Richard Sennett'ın Eserlerinde Kapitalist Kültürün Dönüşümü

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 1, 110 - 140, 30.06.2018

Merve Küçükislamoğlu Ester Ruben

https://doi.org/10.24013/jomelips.430711

Öz

Bu çalışmada esnek üretimle birlikte ortaya çıkan çalışma pratiklerine odaklanılmakta, yeni çalışma kültürünün ve buna bağlı olarak dönüşen birey yaklaşımının anlaşılması için çalışılmaktadır. Esnek üretimden önce var olan çalışma anlayışı ile karşılaştırma yapılacak olan çalışmada, dönüşümün net bir şekilde ortaya çıkarılması amaçlanmaktadır. Richard Sennett’ın bu dönüşümü nasıl değerlendirdiğine, yeni üretim biçimi ile birlikte çalışma ile ilgili anlamlarda ortaya çıkan değişime odaklanılacaktır. Üretim düzeni ile ilgili süreçlerin esnetilmesine dayanan yeni üretim anlayışı ile kısa zamana odaklanmış hedeflerin belirlenmesinin, kısa süreli sözleşmelerle ya da geçici çalışma anlayışının yaygınlaşmasının insanların çalıştıkları kurumlarla, yapmakta oldukları işlerle ve birlikte çalıştıkları insanlarla kurdukları bağların zayıflamasına yol açtığı görülecektir. Bu durumun ‘makbul’ bir birey anlayışı tanımlamasını beraberinde getirdiği; geçmişini kolaylıkla geride bırakabilen, yeni süreçlere uyum sağlamaya açık, kısa sürede yeni çözümler üretebilen, yeni ortam ya da işlere kolaylıkla uyum sağlayabilen insanların yeni üretim anlayışı ile tercih edilir oldukları görülmektedir. Tüm bu kriterlerin ilk bakışta sorunlu olmadığı düşünülmekle birlikte insanların geçmişleri ile kurdukları bağın değersizleştirildiği, esnek üretimden önce değerli görülen deneyimlerin bu süreçle birlikte anlamsızlaştığı; tüm bunlara bağlı olarak sadakat, özveri, bağlılık gibi duyguların da olumsuz olarak algılanmaya başlandığı görülmektedir. Bunlara bağlı olarak geleceğin belirsizliği karşısında yaşanılan güvensizliğin insanlar üzerinde ciddi tahribata yol açtığı savunulmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

esnek üretim, Richard Sennett, esnekleşme, kapitalizm

Richard Sennett’in Eserlerinde Kapitalist Kültürün Dönüşümü

Öz

Bu çalışmada esnek
üretimle birlikte ortaya çıkan çalışma pratiklerine odaklanılmakta, yeni
çalışma kültürünün ve buna bağlı olarak dönüşen birey yaklaşımının anlaşılması
için çalışılmaktadır. Esnek üretimden önce var olan çalışma anlayışı ile
karşılaştırma yapılacak olan çalışmada, dönüşümün net bir şekilde ortaya
çıkarılması amaçlanmaktadır. Richard Sennett’ın bu dönüşümü nasıl
değerlendirdiğine, yeni üretim biçimi ile birlikte çalışma ile ilgili
anlamlarda ortaya çıkan değişime odaklanılacaktır. Üretim düzeni ile ilgili
süreçlerin esnetilmesine dayanan yeni üretim anlayışı ile kısa zamana odaklanmış
hedeflerin belirlenmesinin, kısa süreli sözleşmelerle ya da geçici çalışma
anlayışının yaygınlaşmasının insanların çalıştıkları kurumlarla, yapmakta
oldukları işlerle ve birlikte çalıştıkları insanlarla kurdukları bağların zayıflamasına
yol açtığı görülecektir. Bu durumun ‘makbul’ bir birey anlayışı tanımlamasını beraberinde
getirdiği; geçmişini kolaylıkla geride bırakabilen, yeni süreçlere uyum
sağlamaya açık, kısa sürede yeni çözümler üretebilen, yeni ortam ya da işlere
kolaylıkla uyum sağlayabilen insanların yeni üretim anlayışı ile tercih edilir
oldukları görülmektedir. Tüm bu kriterlerin ilk bakışta sorunlu olmadığı
düşünülmekle birlikte insanların geçmişleri ile kurdukları bağın
değersizleştirildiği, esnek üretimden önce değerli görülen deneyimlerin bu
süreçle birlikte anlamsızlaştığı; tüm bunlara bağlı olarak sadakat, özveri,
bağlılık gibi duyguların da olumsuz olarak algılanmaya başlandığı
görülmektedir. Bunlara bağlı olarak geleceğin belirsizliği karşısında yaşanılan
güvensizliğin insanlar üzerinde ciddi tahribata yol açtığı savunulmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Esnek Üretim, Sennett, Esnekleşme, Ücretli Çalışma

