Blokzincir (Blockchain) Teknolojisi Kapsamında Elektronik Çek

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 20, 20.06.2022

Ahmet Said Ber

Öz

Ticari hayatta önemli ve vazgeçilmez bir konuma sahip olan çek, teknolojik gelişmeler ile birlikte hızlanan ticarette ihtiyaçlara cevap veremez hale gelmiştir. Özellikle Covid-19 pandemisiyle büyük bir ivme kazanan dijitalleşme, etkilerini ticaretin her alanında göstermektedir. Bu bağlamda geleneksel kâğıt çekin elektronik ortama taşınması için ülkemizde de gelişmeler kaydedilmekte ve hukuki altyapı oluşturulmaya çalışılmaktadır.
21. yüzyılda öne çıkan gelişmelerden biri olan blokzincir teknolojisi, birçok alanda benzersiz yenilikler vadetmektedir. Elektronik çeke ilişkin hukuki düzenlemeler ile birlikte teknolojik bir altyapının da geliştirilmesi gerekeceği aşikardır. Blokzincir teknolojisinin bu boşluğu doldurulabilecek teknolojilerinden biri olabilmesi ihtimali, üzerinde durulmaya değer bir tartışmadır.
Bu çalışmada ilk olarak, elektronik çeke ilişkin güncel gelişmeler üzerinde durulmuştur. Elektronik çeke duyulan ihtiyaç ve elektronik çeke ilişkin hazırlanan hukuki düzenlemeler önem arz etmektedir. Devamında kısaca blokzincir teknolojisine değinilmiş, avantaj ve dezavantajları açıklanmaya çalışılmıştır. Blokzincir teknolojisinin oluşturulacak elektronik çek sistemine uygunluğu tartışılması gereken bir diğer önemli başlıktır. Son olarak, geliştirilebilecek sistemin işleyişine ve bu sistemde karşılaşılabilecek sorunlar ve çözüm yollarına değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çek, Elektronik Çek, Elektronik Bono, Blokzincir Teknolojisi

