Geriatrik Popülasyonda Düşmelerin Engellenmesi

Yıl 2024, Cilt: 2 Sayı: 3, 58 - 67, 31.12.2024

Gulshan Huseynova , Ebru Sever , Gönül Ertunç Gülçelik , Rabia Terzi

Öz

Geriatrik bireylerde ilerleyen yaş ile fizyolojik değişimler olur ve fonksiyonel bağımlılık giderek artar. Düşme, bir kişinin dengesini kaybederek, bulunduğu konumdan aşağıya doğru yönelmesi olarak tanımlanır. Yaşlı bireylerde düşmeler, ciddi yaralanmalara veya ölümlere neden olduğu için sağlık açısından önemli sorunlardan biridir. Düşmelerin meydana gelmesindeki etkenler arasında, bireysel-içsel (intrensek) ve dışsal (ekstrensek)-çevresel etkenlerin de belirgin bir rolü vardır. Düşmeler hem fiziksel hem de psikolojik sorunlara yol açmaktadır. Yaşlılarda düşmelerin önlenmesi; yaşlı bireylerin düşme risklerinin değerlendirilmesi, kullandıkları ortamların düzenlenmesi, düşmelere neden olan faktörlerin belirlenmesi, yaşlı bireylerin ve onlarla ilgilenen bakım verenlerin bilgilendirilmesi gibi çok çeşitli stratejileri kapsar. Düşmenin önlenebilir risk faktörleri; psikolojik ilaç kullanımı, çoklu ilaç kullanımı (polifarmasi), çevresel risklerin varlığı, görme yeteneğinde azalma, alt ekstremite kuvvetinin azalması, denge bozuklukları ve günlük yaşam aktivitelerindeki kısıtlamalardır.