Kaynakça

• Bauman, Z. (2005). Bireyselleşmiş Toplum (çev. Yavuz Alogan). İstanbul: Ayrıntı Yayınları
• Beaud, M. (2003). Kapitalizmin Tarihi (çev. Fikret Başkaya). Ankara: Dost Kitabevi
• Bora, T. (2017). Herkes İşsiz Ama Seninki Farklı: Türkiye’de Beyaz Yakalı İşsizliğine Genel Bir Bakış, Tanıl Bora, Aksu Bora, Necmi Erdoğan, İlknur Üstün (Ed.) Boşuna mı Okuduk? Türkiye’de Beyaz Yaka İşsizliği (49-71). İstanbul: İletişim Yayınları
• Botton, A. (2005). Statü Endişesi (çev. Ahu Sıla Bayer). İstanbul: Sel Yayınları
• Botton, A. (2014). Çalışmanın Mutluluğu ve Sıkıntısı (5.bs.) (çev. Süha Sertabiboğlu). İstanbul: Sel Yayınları
• Dowd, D. (2013). Kapitalizm ve Kapitalizmin İktisadı: Eleştirel Bir Tarih (2. bs.) (çev. Cihan Gerçek). İstanbul: Yordam Kitap
• Duhm, D. (2015). Kapitalizmde Korku (2. bs.) (çev. Sargut Şölçün). İstanbul: Kırmızı Yayınları
• Foucault, M. (1992). Hapishanenin Doğuşu (çev. Mehmet Ali Kılıçbay). Ankara: İmge Kitabevi
• Fromm, E. (1996). Çağdaş Toplumların Geleceği (çev. Gülnur Kaya-Kaan H. Ökten). İstanbul: Arıtan Yayınevi
• Gaulejac, V. (2013). İşletme Hastalığın Tutulmuş Toplum (çev. Özge Erbek). İstanbul: Ayrıntı Yayınları
• Gorz, A. (2014). Yaşadığımız Sefalet: Kurtuluş Çareleri (2. bs.) (çev. Nilgün Tutal). İstanbul: Ayrıntı Yayınları
• Harvey, D. (2010). Postmodernliğin Durumu: Kültürel Değişimin Kökenleri (5. bs.) (çev. Sungur Savran). İstanbul: Metis Yayınları
• Harvey, D. (2015). Neoliberalizmin Kısa Tarihi (2. bs.) (çev. Aylin Onacak). İstanbul: Sel Yayıncılık
• Hobsbawm, E. (2003). Sanayi ve İmparatorluk (2. bs.) (çev. Abdullah Ersoy). Ankara: Dost Kitabevi
• Polanyi, K. (2010). Büyük Dönüşüm: Çağımızın Siyasal ve Ekonomik Kökenleri (9. bs.) (çev. Ayşe Buğra). İstanbul: İletişim Yayınları
• Senemoğlu, O. (2016), Machiavelli’den Hobbes’a Rönesans Dönemi Siyaset Teorisinde İnsan Doğası ve Toplum Anlayışı, İnsan ve İnsan Bilim Kültür Sanat ve Düşünce Dergisi, 3(8), 77-100.
• Senemoğlu, O. (2017a), Marx’ı Yeniden Düşünmek: İnsan Doğası, Toplum ve Özgürlük. Ankara: Hece Yayınları.
• Senemoğlu, O. (2017b). Tüketim, Tüketim Toplumu ve Tüketim Kültürü: Karşılaştırmalı Bir Analiz, İnsan ve İnsan Bilim Kültür Sanat ve Düşünce Dergisi, 4(12), 66-88.
• Sennett, R. (1997). Yeni Kapitalizm. Defter Dergisi, 64 (2), 31-45.
• Sennett, R. (2005). Saygı: Eşit Olmayan Bir Dünyada (çev. Ümmühan Bardak). İstanbul: Ayrıntı Yayınları
• Sennett, R. (2008). Karakter Aşınması: Yeni Kapitalizmde İşin Karakter Üzerindeki Etkisi (3. bs.) (çev. Barış Yıldırım). İstanbul: Ayrıntı Yayınları
• Sennett, R. (2011). Yeni Kapitalizmin Kültürü (2. bs.) (çev. Aylin Onacak). İstanbul: Ayrıntı Yayınları
• Sennett, R. (2012). Beraber (çev. İkbay Özküralpli). İstanbul: Ayrıntı Yayınları
• Sennett, R. (2013). Zanaatkâr (2. bs.) (çev. Melih Pekdemir). İstanbul: Ayrıntı Yayınları
• Standing, G. (2017). Prekarya: Yeni Tehlikeli Sınıf (4. bs.) (çev. Ergin Bulut). İstanbul: İletişim Yayınları
• Thebaud, A. (2012). Çalışmak Sağlığa Zararlıdır (çev. Ayşe Güren). İstanbul: Ayrıntı Yayınları
• Weeks, K. (2014). Çalışma Sorunu: Feminizm, Marksizm, Çalışma Karşıtı Politika ve Çalışma Sonrası Tahayyüller (çev. Tamer Tosun). İstanbul: Ayrıntı Yayınları