Aksaray’da Çekilen Somuncu Baba Filminde Aile

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 1, 85 - 100, 15.03.2018

Eşe Çağlar

Öz

Tarihi süreçte, toplumların sosyal ünitesi olma görevini daima muhafaza eden aile, eşler ve çocuklardan müteşekkil olup içtimai bünyenin çekirdeği sayılmıştır. Ailenin yapısı, tarihin her çağında bir cemiyetin bütün hayatında aynı kalmamış, köklü değişimler yaşamıştır. Aileyi, kendi potasında değerlendiren İslam dini aileye yeni boyutlar kazandırmıştır. İslamiyet aileyi, kişinin huzur bulduğu bir ortam, neslin devamı için bir vesile ve kişiyi çeşitli kötülüklerden alıkoyan bir vasıta olarak görmüştür. Türk ailesi de tarihi gelişim kimliğini sürdürmüş ve İslamiyet'in kabulüyle harmanlanarak, güçlü bir müessese haline gelmiştir. Toplumu yönlendiren kültür liderleri, özel yaşamları ile aileye örnek teşkil etmiştir. Anadolu'nun İslami liderlerinden birini temsilen, ekseriyetle Aksaray şehrinde çekimleri yapılan Somuncu Baba filminde İslam kültür ve medeniyetinin kalbi boyutunu işleyen, gönül terbiyesini esas alan tasavvuf ahlakı ile Türk İslam ahlakı birleştirilmiş, Türk aile ahlakı ile tasavvufi düşünce içerisinde İslam aile ahlakının örnek bir modeli çizilmiştir. Filmde, aile kurmanın hukuki dayanağı olan nikâhın şahitler huzurunda kıyılmasına ve ailenin selameti için yapılan duaya yer verilmiştir. Aile fertleri arasındaki karşılıklı görev sorumlulukları bildiren aile hukuku, kadının fedakârlığı ile birleştirilmiştir. İzdivaç, sosyal hayatın vazgeçilmez realitesi kabul edilmiştir. Evlilik mübarek sayılmış, mahremiyet, dayanışma, sevgi ve sadakat esasına dayandırılmıştır. Babanın aile içerisindeki yeri ve öneminin vurgulandığı filmde, babanın evlada öğrettiği ilim, verdiği terbiye ve güzel ahlak ele alınmıştır. Filmde Türk İslam ailesinde, ruh ve mana yönünden babanın ağır basması üzerine durulurken, evladın babaya hürmet ve hukukuna riayeti konusu telaffuz edilmiştir. Bu çalışmanın amacı; Türk sineması ve tarihi kapsamında, 2016 yılında vizyona giren Somuncu Baba Aşkın Sırrı filminin genel değerlendirmesini yaparak, İslam tasavvufunun Anadolu’ya ulaşması ve yayılması ile birlikte, tasavvuf ruhunun kültür tarihimiz ve Türk ailesi üzerindeki etkilerini, Somuncu Baba filmi nezdinde değerlendirmektir.