Kaynakça

• AKSOY, Ömer Cem; “Türkiye’de Çek Takası ve Çek Takası Verileri Işığında Çek Kullanımın İncelenmesi”, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Uzmanlık Tezi, Ankara, Haziran 2016.
• AKSOY, Nazım; “Elektronik Çek’e İlişkin Kanun Çalışmalarına Yönelik Türk Ticaret Kanunu (645, 756, 780, 1526) ile İcra İflas Kanunu’nun (167) İlgili Madde Hükümleri Açısından Güncel Bir Bakış, Ticaret ve Fikri Mülkiyet Hukuku Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 2, 2021, s. 179-191.
• ARAALAN, Cemal; Teknik ve Hukuki Boyutlarıyla Elektronik Ödeme Sistemlerinde Siber Güvenlik, Seçkin Yayıncılık, Ankara, Şubat 2021.
• ATAKAN, Murat Can; “Kıymetli Evrak Hukuku’nda Yeni Bir Öneri: Elektronik Çek. Alman Elektronik Kıymetli Evrak Kanunu Tasarısı (Ewpg-E) Işığında Bir İnceleme”, Yargıtay Dergisi, Cilt: 47, Sayı: 2, Nisan 2021, s. 541-580.
• BAYTEMÜR, Deniz; Elektronik Kambiyo Senetleri, Yetkin Yayınları, Ankara, Temmuz 2021.
• BER, Ahmet Said; Elektronik Konişmento, Seçkin Yayıncılık, Ankara, Ağustos 2018, (Anılış: Elektronik Konişmento).
• BER, Ahmet Said; “Elektronik Olarak Devredilebilir Kayıtlara İlişkin UNCITRAL Model Kanunu (Çeviri)”, Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 2, Aralık 2019, s. 445-452, (Anılış: UNCITRAL Model Kanunu).
• ÇOTUKSÖKEN, Emre; “Dijitalleşme, Elektronik Çek ve Blockchain İlişkisi”, Finans Hukuku Gündemi Dergisi, Sayı: 4, Temmuz 2020.
• DEMİRCİ, Serdar; “Türk Hukukunda Elektronik Çeke Doğru, Dünü ve Bugünüyle “Çek”, Ankara Barosu Dergisi, Cilt: 78, Sayı: 1, Yıl: 2020, s. 1-47.
• GÜN, Umut; Blockchain (Blokzinciri) Teknolojisinin Bankacılık ve Finans Hukuku Çerçevesinde Değerlendirilmesi, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, Ağustos 2021.
• İMREGÜN, Oğuz; Kıymetli Evrak Hukuku (Genel Hükümler-Kambiyo Senetleri-Makbuz Senedi-Varant), Filiz Kitabevi, 2. Bası, İstanbul, 1998.
• KARABIYIK, Ayşegül; “Alternatif Ödeme Aracı Olarak: Elektronik Çek Sistemi (E-Çek)-1”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Sayı: 38, Yıl: 2008, s. 80-94, (Anılış: E-Çek 1).
• KARABIYIK, Ayşegül; “Alternatif Ödeme Aracı Olarak: Elektronik Çek Sistemi (E-Çek)-2”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Sayı: 39, Yıl: 2008, s. 155-166, (Anılış E-Çek 2).
• KAYIHAN, Şaban; Kıymetli Evrak Hukuku, Seçkin Yayıncılık, 8. Baskı, Ankara, Eylül 2021.
• KENDİGELEN, Abuzer; Çek Hukuku, On İki Levha Yayıncılık, Gözden Geçirilmiş ve Güncelleştirilmiş 6. Bası, İstanbul, Nisan 2021.
• KURT, Eda; Karşılıksız Çek Keşide Edilmesine Karşı Alınabilecek Hukuki Tedbirler ve Elektronik Çek Uygulaması, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, Haziran 2021.
• ÖZSOY, İlker Mete; Kripto Para Haczi, Seçkin Yayıncılık, Ankara, Mayıs 2021.
• PULAŞLI, Hasan; Kıymetli Evrak Hukukunun Esasları, Adalet Yayınevi, Tamamı Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 9. Baskı, Ankara, Eylül 2021.
• SEÇKİN, Nedret; Uluslararası Ticarette Elektronik Belgeler ve E-İmza, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, Haziran 2017.
• SERT, Turan; Sorularla Blockchain, https://bkm.com.tr/wp-content/uploads/2015/06/Sorularlablockchain.pdf, (16.05.2022).
• TEVETOĞLU, Mete; “Elektronik Çek ve Bono Kanunu Teklifi ile Yapılması Planlanan Düzenlemelere Dair Düşünceler”, Bilişim Hukuku Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 1, Yıl: 2021, s. 31-75 (Anılış: Elektronik Çek ve Bono).
• TEVETOĞLU, Mete; “Ethereum ve Akıllı Sözleşmeler”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 12, Sayı: 1, Yıl: 2021, s. 193-208, (Anılış: Ethereum).
• TEVETOĞLU, Mete; Hukuki Yönleriyle Kripto Varlıklar ve Kripto Varlıkların İlk Arzı, Aristo Yayınları, 2. Baskı, İstanbul, Eylül 2021, (Anılış: İlk Arz).
• TURANBOY, Asuman; Kripto Paraların Ortaya Çıkmaları ve Hukuki Nitelikleri, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, Cilt: 35, Sayı: 3, Eylül 2019, s. 47-62.
• TOPALOĞLU, Mustafa; “Elektronik Ticarette Ödeme Sistemleri: Kredi Kartları, Elektronik Para, Elektronik Çek”, Terazi Hukuk Dergisi, Cilt: 12, Sayı: 130, Haziran 2017, s. 70-80.
• USTA, Ahmet/DOĞANTEKİN, Serkan; Blockchain 101 v2, BKM Yayınları, 2018.
• YÜCE, Aydın Alper; “9 Haziran 2021 Tarihli Alman Elektronik Kıymetli Evrak Kanunu (eWpG) Üzerine Düşünceler”, İstanbul Hukuk Mecmuası, Cilt: 79, Sayı: 3, Yıl: 2021, s. 729-759.