FİLYOS VADİSİ PROJESİ’NİN SERBEST BÖLGELER BAĞLAMINDA BÖLGE VE ÜLKE EKONOMİSİNE OLASI KATKILARI

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 1, 74 - 97, 30.06.2023

Ramazan Arslan Mustafa Yılmaz

https://doi.org/10.24013/jomelips.1298900

Cited By: 1

Öz

Serbest bölge, bir ülke sınırları içerisinde olup gümrük mevzuatının kısmen ya da hiç uygulanmadığı özel alanlar olarak tanımlanır. Serbest Bölgeler, devlet müdahalesinin minimum düzeyde olduğu aynı zamanda ticareti ve üretimi büyütmek için birtakım teşviklerin sağlandığı yerlerdir. Dünyada serbest bölgeler, büyük tüketim alanlarına yakın yerlerde oluşan ticaret kolonilerinin serbest alanlar oluşturması ile başlamıştır. İlk serbest liman örneği 1547 yılında İtalya’ da kurulmuştur. Türkiye’de ise 1985 yılında 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanununun yürürlüğe girmesi ile ilk serbest bölgeleri Mersin ve Antalya illerinde kurulmuştur. Filyos Vadisi Projesi, serbest bölge, serbest endüstri bölgesi, liman ve genişleme alanının tamamına verilen isimdir. Çalışmanın temel amacı, serbest bölgeler bağlamında Filyos Vadisi Projesi’nin bölge ve ülke ekonomisine olası katkılarını incelemektir. Bu amaçla nitel araştırma yöntemi tercih edilmiş, verilerin toplanmasında doküman analizi olarak basılı ve elektronik materyaller incelenmiş ve değerlendirilmiştir.
Ulusal bir yatırım projesi olan Filyos Vadisi projesi, bir enerji, teknoloji ve lojistik üssü haline gelmesiyle birlikte hem bölge hem de ülke ekonomisine özellikle yatırım, istihdam, ticaret ve enerji gibi temel konularda önemli katkılar sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Filyos, Filyos Vadisi Projesi, Serbest Bölge, Bölgesel kalkınma

