Investigation of The Evaluation of The Nurses in Patient Privacy

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 1, 22 - 29, 31.12.2020

Fatma Tanrıkulu , Funda Erol , Nesibe Yağmur Atılkan , Handenur Gündoğdu , Berna Karabulut Çetin , Yurdanur Dikmen

Öz

Sağlık hizmetlerinin verildiği alanlarda kişisel egemenlik alanı daha sınırlı olmakla birlikte hemşireler zorunlu/ istemeyerek hastaların mahrem alanlarına girmek ve gizlilik değeri taşıyan pek çok konuya müdahil olmak durumunda kalabilmektedir. Sağlık hizmetlerinin sunumunda hasta mahremiyetinin sağlanması ve sürdürülmesinde öncelikli olarak sağlık çalışanları içerisinde hemşireler sorumlu görülmektedir. Dolayısıyla bu çalışmada; hemşirelerin hasta bakım uygulamalarında hasta mahremiyetini gözetme durumlarının incelenmesi amaçlanmıştır. Bu çalışmanın örneklemini bir kamu hastanesinde çalışan ve araştırmaya katılmaya gönüllü 132 hemşire oluşturmuştur. Veriler, “Kişisel Bilgi Formu” ve “Hemşirelikte Hasta Mahremiyeti Ölçeği” kullanılarak toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde; sayı, yüzde, ortalama±standart sapma ile Mann-Whitney U ve Kruskall Wallis testleri kullanılmıştır. Araştırmanın yapılabilmesi için üniversite etik kurulundan ve uygulamanın yapılacağı kurumdan yazılı izin, araştırmaya katılmayı kabul eden hemşirelere araştırma amacı ve veri toplama formları hakkında bilgi verilerek yazılı
onamları alınmıştır. Çalışmaya katılan hemşirelerin yaş ortalaması 33.87±8.30 olup, %76.5’inin bayan hemşirelerden oluştuğu ve ortalama 11.21±9.02 yıl hemşire olarak çalıştığı saptanmıştır. Hemşirelerin %65.2'sinin lisans mezunu olduğu, %37.9’unun dahiliye birimlerinde görev yaptığı ve %82.6’sının hizmet içi eğitim programları ile hasta mahremiyeti konusunda bilgi edindiği belirlenmiştir. Hemşirelerin “Hemşirelikte Hasta Mahremiyeti Ölçeği” toplam puan ortalaması 4.45±0.44 olup çok yüksek düzeyde hasta mahremiyetini gözettikleri görülmüştür. Ayrıca hemşirelerin hasta mahremiyeti toplam puan ortalaması ile çalıştığı klinik arasında anlamlı bir fark olduğu saptanmıştır (p<0.05). Bununla birlikte cinsiyet, medeni durum, mezun olduğu okul ve hasta mahremiyeti konusunda bilgi sahibi olma ile hemşirelerin hasta mahremiyeti toplam puan ortalamaları arasında anlamlı fark olmadığı belirlenmiştir (p>0.05). Genel olarak hemşirelerin hasta mahremiyetini önemsedikleri ancak yoğun bakım hemşirelerinin daha özenli davrandıkları sonucuna ulaşılmıştır. Bu bağlamda hasta mahremiyeti konusunda diğer sağlık çalışanlarını da değerlendiren kapsamlı çalışmaların yapılması, hasta mahremiyetine yönelik düzenli hizmet-içi programların planlanması önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Patient, privacy, nurse

