ANALYSIS OF THE FINANCIAL PERFORMANCE EFFECT OF THE COVID-19 OUTPUT ON THE FOOD INDUSTRY WITH ENTROPY-BASED AND PROMETHEE METHOD: 2017-2020 PERIOD

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 1, 57 - 83, 30.06.2022

Kemal Tüminçin

https://doi.org/10.24013/jomelips.1070769

Cited By: 1

Öz

In this study, the financial performance analyses of 17 companies operating in the food sector in the period 2017-2020, which were provided with information on the Public Disclosure Platform (PDP), were examined. In this context, 16 financial ratios consisting of liquidity, financial, asset-capital structure, activity and profitability ratios obtained from the financial statements were used. Financial performance analysis of firms was carried out using Entropy and PROMETHEE methods. The impact of the Covid-19 pandemic, which has affected many areas globally, on the financial performance of companies in the food sector has been investigated and it is aimed to evaluate the epidemic by comparing the previous periods with the year 2020, when it began. In this sense, weighting was calculated using the Entropy method, which is a Multi-Criteria Decision-Making (MCDM) technique, and financial performance analyses of the obtained weights for the period 2017-2020 were performed using PROMETHEE method, which is another MCDM technique. In the study, it was found that the financial performance of some food companies increased and the financial performance of some companies decreased compared to the previous period in 2020, when the impact of the Covid-19 pandemic began. In addition, according to the arithmetic average financial performance ranking for the period 2017-2020, while KRVGD company became the most successful food company, TETMT was found to be the company with the lowest financial performance value. Showing the ranking of the best financial performers in 2017, 2018, 2019 and 2020, respectively BANVT, PETUN, ULKER and KENT are the companies. It has been determined that TETMT, VANGD, VANGD and TETMT are the companies with the lowest financial performance ranking respectively in the given years.

Anahtar Kelimeler

MCDM, Entropy, PROMETHEE, Food Sector, Financial Performance

COVİD-19 SALGINININ GIDA SEKTÖRÜ ÜZERİNDEKİ FİNANSAL PERFORMANS ETKİSİNİN ENTROPİ TABANLI VE PROMETHEE YÖNTEMİ İLE ANALİZİ: 2017-2020 DÖNEMİ

Öz

Bu çalışmada, Kamuyu Aydınlatma Platformu’nda (KAP) bilgileri verilen ve 2017-2020 döneminde gıda sektöründe faaliyet gösteren 17 firmanın finansal performans analizleri incelenmiştir. Bu bağlamda finansal tablolardan elde edilen likidite, finansal, varlık-sermaye yapısı, faaliyet ve karlılık oranlarından oluşturulan 16 adet finansal oran kullanılmıştır. Entropi ve PROMETHEE yöntemleri kullanılarak firmaların finansal performans analizleri gerçekleştirilmiştir. Küresel boyutta birçok alanı etkisi altına alan Covid-19 salgının gıda sektöründeki firmaların finansal performanslarının etkisi araştırılmış ve salgının başladığı 2020 yılı ile önceki dönemleri kıyaslanarak değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu anlamda Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) tekniği olan Entropi yöntemi ile ağırlıklandırma hesaplanmış ve elde edilen ağırlıkların diğer bir ÇKKV tekniği olan PROMETHEE yöntemi kullanarak 2017-2020 dönemi finansal performans analizleri yapılmıştır. Çalışmada Covid-19 salgınının etkisinin başladığı 2020 yılı bir önceki döneme göre bazı gıda firmalarının finansal performanslarının arttığı ve bazı firmaların ise finansal performanslarının düştüğü tespit edilmiştir. Ayrıca 2017-2020 dönemi aritmetik ortalama finansal performans sıralamasına göre en başarılı firma KRVGD gıda firması olurken, en düşük finansal performans değerine sahip firma ise TETMT firması olduğu görülmüştür. 2017, 2018, 2019 ve 2020 yıllarında sırasıyla en iyi finansal performans sıralamayı gösteren BANVT, PETUN, ULKER ve KENT firmaları iken, verilen yıllarda sırasıyla en düşük finansal performans sıralamaya sahip TETMT, VANGD, VANGD ve TETMT firmaları olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