Kaynakça

• KAYNAKLAR Arslaner, H., & Çobanoğlu, S. (2016). Serbest Bölgelerde Vergi Avantajları. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(3), 1-14.
• Aslan, N. (2013). Serbest Bölgelerin Karadeniz Ticaretine Etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İnönü Üniversitesi, Malatya. Atış, E., & Çelikoğlu, Ş. (2019). Sosyo-ekonomik ve çevresel yönleriyle Filyos Vadi Projesi. Social Sciences Studies Journal (Sssjournal), 5(29), 49-68.
• Avcı, S. (1997). Aşağı filyos havzasında planlama sorunlarına coğrafi bir yaklaşım. Türk Coğrafya Dergisi, 32: 301-316
• Avrupa Serbest Bölgesi, (2021). http://www.asb.com.tr/faq.aspx-1 (Erişim Tarihi: 2021, 29 Mayıs).
• Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı (2020). Filyos Lojistik Merkezi Araştırma ve Ön Fizibilite Raporu, Zonguldak.
• Batı Karadeniz Kalkınma Birliği (BAKAB), https://www.bakab.gov.tr/filyos/ (Erişim Tarihi:2023, 02 Mayıs)
• Bilgin, M.H. (2022). Açılış Konuşması. H. Çeştepe, B. Ali, G.Fehmi (Ed.), Filyos Çalıştayı içinde (17-19), Zonguldak: Sistem Ofset Basım. https://cdn3.beun.edu.tr/w3/938473329e89f06f6849a4e48f5d2d39/filyoscalistay2021compressed.pdf (Erişim Tarihi: 2023, 10 Mayıs).
• Binici, İ. (2020). Türkiye’de Serbest Bölgelere Uygulanan Teşvikler ve Teşviklerin Değerlendirilmesi: Kayseri Serbest Bölgesi Örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• Buyrukoğlu, S, Şimşek, M.H. (2022). Türkiye’de vergi planlaması aracı olarak serbest bölgeler, Gümrük ve Ticaret Dergisi, 9 (29), 58-75
• Ceyhan, M, Akdeniz, T . (2020). Eskişehir-Denizli-Uşak lojistik üssünün ve lojistik köy ağlarının bölgesel kalkınmaya etkisi bağlamında Filyos projesinin bölge ekonomisi üzerindeki muhtemel katkıları. Yönetim Ekonomi Edebiyat İslami ve Politik Bilimler Dergisi , 5 (2) , 127-142 .
• Ceyhan, M , Kamacı, A , Peçe, M . (2017). Batı Karadeniz Bölgesinin kalkınmasında Filyos Projesi başat bir rol oynayabilir mi? . Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi , (2) , 44-66
• Ceyhan, S , Kamacı, A , Peçe, M . (2017). Filyos Liman Projesinin kruvaziyer gemi turizmi açısından değerlendirilmesi ve bölge ekonomisine katkısı. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 13 (13), 271-283.
• COŞKUN, M., & ORTAÇ, G. (2022). Filyos Çayı Havzası'nın (Karabük Merkez İlçe-Gökçebey) çok ölçütlü karar analizi yöntemiyle taşkın risklerinin belirlenmesi. Eastern Geographical Review, 27(47).
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA), İE.ŞKRT., 3/288, H.30.01.1139.
• Çetinkaya, M. (2012). Filyos Vadisi Projesi. Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı, http://www.karorsan.org.tr/images/Filyos-Vadisi.pdf (Erişim Tarihi:2023, 25 Nisan)
• Dinler, Zeynel (2001), Bölgesel İktisat, Bursa: Ekin Yayınevi. Dünya Gazetesi, 19.12.2022, İthal enerjinin faturası: 80,5 milyar dolar. https://www.dunya.com/ekonomi/ithal-enerjinin-faturasi-805-milyar-dolar-haberi-677965 (Erişim Tarihi: 2023 12 Mayıs).
• Giray, F. (2014), Vergi Teşvik Sistemi ve Uygulamaları, Bursa, Ekin Yayınları.
• Güllü, M. (2008). Serbet Bölgeler ve Gaziantep Serbest Bölgesi’nin Yöre ve Ülke Ekonomisine Katkıları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Harran Üniversitesi, Şanlıurfa. Han, E. ve A. A.Kaya (2021). Kalkınma ekonomisi: teori ve politika, Ankara: Nobel Akademik Yayıcılık.
• Özdemir, K. and Güngör, Ö. (2019) Filyos çayı havzasında SWAT modelinin uygulaması. Necmettin Erbakan Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 1(2), 90-102. Resmi Gazete (1985) Serbest Bölgeler Kanunu. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=3218&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5 (Erişim Tarihi: 2023, 03 Mayıs).
• Tapdık, S. (2022), Kent ve kalkınma ilişkisinde Filyos örneği, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(3), 1109-1134.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı (2021), https://www.tccb.gov.tr/konusmalar/353/128189/filyos-limani-acilisi-ve-dogalgaz-isleme-tesisleri-temel-atma-toreni-nde-yaptiklari-konusma, (Erişim Tarihi:2023, 05
• T.C. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı, Cumhurbaşkanı Erdoğan, ‘Filyos Liman Açılışı ve Doğalgaz İşleme Tesisleri Temel Atma Töreni’ne katıldı, https://www.iletisim.gov.tr/turkce/yerel_basin/detay/cumhurbaskani-erdogan-filyos-liman-acilisi-ve-dogalgaz-isleme-tesisleri-temel-atma-torenine-katildi, (Erişim Tarihi: 2023, 11 Mayıs).
• T.C. Merkez Bankası Enflasyon Raporu 2023-I, https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/a6c32274-a779-435e-ab63-6a99f43d7e5c/Kutu+2.2_23_i.pdf?MOD=AJPERES&CACHEID=ROOTWORKSPACE-a6c32274-a779-435e-ab63-6a99f43d7e5c-onJd8Vh (Erişim Tarihi : 2023, 11 Mayıs).
• T.C. Merkez Bankası 03.01.2022 Günü Saat 15:30'da Belirlenen Gösterge Niteliğindeki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kurları, https://www.tcmb.gov.tr/kurlar/202201/03012022.xml, (Erişim Tarihi: 2023, 05 Mayıs)
• T.C. Çaycuma Kaymakamlığı, http://www.caycuma.gov.tr/antik-teion-billaos-kenti-ve-filyos-kalesi (Erişim Tarihi: 2023, 02 Mayıs). T.C.Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Batı Karadeniz Bölgesi (Zonguldak-Karabük-Bartın) Bölge Planı 2010-2013, https://www.sanayi.gov.tr/bolgesel-kalkinma-faaliyetleri/strateji-belgeleri/01154b, Erişim tarihi: 17.05.2023.
• T.C. Ticaret Bakanlığı, (2021). Serbest Bölgeler İstatistikleri. https://ticaret.gov.tr/serbest-bolgeler/serbest-bolgeler-istatistikleri (Erişim Tarihi: 2021, 19 Haziran).
• T.C. Zonguldak Valiliği, http://www.zonguldak.gov.tr/filyos-vadisi (Erişim Tarihi: 2023, 09 Mayıs).
• Tıraş, H.H. (2008). Serbest Bölgelerin Ekonomik Etkileri ve Kayseri Serbest Bölgesinde Uygulama. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• Toprak, M. (2019). Bölgesel Gelişme Dinamikleri Ekseninde Serbest Bölgelerin Dış Ticaret Etkileri: Ege Serbest Bölgesi (ESBAŞ) Örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Tosuner, M., Ve Arıkan, Z. (2014). Türk Vergi Sistemi, İzmir
• TÜİK (2022), Dış Ticaret İstatistikleri, Ekim 2022, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Dis-Ticaret-Istatistikleri-Ekim-2022-45545#:~:text=Genel%20ticaret%20sistemine%20g%C3%B6re%20ihracat%202022%20y%C4%B1l%C4%B1%20Ocak%2DEkim%20d%C3%B6neminde,443%20milyon%20dolar%20olarak%20ger%C3%A7ekle%C5%9Fti (Erişim Tarihi:2023, 12 Mayıs).
• Yayla, T. (2010). Küreselleşme Sürecinde Serbest Bölgelerin Türkiye Dış Ticareti Üzerine Etkileri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya.
• Yazıcılar, S. (2007). Avrupa Birliği ve Türkiye’de Serbest Bölgeler. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Weber,A. (1958), Theory of the Location of Industries, Çev. C. Friedrich, The University of Chicago Pres,
• URL-1 (2021). Filyos Vadisi, https://www.filyosvadisi.com/?go=stratejik-lokasyon (Erişim Tarihi: 2023, 03 Mayıs). URL-2 (2023). Filyos Doğal Gaz İşleme Tesisi "Karadeniz Gazı Devreye Alma Töreni" için gün sayıyor, https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/filyos-dogal-gaz-isleme-tesisi- karadeniz-gazi-devreye-alma-toreni-icin-gun-sayiyor/2872775 (Erişim tarihi: 2023, 04 Nisan).