Kaynakça

• [1] Arslan, E. T., & Demir, H. (2017). Sağlık çalışanlarının hasta mahremiyetine ilişkin tutumu: nitel bir araştırma. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,17(4),191-220. [2] Yüksel, M. (2003). Mahremiyet hakkı ve sosyo-tarihsel gelişimi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 58(01),182-213.
• [3] Abbing, H. R. (2014). Medical confidentiality and patient safety: reporting procedures. European Journal of Health Law, 21(3), 245- 259.
• [4] Leino-Kilpi, H., Välimäki, M., Dassen, T., Gasull, M., Lemonidou, C., Scott, A., & Arndt, M. (2001). Privacy: a review of the literature. International Journal of Nursing Studies, 38(6), 663-671. [5] Akar, Y., Özyurt, E., Erduran, S., Uğurlu, D., & Aydın, İ. (2019). Hasta mahremiyetinin değerlendirilmesi. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 6(1), 18-24.
• [6] İzgi, M. C. (2014). Mahremiyet kavramı bağlamında kişisel sağlık verileri. Türkiye Biyoetik Dergisi, 1(1), 25-37.
• [7] Yalçın, N., & Aştı, T. (2011). Hemşire-hasta etkileşimi. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 19(1), 54-59.
• [8] THD, 2009. http://www.turkhemsirelerdernegi.org.tr/files/tr/thd/meslegi-etigi/hemsireler-icin-etik-ilke-vesorumluluklar/ hemsire%20brosur.pdf. [Erişim Tarihi: 20.10.2018].
• [9] Öztürk H., Özçelik S.K., & Bahçecik N. (2014a). Hemşirelerin hasta mahremiyetine özen gösterme durumu. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 30 (3),19-31.
• [10] Martin J. (2005). Notes on the tension between privacy and surveillance in nursing. The Online Journal of Issues in Nursing, 10(2), 110-130.
• [11] Sert G. (2007). Tıp Etiği ve Tıp Hukuku Açısından Sağlık Hizmetlerinde Mahtemiyet Hakkı Kavramı. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• [12] Lin, Y.P., & Tsai, Y.F. (2011). Maintaining Patients’ Dignity During Clinical Care: A Qualitative İnterview Study. JAN, 67(2), 340- 348.
• [13] Burkhardt M.A, Nathaniel A.K. (2008). Çağdaş Hemşirelikte Etik. (Çevirenler: Alpar Ş, Bahçecik N, Karabacak) İstanbul Tıp Kitabevi; 2013.
• [14] Namlı S. Hastanelerde yaşanan mahremiyet ihlalleri raporu [Internet]. 2013 [Erişim Tarihi 10.10.2018]. Erişim adresi: https://www.medikalakademi.com.tr/saglik-hasta-hakki-mahremiyet-semranaml/
• [15] Güvercin, C.H. (2007). Türkiye’deki Gelişimi Açısından Hasta Hakları Kavramı. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• [16] Tabak, N., & Ozon, M. (2004). The influence of nurses’ attitudes, subjective norms and perceived behavioral control on maintaining patients’ privacy in a hospital setting. Nursing Ethics, 11(4), 366-377.
• [17] Woogara, J. (2005). Patients’ privacy of the person and human rights. Nursing ethics, 12(3), 273-287.
• [18] Akyüz BE. Ameliyat Olan Hastalarda Hemşirelik Bakım Uygulamalarının Mahremiyete/Kişisel Gizliliğe Etkileri Konusunda Hastaların ve Hemşirelerin Görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2008. 1-12.
• [19] Alan, S., & Erbay, H. (2011) Tıp Etiği Açısından Ambulans Hizmetlerinde Hasta Mahremiyeti. Akademik Acil Tıp Dergisi, 10(1), 33-38.
• [20] Öztürk, H., Bahçecik, N., & Özçelik, K. S. (2014b). The development of the patient privacy scale in nursing. Nursing Ethics, 21(7), 812-828.
• [21] Candan, M., & Bilgili, N. (2018). Hemşire ve ebelerin hasta mahremiyetine ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(3), 34-43.
• [22] Özata, M., & Kubilay, Ö. (2017). Sağlık çalışanlarının hasta mahremiyeti konusundaki tutumlarının incelenmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 20(1), 81-92. [23] Terzi, B., & Kaya, N. (2011). Yoğun bakım hastasında hemşirelik bakımı. Yoğun Bakım Dergisi, 1, 21-25.
• [24] Varol, H. (2018). Hemşirelerin Mahremiyet Hakkındaki Tutumları ve Bakım Uygulamalarının Hasta Mahremiyetine Olan Etkileri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.