ÇKKV, Entropi, PROMETHEE, Gıda Sektörü, Finansal Performans

Kaynakça

• Özaydın, G., & Karakul, A. (2021). ENTROPİ Tabanlı MAUT, SAW VE EDAS Yöntemleri İle Finansal Performans Değerlendirmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(1), 13-29.
• Akpınar, H. (2017). Beş Büyük Kişilik Modeli Kapsamında Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri Aracılığıyla İşgören Sınıflandırma, Yüksek Lisans Tezi, İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir, 76-78.
• Anthony, P., Behnoee, B., Hassanpour, M., & Pamucar, D. (2019). Financial Performance Evaluation of Seven Indian Chemical Companies. Decision Making: Application in Management and Engineering, 2(2), 81-99.
• Apan, M., Öztel, A., & İslamoğlu, M. (2015). Teknoloji Sektörünün Entropi Ağırlıklı Uzlaşık Programlama (CP) ile Finansal Performans Analizi: BİST’de Bir Uygulama. 19. Finans Sempozyumu,, 1-17.
• Apan, M., & Öztel, A. (2020). Bütünleşik Entropi-EDAS Yöntemi ile Nakit Akım Odaklı Finansal Performans Analizi: BIST Orman, Kâğıt, Basım Endeksi’nde İşlem Gören Firmaların 2011-2018 Dönem Verisinden Kanıtlar. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 22(1), 170-184. Doi: https://doi.org/10.24011/barofd.694820.
• Araz, C., & Özkarahan, İ. (2007). “Supplier Evaluation and Management System for Strategic Sourcing Based on a New Multicriteria Sorting Procedure”, International Journal of Production Economics, 106(2), 585-606.
• Araz, C., Özfırat, P. M., & Özkarahan, İ. (2006). “An Integrated Multicriteria Decision-Making Methodology for Outsourcing Management”, Journal Computers & Operations Research, 34(12), 3738-3756.
• Aytekin, S., & Sakarya, Ş. (2013). BİST’de İşlem Gören Gıda İşletmelerinin TOPSİS Yöntemi İle Finansal Performanslarının Değerlendirilmesi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi(21), 1-18. Doi:http://dx.doi.org/10.11611/JMER191.
• Ballı, S., Karasulu, B., & Korukoğlu, S. (2007). “En Uygun Otomobil Seçimi Problemi İçin Bir Bulanık PROMETHEE Yöntemi Uygulaması”, D.E.Ü.İ.İ.B.F. Dergisi, 22(1), 139-147.
• Brans, J. P., & Vincke, P. (1985). "A Preference Ranking Organization Method: The PROMETHEE Method for MCDM”, Management Science, 31(6), 647-656.
• Brans, J. P., Mareschal, B., & Vincke, P. (1986). “How to Select and How to Rank Projects: The PROMETHEE Method for MCDM”, European Journal of Operational Research, 24, 228-238.
• Bülbül, S., & Köse, A. (2011). “Türk Gıda Şirketlerinin Finansal Performansının Çok Amaçlı Karar Verme Yöntemleriyle Değerlendirilmesi”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25, 1-23.
• Çalış, N., & Sakarya, Ş. (2020). Finansal Performans ve Hisse Senedi Getirisi İlişkisi: BİST Bankacılık Endeksi Üzerine Bir İnceleme. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9 (2), 1046-1058.
• Dağdeviren, M., & Eraslan, E. (2008). “PROMETHEE Sıralama Yöntemi İle Tedarikçi Seçimi”, Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der., 23(1), 69-75.
• Ertaş, F.C., & Yetim, A. (2022). Covıd-19 Pandemisinde Gıda ve İçecek Sektöründeki İşletmelerin Finansal Performansının TOPSIS Yöntemiyle İncelenmesi: BIST Örneği, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 93, 53 - 74.
• FAO. (2022). Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO). FAO Gıda Fiyat Endeksi. https://www.fao.org/worldfoodsituation/foodpricesindex/en/, (31.01.2022).
• Gold, H. J., & No, B. S. (1983). Application of Maximum Entropy and Minimum Cross-Entropy Formalisms to Stochastic Modeling of Complex Dynamic Systems: Formulation of the Problem: Citeseer.
• Gül, Y. (2021). Entropiye Dayalı Topsis Yöntemi İle Bankaların Performans Değerlendirmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), 1-26.
• Hwang, C.-L., & Yoon, K. (1981). “Multiple Attribute Decision Making: Methods and Applications”. Springer-Verlag. Berlin.
• Islamoglu, M., Apan, M., & Öztel, A. (2015). An Evaluation of the Financial Performance of REITs in Borsa Istanbul: A Case Study Using the Entropy-Based TOPSIS Method. International Journal of Financial Research, 6(2), 124.
• Jaynes, E. T. (1957). Information theory and statistical mechanics. Physical review, 106(4), 620.