Anahtar Kelimeler

Tasavvuf, Aile, Sinema, Hukuk

Kaynakça

• Adanır, O. (2003). Sinemada Anlam ve Anlatım, Alfa Yay., İstanbul. Ahmedova, Z. (2006). Türkler Arasında Tasavvufun Yayılmasında Tasavvufun Rolü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İslam Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalı, Ankara. Akın, E. (1991). Ananın Aile İçindeki Rolü, Türk Aile Ansiklopedisi, Ankara, I. Akın, E. (1991). Dayanışmanın İlk Durağı Aile”, Türk Aile Ansiklopedisi, Ankara, I. Akkoyun, T. (2005).“Türk Sineması Neyi Temsil Ediyor?”, Tarih ve Düşünce. Akkoyun, T. (2016). Aksaray’da Çekilen Somuncu Baba Filminin Sinema Tarihimizdeki Yeri Hakkında Tarihi Bir Değerlendirme, Uluslararası Aksaray Sempozyumu, 27-29 Ekim 2016 Aksaray, Aksaray Üniversitesi somuncu Baba Tarih ve Kültür Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Yay., Aksaray. Akkoyun, T. (2017). Türk Kültürünün Sinemaya Yansıması Üzerine Bir Tarih Araştırması, I. Uluslararası Sosyal Bilimler Sempozyumu, 20-21 Mayıs 2017, Bosna-Hersek, Bildiri Özetleri, Saraybosna. Alkan, A. (1991). Şehir, Şehirleşme ve Aile, Türk Aile Ansiklopedisi, Ankara, III. Altıntaş, H. (1986). Tasavvuf Tarihi, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yay., Ankara. Aydın, M. (1998). “İslam’da Ailenin Yeri ve Önemi”, Mehir. Aydın, M. A. (1989). Aile, TDV İslam Ansiklopedisi, Ankara, II. Bağır, M. (2016). Türk Sinemasında Tarihi Film Olgusu, Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Radyo, Sinema ve Televizyon Ana Bilim Dalı, Erzurum. Bardokoğlu, A. (1991). Türk Aile Hukukunun Tarihi Gelişimi, Türk Aile Ansiklopedisi, Ankara, II. Bay, M. (2013). Salnamelerde Aksaray, Aksaray Valiliği Yay., Aksaray. Beşer, Ş. (1995). Aksaray’da Metfun Bulunan Zaatların Kabr-i Şerifleri ve Türbeleri, Prestij Matbaası, Aksaray. Cebecioğlu, E. (1997). Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, Rehber Yay., Ankara. Cebecioğlu, E. . (1991). Tasavvuf ve Kadın, Türk Aile Ansiklopedisi, Ankara, II. Çınar, F. (2014). “Mecazi Aşktan İlahi Aşka”, Somuncu Baba İlim, Kültür ve Edebiyat Dergisi, 160. Doğan, İ. . (1991). Aile Kavramının Alanı, Türk Aile Ansiklopedisi, Ankara, I. Ekinci, E. B. . (1991). İslam Hukukunda Nikah, Türk Aile Ansiklopedisi, Ankara, III. Ergeshkyzy, A. (2012). Aile İçi Roller ve Manevi Yaklaşım, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı, Ankara. Eröz, M., Güler, A. (1977). Türk Ailesi, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yay., Ankara. Gökçe, B. . (1991). Evlilik Kurumu ve Aile Yapısıyla İlişkileri, Türk Aile Ansiklopedisi, Ankara, II. Güngör, E. (1984). Dünden Bugünden Tarih-Kültür-Milliyetçilik, Mayaş Yay., Ankara. Hızlı, M. (1987). Somuncu Baba, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2/2. Kafesoğlu, İ. (2013). Türk Milli Kültürü, Ötüken Yay., İstanbul. Kale, Ö. (2009). Türk Sinemasını Besleyen Romanlar (1922-1946), Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı, İstanbul. Karazeybek, M. (2016). Afyonkarahisar-Sandıklı’da Koyun Baba Zaviyesi, Uluslararası Nehrin Piri Koyun Baba Sempozyumu, 13-14 Mayıs 2016 Çorum, Hitit Üniversitesi Yay., Çorum. Kasım, M., Atayeter, H. D. (2012). 1960’lı Yıllarda Türk Sinemasında Toplumsal Gerçekçilik, Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 1/4. Koca, S. (2002). Eski Türklerde Sosyal ve Ekonomik Hayat”, Türkler Ansiklopedisi, Ankara, III. Konyalı, İ. H. (1974). Abideleri ve Kitabeleri İle Niğde Aksaray Tarihi I-II., Fatih Yay., İstanbul. Köprülü, F. (1984). Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, Diyanet İşleri Başkanlığı Yay., Ankara. Künüçen, H. , Künüçen, Ş. (2002). Sinemanın Türkiye’ye Girişi ve İlk Yılları, Türkler Ansiklopedisi Ankara, XV. Maktav, H. (2010). Sinema ya da İlahi Aşk: İslami Sinemada Tasavvufi Yolculuklar, Sinema Araştırma Dergi, 1/2. Nurbaki, H. (1985). Anadolu Mucizesi, Damla yay., İstanbul. Onaran, A. Ş. (1994). Türk Sineması, Kitle Yay. Oral, M. Z. (1962). Aksaray Tarihi Önemi ve Vakıfları, Vakıflar Dergisi, 5. Öngören, R. (2011). Tasavvuf, TDV İslam Ansiklopedisi, Ankara, XL. Özgüç, A. 100 Filmde Başlangıcından Günümüze Türk Sineması, Bilgi Yay. Özköse, K. (2003). Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşmasında Tasavvufu Zümre ve Akımların Rolü, Cumhuriyet Üniversitesi ve İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sivas, 7/1. Özön, N. (1970). Fuat Uzkınay,TSD Yay. Özön, N. (2008). Sinema Sanatına Giriş, Agora Kitaplığı Yay., İstanbul. Tekeli, O. (2008). “Aksaray Vilayet Gazetesine Göre Aksaray’ın Sosyal Kültürel ve Ekonomik Durumu 1926-1933”, Niğde, Aksaray ve Nevşehir Tarihi Üzerine, Kitabevi Yay., İstanbul. Tezcan, M. (1972). Toplumsal Yaşantımızda Sinema ve Halk Eğitimindeki Rolü, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, Ankara, 5/3. Togan, A. Z. V. (1981). Tarihte Usul, Enderun Yay., İstanbul. Toğrol, B. (1991). Kültür Taşıyıcısı Olarak Türk Ailesi: Doğudan ve Batıdan Örnekler, Türk Aile Ansiklopedisi, Ankara, II. Topal, N. (2011). Anadolu Selçukluları Devrinde Aksaray, Aksaray Yay., Aksaray. Tosun, N. (1991). “Türk Sinemasında Aile”, Türk Aile Ansiklopedisi, Ankara, III. Tosun, N. (1991). Aile Filmleri, Türk Aile Ansiklopedisi, Ankara, III. Uçakçı, İ. (2015). Sivas, Kayseri, Niğde, Aksaray, Nevşehir Yöresi Oğuz Boyları, Bilge Oğuz Yay., İstanbul. Uzdu, H. (2016a). Modernleşme Sürecinde Türk Sineması ve Din, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9/42. Uzdu, H. (2016b). Türk Sinemasında Din İmgesi Üzerine Din Sosyolojisi Açısından Bir Bakış Denemesi, Kafkas Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5. Yağmur, M. (2016). “Sinemanın Osmanlı Devletine Gelişi ve İlk Film Gösterileri”, Uluslararası Sosyal Bilimler Sempozyumu, 13-15 Ekim 2016 Elazığ, Asos Yay., Elazığ. Yenen, İ. (2011). Toplumsal Tezahürleri Bağlamında Türk Sinemasında Din Dindarlık ve Din Adamı Olgusu, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı, Ankara. Yenen, İ. (2012). Türk Sinemasında İslamcılık Pratiği: Milli Sinema Örneği, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 1/3. Yıldırım, T. (2015). Türk Sinema Tarih Yazımı ve Türler: Yeşilçam’ın Oluşum Döneminde Başat Türlerin Eleştirel Söylem Üzerinden Tanımlanması (1948-1959)”, Doğu-Batı Düşünce Dergisi, 1/72. Yörük, D. (2005). XVI. Yüzyılda Aksaray Sancağı (1500-1584), Tablet Kitapevi Yay., Konya. Zengin, H. K. (2016). Kitap Tanıtımı: Sinema ve Din Eğitimi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Ankara, 7/2. Açık Oturum MTTB Milli Sinema Açıkoturum, MTTB Sinema Kulübü Yay., İstanbul 1973. Gazeteler Aksaray Haberleri, 7 Nisan 2016. “Aşkın Sırrı Somuncu Baba Filminin Tanıtımı Yapıldı”, Aksaray Haberleri, 8 Aralık 2014. “Aşkın Sırrı Somuncu Baba İsimli Kitap Çıktı”, Aksaray Haberleri, 10 Aralık 2013. “Somuncu Baba Aşkın Sırrı Filmi Avrupa’da Vizyona Giriyor”, Aksaray Haberleri, 26 Mayıs 2016. “Somuncu Baba Aşkın Sırrı Filmi En Fazla İzlenen Filmler Arasında”, Aksaray Haberleri, 2 Ocak 2017. “Somuncu Baba Aşkın Sırrı Filminin Galası Yapıldı”, Aksaray Haberleri, 23 Mart 2016.