Sinop Kibrit Fabrikası

Yıl 2016, Sayı: 2, 99 - 110, 10.03.2016

Önder Deniz , Hüseyin Vehbi İmamoğlu

Öz

Cumhuriyet’in ilanın hemen ardından sanayileşme yolunda önemli adımlar atmak

isteyen ülkeyi yöneten kadrolar, yabancı şirketlerle ortak işletmeler açmışlardır. Ülke içinde

inhisar yani tekel özelliğe sahip bu işletmeler, oldukça karlı bir yapıya sahip olmuşlardır. Bu

doğrultuda 1924 yılında Belçikalı bir şirketle ortaklık yapılmış ve Sinop şehrinde bir kibrit

fabrikası kurulması kararlaştırılmıştır. Belçikalı şirkete, fabrikanın kurulması ve işletilmesi

konusunda tam yetki verilmesinin yanında kibrit ithali ve satışı konusunda da tam yetki

verilmiştir. Belçikalı şirket bu yetkileri fırsat bilerek fabrika inşaatını olabildiğince geciktirmiştir.

Sinop şehrinin hemen dışına bozuk bir zemine inşaatı yapılmaya çalışan fabrika, bir türlü

açılamamıştır. Bunun üzerine hükümet, şirketle olan sözleşmeyi iptal etmiş ve Amerikalı farklı bir

şirkete inhisar hakkını vermiştir. Sonuç olarak Sinop Kibrit Fabrikası, Türkiye’nin başarısız bir

sanayi girişimi olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sinop Kibrit Fabrikası, Kibrit, Türkiye İktisat Tarihi, İktisat Tarihi

Kaynakça

• O.A, Fon Kodu: A.MKT.NZT, Dosya: 162, Gömlek No:119, Tarih: 1271. Hicri B.O.A. Fon Kodu: Ş.D. Dosya No:2895 Gömlek No: 10 Tarih: 16 Ca.1296 hicri B.O.A. Fon Kodu İ.D.H. Dosya No:1147, Gömlek No: 89479, Tarih:-, B.O.A., Fon Kodu: İ.MMS Dosya No: 108 Gömlek No: 4626, Tarih:- B.O.A. Fon Kodu: BEO Dosya No: 4259 Gömlek No: 319410, Tarih: 21.RA.1332.hicri B.O.A. Y.PRK.MYD, Dosya No:25 Gömlek No:32 Tarih 29.Z.1320.hicri Charnovitz, S. (1987). "The Influence of International Labour Standards on the World Trading Regime. A Historical Overview". International Labour Review, 126 (5). Doğruel, F., Doğruel, S. (2000). Osmanlı’dan Günümüze Tekel, Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul. Encyclopædia Britannica, September, 2014. Güran, T. (2000). “1897 Tarihli İlk İstatistik Yıllığı”, Osmanlı Devleti’nde Bilgi ve İstatistik, D.İ.E. yayınları, Ankara. Hughes, J. P. W., Baron, R., Buckland, D. H., Cooke, M. A., Craig, J. D., Duffield, D. P., Grosart, A. W., Parkes, P. W. J. & Porter, A. (1962)."Phosphorus Necrosis of the Jaw: A Present-day Study: With Clinical and Biochemical Studies". Brit. J. Industr. Med. 19 (2). Kıray, E. (1995). Osmanlı’da Ekonomik Yapı ve Dış Borçlar, İletişim Yayınları, İstanbul. Osmanlı Sanayii (1997). 1913,1915 Yılları Sanayi İstatistikleri, Hazırlayan: A. Gündüz Ökçün, Devlet İstatistik Enstitüsü Yayınları. Ökçün, A. G. (1997). 1920-19230 Yılları Arasında Kurulan Türk Anonim Şirketlerinde Yabancı Sermaye, Sermaye Piyasası Kurulu Yayınları, Ankara. Resmi Gazete, 30.06.1930, Sayı:1533. T.B.M.M Zabıt Ceridesi, Devre 3, Cilt 3, İçtimai Sene 1. T.B.M.M. Zabıt Ceridesi, Dönem 2. Cilt 14, Toplantı 2. Tekeli, İ., İlkin, S. (1981). Para Ve Kredi Sisteminin Oluşumunda Bir Aşama Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Yayınları, Ankara. Tunçomağ, K. (1971). Türk İş Hukuku,Cilt.1, Sulhi Garan Yayınları, İstanbul. Zeynel Zeki Özcanoğlu Kişisel Arşivi.