• Maya, R., & Eren, T. (2018). Türk Gıda Sektörünün Finansal Performans Analizinin Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri İle Yapılması. Verimlilik Dergisi, 3, 31-60.
• KAP. (2022). Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP). Sektörler. https://www.kap.org.tr/tr/Sektorler, (Erişim Tarihi; 30.01.2022).
• Kalogeras, N., Baourakis, G., Zopounidis, C. ve Van Dijk, G. (2005) ”Evaluating the Financial Performance of Agri-Food Firms:A Multicriteria Decision-Aid Approach”, Journal of Food Engineering, 70: 365-371.
• Kehribar, Ö., Karademir , F., & Evci, S. (2021). ‘‘İşletmelerin COVID-19 Pandemisi Sürecindeki Finansal Performanslarının Entropi ve MAIRCA Yöntemleri İle Değerlendirilmesi: BIST Gıda, İçecek Endeksi Örneği’’, Business & Management Studies: An International Journal, 9(1), 200-214.
• Korkmaz, K. (2020). Çok Kriterli Karar Verme Yöntemiyle Finansal Performans Analizi: Lojistik 4.0 Benimsemiş Bir Firma Uygulaması. Yüksek Lisans Tezi, Bartın Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 5-71.
• Korkmaz, K., & Öztel, A. (2020). BİST Ana metal sanayi endeksinde faaliyet gösteren işletmelerin finansal performanslarının Entropy tabanlı PROMETHEE yöntemiyle ölçülmesi: 2014-2018 Dönemi. Journal of Management Economics Literature Islamic and Political Sciences (JOMELIPS), 5(2), 57-85.
• Nijkamp, P. (1975). Reflections on gravity and entropy models. Regional Science and Urban Economics, 5(2), 203-225.
• Öndeş, T., & Özkan, T. (2021). ‘‘Bütünleşik CRITIC-EDAS Yaklaşımıyla COVID-19 Pandemisinin Bilişim Sektörü Üzerindeki Finansal Performans Etkisi’’, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 12(2), 506-522.
• Özmen, M. (2020). OECD Ülkelerinin Telekomünikasyon Sektörü Açısından SMAA-EDAS Yöntemi İle Değerlendirilmesi. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 9(1), 224-237.
• Kurt, R., İmren, E., & Karayılmazlar, S. (2021). Türkiye Orman Endüstri Sektörü Altında Faaliyet Gösteren Kağıt, Orman ve Mobilya Firmalarının Finansal Performanslarının Entropi Temelli PROMETHEE Yöntemiyle Analizi. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 23(2), 545-554. DOI: 10.24011/barofd.904299.
• Shannon, C. (1949). E. and Weaver W. The Mathematical Theory of Communication: University of Illinois Press. Urbana. III.
• Soba , M. (2012). PROMETHEE Yöntemi Kullanarak En Uygun Panelvan Otomobil Seçi -mi ve Bir Uygulama. Journal of YaşarUniversity, 28(7): 4708- 4721.
• Şahin, A., & Sarı, E. B. (2019). Entropi Tabanlı TOPSIS ve VIKOR Yöntemleriyle BIST-İmalat İşletmelerinin Finansal ve Borsa Performanslarının Karşılaştırılması. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 12(2), 255-270.
• T.C. İstanbul Valiliği. (2022). Ekonomik İstikrar Kalkanı Tedbir Paketi. T.C. İstanbul Valiliği web sayfası. http://www.istanbul.gov.tr/cumhurbaskani-erdogan-ekonomik-istikrar-kalkani-tedbir-paketini-acikladi, (Erişim Tarihi: 30 Ocak 2022).
• T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı. (2021). Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının Gıda ve İçecek Sektörü Raporu (2021). Sektörel Raporlar ve Analizler Serisi. 6-34.
• Uzun, S. (2015). Gemi İnşa Sürecinde Ana Makine ve Jeneratör Seçimi: AHP, TOPSIS ve PROMETHEE Uygulaması, Yüksek Lisans Tezi, Gebze Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gebze, 22-35.
• Van Delft, A., & Nijkamp, P. (1977). Multi-criteria analysis and regional decision-making (Vol. 8): Springer Science & Business Media.
• Wang, T. C., & Hsu, J. C. (2004). Evaluation of the business operation performance of the listing companies by applying TOPSIS method. Paper presented at the Systems, Man and Cybernetics, 2004 IEEE International Conference on.
• Wikipedia.(2022).Wikipedia (Özgür Ansiklopedi). Covid-19 Pandemisi. https://tr.wikipedia.org/wiki/COVID-19_pandemisi, (Erişim Tarihi; 01.02.2022).
• Wikipedia.(2022).Wikipedia (Özgür Ansiklopedi). Türkiye’de Covid-19 Pandemisi. https://tr.wikipedia.org/wiki/T%C3%BCrkiye%27de_COVID-19_pandemisi, (Erişim Tarihi; 01.02.2022).
• Yaralıoğlu, K. (2010). Karar Verme Yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık, 27-33.
• Zeleny, M. (1974). Linear multiobjective programming: Springer-Verlag Berlin.