Anahtar Kelimeler

Denge, düşme, geriatrik birey

Kaynakça

• Papalia, D. E., Olds, S. W., & Feldman, R. D. (2007). Human development. McGraw-Hill.
• Narin, S. (2018). Geriatrik rehabilitasyon, fizyoterapi ve rehabilitasyon. Editör: Candan, Algun. Nobel Tıp Kitabevi. (213-228).
• Avcı, F., & Avcı, Ş. (2021). Yaşlılık Döneminde Görülen Değişiklikler, Fiziksel İnaktivite, Kinezyofobi ve Düşmeler. Abant Sağlık Bilimleri ve Teknolojileri Dergisi, 1(2), 51-62.
• T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı. "Türkiye’de Yaşlıların Durumu ve Yaşlanma Ulusal Eylem Planı", DPT:2741, 2007. https://dosyamerkez.saglik.gov.tr/Eklenti/34232/0/turkiyede-yaslilarin-durumu-ve-yaslanma-ulusal-eylem-planipdf.pdf (Son Erişim Tarihi: 02.07.2024).
• Türkiye İstatistik Kurumu. "İstatistiklerle Yaşlılar", 2018. https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/kronik-hastaliklar-engelli-db/hastaliklar/Yasli_Sagligi/raporlar_istatistikler/TUIK_Yasli_Istatistik_2018.pdf (Son Erişim Tarihi: 02.07.2024).
• Türkiye İstatistik Kurumu. "Nüfus Projeksiyonları 2013-2075", https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Nufus-Projeksiyonlari-2013-2075-15844#:~:text=Nüfus%202050%20yılına%20kadar%20yavaş,172%20088%20kişi%20olması%20beklenmektedir.&text=Demografik%20göstergelerdeki%20mevcut%20eğilimler%20devam%20ettiği%20takdirde%20Türkiye%20nüfusu%20yaşlanmaya%20devam%20edecektir. (Son Erişim Tarihi: 02.07.2024).
• "World Population Prospects: The 2017 Revision", United Nations New York, 2017. https://population.un.org/wpp/default.aspx? aspxerrorpath=/wpp/Publications/Files/WPP2017_DataBooklet.pdf. (Son Erişim Tarihi: 02.07.2024).
• Doruk Kondakcı, D., & Kılavuz, A. (2020). Geriatrik bireylerde düşme riskinin değerlendirilmesi. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 13(1), 56-63.
• Durgun, H., Turan, N., & Kaya, H. (2022). Relationship between fall behavior and quality of life of elderly individuals. Psychology, Health & Medicine, 27(6), 1366-1372.
• Şentürk, A. Y. (2020). Yaşlılarda düşme oranları ve düşme önlemleri. Anadolu Güncel Tıp Dergisi, 2(2), 47-52.
• Karinkanta, S., Heinonen, A., Sievänen, H., Uusi-Rasi, K., & Kannus, P. (2005). Factors predicting dynamic balance and quality of life in home-dwelling elderly women. Gerontology, 51(2), 116-121.
• Gümüş, E., Arslan, İ., Tekin, O., Fidancı, İ., Eren, Ş. Ü., Dilber, S., & Şahin, K. (2017). Kendi evi ve huzurevinde yaşayan yaşlılarda, denge ve yürüme skorları ile düşme riskinin karşılaştırılması. Ankara Med J, 2, 102-110.
• Torpil, B., Uyanık, M., & Altuntaş, O. (2016). Huzurevinde yaşayan geriatrik bireylerde denge ve yürüme fonksiyonları ile depresyon ve fonksiyonel bağımsızlık arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ergoterapi ve Rehabilitasyon Dergisi, 4(2), 73-79.
• Kaldık, G. A. (2022). Yaşlıların karşılaşabileceği kaza ve düşmelerin nedenleri ve önlenmesi. MAS Journal of Applied Sciences, 7(Özel Sayı), 1294-1302.
• Işık, A. T., Cankurtaran, M., Doruk, H., & Mas, M. R. (2006). Geriatrik olgularda düşmelerin değerlendirilmesi. Türk Geriatri Dergisi, 9(1), 45-50.
• Revere, A., & Eldridge, N. (2011). JCAHO national patient safety goals for 2007. Topics in Patient Safety, 7.
• Caner, Ş., & Avcı, İ. A. (2022). Yaşlılarda düşme riski, korkusu ve düşme davranışları ile düşmeye yönelik evde bakım gereksinimlerinin incelenmesi. Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(1), 193-208.
• Robie K. (2010). Falls in older people: Risk factors and strategies for prevention. JAMA; 304(17):1958–1959.
• Güner, S. G., & Nural, N. (2016). Yaşlılarda düşmeler ve önlemler. Türkiye Klinikleri Internal Medicine Nursing-Special Topics, 2(1), 30-37.
• Yaşar, G., & Türk, G. (2018). Hasta düşmelerinde risk faktörlerinin belirlenmesi. Hemşirelik Bilimi Dergisi, 1(1), 15-20.
• Canlı, S., & Bingöl, N. (2018). Yaşlı popülasyonda düşmeler ve acil yaklaşım. Hastane Öncesi Dergisi, 3(2), 63-73.
• Kilic, G., Temirbekov, D., Ata, G., & Algun, Z. C. (2023). Effects of vestibular rehabilitation in patients with unilateral vestibular hypofunction. Indian Journal of Otology, 29(1), 33-38.
• Soyuer, F., Cankurtaran, F., Akın, S., & Elmalı, F. (2015). Fear of falling in elderly people living in rest home and related factors. European Journal of Therapeutics, 21(3), 172-177.
• Kundakçı, G. A., Yılmaz, M., & Sözmen, M. K. (2018). Yaşlılarda düşme ve düşmeye ilişkin özelliklerin incelenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 34(3), 73-88.
• Çınarlı, T., & Koç, Z. (2015). 65 yaş ve üzeri yaşlılarda düşme risk ve korkusunun günlük yaşam aktiviteleri ve yaşam kalitesi üzerine etkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(4), 660-679.
• Terzi, R., Terzi H. (2013). Geriatrik hastalarda tekrarlayan düşmeler ile ilişkili faktörler. Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Dergisi, 16, 96-101.
• Lök, N. (2010). Yaşlılarda düşmelere sebep olan ev içi çevresel risk faktörleri ve düşme ile ilişkisi. Yüksek lisans Tezi.
• Karagülmez, A. T., & Külünkoğlu, B. (2023). Yaşlı bireylerde düşük yürüme hızı ve düşme riski faktörleri arasındaki ilişki: Sistematik derleme. Batı Karadeniz Tıp Dergisi, 7(3), 350-363.
• Giladi, N., Herman, T., Reider-Groswasser, I. I., Gurevich, T., & Hausdorff, J. M. (2005). Clinical characteristics of elderly patients with a cautious gait of unknown origin. Journal of Neurology, 252, 300-306.
• Callisaya, M. L., Blizzard, L., Schmidt, M. D., Martin, K. L., McGinley, J. L., Sanders, L. M., & Srikanth, V. K. (2011). Gait, gait variability and the risk of multiple incident falls in older people: a population-based study. Age and Ageing, 40(4), 481-487.