Özelleştirmeden Beklenenler

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 1, 121 - 143, 24.06.2022

İbrahim Akdoğan , Tülin Akdoğan , Nurullah Altun

Öz

Özelleştirmeye karşı olanların eskiden beri öne sürdükleri, özelleştirme yoluyla devletin ekonomideki payının küçültülmesinin sadece bu sisteme uyum sağlayabilecek olan kesimlerin yaşayabildiği ya da mevcut refahtan yararlanabildiği, yoksul kesimlerin ise ekonomik açıdan korumasız bırakıldıkları şeklindeki görüşler ekonomik istikrasızlıkların yaşandığı her dönemde ciddi karşılık bulmaktadır. Bu cümleden hareketle özelleştirme konusunda bugüne kadar olumsuz değerlendirmeler hususunda belki de nötr kalan kamuoyunun son dönem gelişmeler (özellikle fahiş olarak da nitelendirilen fiyat artışları) karşısında özelleştirme ve uygulamaları hakkında daha sorgulayıcı ve devletin bir şekilde piyasayı dolayısıyla fiyatları kontrol altına almasını ciddi şekilde beklediği, en azından seçmenlerin siyasal parti tercihleri vesilesiyle yapılan anketlerde öne çıkardıkları görüşlerden de anlaşılmaktadır. Çalışmanın istikameti bu yönde belirlenmiştir. Buna göre mevcut siyasi ve ekonomik tercihler Türkiye’de de varlığını ve üstünlüğünü devam ettirdiğine, durum ve beklentiler de ideolojik bir değişme olacağını göstermediğine göre bu çalışmanın amacı özelleştirme yöntemleri ve bu yöntemlerin başarısının nasıl sağlanabileceğine ve özelleştirmenin nereye kadar sürdürülebileceğine ilişkin görüş geliştirmektir. Bu amaçla önce, Türkiye itibarıyla özelleştirme ve yöntemleri konusunda gündeme getirilen sektör ve hizmetlere ilişkin özelleştirme eleştirileri takdim edilmiş, akabinde özelleştirme yöntemleri kısaca tanıtılarak, Türkiye’de sektörler itibarıyla yapılan özelleştirme uygulamaları hatırlatılmış ve nihayetinde özelleştirme uygulamalarının başarılı olması amacıyla yapılabilecek öneriler sıralanarak değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Özelleştirme, Özelleştirme Yöntemleri, Türkiye

