İşlemler Açığının Sürdürülebilirliğinin Çoklu Yapısal Kırılmalı Eşbütünleşme Yöntemi ile Sınanması. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 19(2): 135-149.
• Duman, K. (2018) Türkiye’de Cari İşlem Açıkları Sürdürülebilir mi? Journal of Life Economics 5(3): 121-136.
• Enders W. ve J. Lee. (2012) The flexible Fourier form and Dickey–Fuller type unit root tests. Economics Letters 117(1): 196-199.
• Gençoğlu, P. Ve F. Ünlü. (2019) Türkiye'de Cari Açığın Sürdürülebilirliği: Ekonometrik Analiz. Hacettepe University Journal of Economics & Administrative Sciences/Hacettepe Üniversitesi Iktisadi ve Idari Bilimler Fakültesi Dergisi 37(4).
• Göçer, İ. (2013) Türkiye’de Cari Açığın Nedenleri, Finansman Kalitesi ve Sürdürülebilirliği: Ekonometrik Bir Analiz. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 8(1).
• Göçer, İ. ve M. Mercan. (2011) Türkiye Ekonomisinde cari açığın sürdürülebilirliği: Sınır testi yaklaşımı. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar Dergisi 48(562): 33-51.
• Göçer, İ., M. Mercan, ve H. Hotunluoğlu. (2012) Seçilmiş OECD Ülkelerinde Cari İşlemler Açığının Sürdürülebilirliği: Yatay Kesit Bağımlılığı Altında Çoklu Yapısal Kırılmalı Panel Veri Analizi. Maliye Dergisi 163: 449-470.
• Gülcan Y. ve G. Önel. (2008) The Sustainability of Turkish Current Account Deficit with Structural Breaks. Review of Social, Economic & Business Studies. Güneş, Ş. (2006) Türk dış ticaretinin uzun dönem dengesi üzerine ekonometrik bir analiz. Iktisat Isletme ve Finans 21.(245): 93-102.
• Hakkio C.S. ve M. Rush. (1991) Is the budget deficit “too large?” Economic inquiry, 29(3): 429-445.
• Hakkio, C. (1995) The US current account: the other deficit. Economic Review, Q III: 11-24.
• https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Dis-Ticaret-Istatistikleri-Agustos-2020-33856 https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Istatistikler/Secilmis+Grafikler Husted, S. (1992) The emerging US current account deficit in the 1980s: a cointegration analysis. The review of Economics and Statistics, 159-166.
• Kalyoncu, H. (2006) International intertemporal solvency in OECD countries: evidence from panel unit root." 44- 49.
• Kaminsky, G.L. ve C.M. Reinhart. (1999) The twin crises: the causes of banking and balance-of-payments problems. American Economic Review 89(3): 473-500.
• Koç S. ve İ. Bakırtaş. (2016) Türkiye'de Cari Açığın Sürdürülebilirliği: Kointegrasyon Testlerinden Bulgular.
• Dumlupinar University Journal of Social Science/Dumlupinar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi.
• Labonte, M. (2005) Is the US current account deficit sustainable. Library Of Congress Washıngton Dc Congressıonal Research Servıce.
• Milesi‐Ferretti G.M. ve A. Razin. (1996) Persistent current account deficits: a warning signal?. International Journal of Finance & Economics, 1(3): 161-181.
• Murat, S., E. Haykır Hobikoğlu ve L. Dalyancı. (2014) Structure and Sustainability of Current Account Deficit İn Turkish Economy. Procedia-Social and Behavioral Sciences 150: 977-984.
• Mütevelli, D. ve A. Konak. (2019) Türkiye'de Cari Açığın Finansman Yapısı ve Sürdürülebilirliği: Ekonometrik Bir Analiz. Turkish Journal of Social Research/Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi 23(1).
• Önel, G. ve U. Utkulu, (2006) Modeling the long-run sustainability of Turkish external debt with structural changes." Economic Modelling, 23(4): 669-682.
• Özer, M. ve İ.O. Coşkun. (2011) Sustainability of Turkish current account deficit in the post-crisis period. Nibes Transactions 5(2): 67-82.
• Özgür, M.I. (2015) Cari işlemler açığı ve sürdürülebilirlik: Türkiye örneği. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 19(2): 351-362.
• Özkan, A. (2017) Türkiye’de Cari İşlemler Açığının Sürdürülebilirliğinin Literatür Taraması. Bildiriler Kitabı-II: 159.
• Peker, O. (YIL) Türkiye’deki Cari Açık Sürdürülebilir mi? Ekonometrik Bir Analiz. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 17: 164-174.
• Polat, G. (2008) Cari işlemler açığının sürdürülebilirliği ve Türkiye üzerine bir uygulama. Diss. DEÜ Sosyal Bilimleri Enstitüsü.
• Sahbaz, A. (2011) Cari işlem açıklarının sürdürülebilirliği: 2001-2011 Türkiye örneği. 417-432. Seyidoğlu, H. (2003) Uluslararası İktisat: Teori, Politika ve Uygulama. Güzem Yayınları, İstanbul. Turan Z. ve D. Barak. (2016) Türkiye’de Cari İşlemler Açığının Sürdürülebilirliği. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi 4 (2): 70-80.
• Türkmen, N.C. (2018) Türkiye’nin Cari İşlemler Hesabı Açıklarını Belirleyen Etmenlerin Tespiti. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (FESA)., 3.(2), 530-543.
• Ümit, A.Ö. (2011) Türkiye’de Cari İşlemler Açığının Sürdürülebilirliğinin Zaman Serileri Analizi İle Değerlendirilmesi: 1992-2010 Dönemi.
• Yamak R. ve A. Korkmaz. (2007) Türk Cari İşlemler Açığı Sürdürülebilir mi? Ekonometrik Bir Yaklaşım. Bankacılar Dergisi 60: 17-32.
• Yayar, R. Ve Y. Demir. (2014) Türkiye’de Sürdürülebilir Cari Açık." YDÜ Sosyal Bilimler Dergisi 118. Yılancı, V. (2017) Petrol Fiyatları ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Fourier Yaklaşımı. Ekonometri ve Istatistik Dergisi 27: 51-57.
• Yücel F. ve R. Yanar (2005) Türkiye’de cari işlem açıkları sürdürülebilir mi? Zaman serileri perspektifinden bir bakış. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 14(2): 483-492.