Kaynakça

• Aktan, C. C. (2010). “Kamu Ekonomisinin Rolü ve Fonksiyonlarının Piyasa Ekonomisine Devredilmesi: Özelleştirme”, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 1, 101-119.
• Aktan, C. C. (2010). “Özelleştirme Uygulamalarında Ortaya Çıkabilecek Başlıca Sorunlar”, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 2, 124-137.
• Aktan, C. C. (2011). Devlet Mi, Piyasa Mı? Mal ve Hizmetler Hangi Sektör Tarafından ve Hangi Yöntemlerle Sunulmalı?, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 1, 96-114.
• Altınok, S., Ay, A. ve Acet, H. (2002). “Serbest Piyasa Ekonomisi ve Devletin Regülasyonu”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksek Okulu Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 2, 41–64.
• Arolat, O. (2014). Türkiye’nin 28 Yıllık Özelleştirme Macerası ve Yeni Özelleştirmeler. https://www.dunya.com/kose-yazisi/turkiyenin-28-yillik-ozellestirme-macerasi-ve-yeni-ozellestirmeler/21549, Erişim Tarihi: 09.05.2022.
• Aydın, A. (2018). Özelleştirmenin Sonuçları Ortada. https://www.birgun.net/haber/ozellestirmenin-sonuclari-ortada-208965, Erişim Tarihi: 09.05.2022.
• Damar, N. B. (2022). Zarar Yine Vatandaşa: Elektrik Sisteminde Neler Oluyor? https://www.birgun.net/haber/zarar-yine-vatandasa-elektrik-sisteminde-neler-oluyor-381455, Erişim Tarihi: 18.05.2022.
• Erol, M. (2003). Doğal Tekellerin Düzenlenmesi ve Telekomünikasyon Sektöründe Düzenleyici Kurum, Devlet Planlama Teşkilatı İktisadi Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Güney, E. (2011). Özelleştirmede Nerede Yanlış Yapılıyor?. http://enverguney.blogspot.com/2011/07/ozellestirmede-nerede-yanlis-yapiliyor.html, Erişim Tarihi: 09.05.2022.
• Güngör, G. (2012). “Tarihi Açıdan Türkiye’de Özelleştirme Uygulamalarının Değerlendirilmesi”, Sakarya İktisat Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 2, 100-119.
• Haber3.com (2018). 16 yılda 207 kurum özelleştirildi. https://www.haber3.com/ekonomi/16-yilda-207-kurum-ozellestirildi-haberi-4955212, Erişim Tarihi: 09.05.2022.
• Habertürk (2022). Rekabet Kurumundan tarım sektörü için "AB deneyiminden yararlanılsın" önerisi. https://www.haberturk.com/rkebat-ten-yas-sebze-ve-meyve-icin-ab-onerisi-3415504-ekonomi Erişim Tarihi: 17.04.2022.
• Kaplan, H. (2022). Rekabet Kurumu Raporuna Dikkat. https://www.pressreader.com/turkey/sabah/20220425/282218014349899, Erişim Tarihi: 10.05.2022.
• Karagöz, H. (2009). “Dünya ve Türkiye’de Özelleştirme Uygulamaları”, Konya Ticaret Odası, Konya.
• Kavun, S. (2009). “Bazı Dünya Ülkelerinde ve Türkiye’de Özelleştirme ve Kamu Finansmanındaki Yeri”, Devlet Bütçe Uzmanlığı Araştırma Raporu, T.C. Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Kay, j., Mayer, C. ve Thompson, D. (1986). Privatization and Regulation (The OK Experience), İmtiyaz Sözleşmeleri Yoluyla Ekonomik Düzenleme, Çeviren: Nevzat Güran, http://www.canaktan.org/ekonomi/ozellestirme/kamu-ekonomisi-genisleme/guran-kay-imtiyaz.htm, Erişim Tarihi: 20.10.2021.
• Kolderie, T. (1986). Currents and Soundings-The Two Different Concepts of Privatization. Public Administration Review. 285-291.
• Malkoç, E. (2009). Özelleştirme ve Türk Telekom Örneği. Kadir Has Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bankacılık ve Finansman Doktora Programı, Doktora Tezi.
• Memurlar.net (2003). Kamu Yönetimi Temel Kanun Tasarısının Genel Gerekçesi. https://www.memurlar.net/haber/3101/kamu-yonetimi-temel-kanun-tasarisinin-genel-gerekcesi.html, Erişim Tarihi: 17.04.2022.
• Morgan, D. R. and England, R. E. (1988). The Two Faces of Privatization. Public Administration Review, Vol. 48, No. 6, 979-987.
• Özelleştirme İdaresi Başkanlığı (ÖİB) (2021a). Özelleştirme İdaresi Başkanlığı Faaliyet Raporu 2021, Ankara.
• Özelleştirme İdaresi Başkanlığı (ÖİB) (2021b). Türkiye’de Özelleştirme. https://www.oib.gov.tr/turkiyede-ozellestirme, Erişim Tarihi: 26.04.2022.
• Özkanca Andıç, N., Erasa, İ. ve İşler, İ. (2017). “Doğal Tekeller ve Özelleştirme: Türkiye Penceresinden Telekomünikasyon Örneği”, Vergi Sorunları Dergisi, Cilt: 40, Sayı: 348, 143-155.
• Rekabet Kurumu (2021). Yaş Sebze ve Meyve Sektör İncelemesi Nihai Raporu, Ankara.
• Savas. E. S. (1999). Daha İyi Devlet Yönetimin Anahtarı Özelleştirme. (Çev. Yener, E.) 2. Baskı, Mert Matbaası, Ankara.
• Sezgin, Ş. (2014). “Piyasa Ekonomisinin Şartları ve Özelleştirme”, Akademik İncelemeler Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 2, 154-171.
• Şener, O. (1998). Kamu Ekonomisi, Alkım Yayınları, 6. Baskı, İstanbul.
• Tellioğlu, S. (2008). “Özelleştirmeli mi?”, Hukuk Gündemi Dergisi, Sayı: 9, 68-76.
• Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (1992). Türkiye’de Özelleştirme Uygulamaları, Boyut Matbaacılık, İstanbul.
• Uğur, F. (2022). Elektrikte Spot Piyasaya Stop! https://m.turkiyegazetesi.com.tr/yazarlar/fuat-ugur/623289.aspx, Erişim Tarihi: 17.05.2022.
• Yaşar, S. (2013). 2013 Yılı Özelleştirme Programı. https://www.sabah.com.tr/yazarlar/yasar/2013/01/29/2013-yili-ozellestirme-programi, Erişim Tarihi: 10.05.2022.
• Yeniçağ (2019). İşte 17 Yıllık Tablo! AKP'nin Özelleştirme Listesi Açıklandı. https://www.yenicaggazetesi.com.tr/-261522h.htm, Erişim Tarihi: 09.05.2022.