Ergenlerde Öz-Şefkat Ölçeği Kısa Formu’nun Cinsiyete Göre Ölçme Değişmezliğinin İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 1 Sayı: 1, 1 - 15, 20.10.2023

Lokman Koçak

Öz

Bu araştırmanın amacı, Öz-Şefkat Ölçeği Kısa Formunun cinsiyete göre ölçme değişmezliğinin test edilmesidir. Araştırmada 2022-2023 öğretim yılında bir il merkezindeki farklı ortaokullarda öğrenim gören 105’i kadın (%55.3), 85’i erkek (%45.7) toplam 190 ortaokul öğrencisinden elde edilen veriler kullanılmıştır. Veriler Kişisel Bilgi Formu ve Öz-şefkat Ölçeği Kısa Formu aracılığıyla toplanmıştır. Ölçeğin faktör yapısını incelemek için Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) uygulanmış ve uyum indekslerine ilişkin değerlerin kabul edilebilir düzeyde olduğu belirlenmiştir (χ2= 114.21; sd= 86; χ²/sd= 1.33; CFI= .982; RMSEA= .059 ve SRMR= .089). Ölçeğin güvenirlik çalışmaları kapsamında, iç tutarlık katsayısı olumlu alt boyutu için α= .65 ve olumsuz alt boyutu için α= .81 ve ölçeğin tümüne yönelik iç tutarlık katsayısı ise α= .79 olarak hesaplanmıştır. Son olarak cinsiyetler açısından çoklu grup DFA sonuçları, ölçeğin yapısının hem kız hem de erkek öğrenciler üzerinde ölçme değişmezliğine sahip olduğunu ortaya çıkarmıştır. Elde edilen bulgular ışığında Öz-Şefkat Ölçeği Kısa Formu’nun cinsiyete göre ölçme değişmezliği özelliğine sahip olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Öz-şefkat, ölçme değişmezliği, ergenlik

Kaynakça

• Akkaya, Ç. (2011). Ortaöğretim öğrencilerinde algılanan sosyal destek ve öz-duyarlık düzeyleri (Tez No. 328022) [Yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp
• Alaloğlu, G. (2020). Mükemmeliyetçilik, kendini sabotaj, öz-şefkat ve psikolojik iyi oluş arasındaki ilişkilerin incelenmesi (Tez No. 616343) [Yüksek lisans tezi, Maltepe Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp
• Alisinanoğlu, F. (2002). Gençlik dönemi özellikleri ve genç anne-baba iletişimi. Eğitim ve Bilim, 27(123), 62-63. http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/ article/view/5175/1304
• Anılgan, H. (2022). A research on adolescents levels of self-compassion, socialconnectedness, and copıng wıth stress (Tez No. 768716) [Yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp
• Atkinson, R. C., Atkinson, R. C., Smith, E. E., Bem, D. J. ve Nolen-Hoeksema, S. (2021). Psikolojiye giriş (14. basım) [Introduction to Psychology] (Y. Halogan, Çev.). Arkadaş Yayınları. (Orijinal eserin basım yılı 2003)
• Bacanlı, H. (2016). Eğitim psikolojisi (Genişletilmiş 23. basım). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Barad, J. A. (2007). The understanding and experience of compassion: Aquinas and the Dalai Lama. Buddhist-Christian Studies, 27(1), 11-29. https://doi.org/10.1353/bcs.2007.0002
• Bayram, N. (2016). Yapısal eşitlik modellemesine giriş: AMOS uygulamaları. Ezgi Kitabevi.
• Bayramoğlu, A. (2011). Self-compassion in relation to psychopathology (Tez No. 306404) [Doktora tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp
• Bluth, K. ve Eisenlohr-Moul, T. A. (2017). Response to a mindful self-compassion interventiin in teens: A within-person association of mindfulness, self compassion and emotioanl well-being outcomes. Journal of Adolescence, 57(1), 108-118. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2017.04.001
• Bowen, N. K. ve Masa, R. D. (2015). Conducting measurement invariance tests with ordinal data: A guide for social work researchers. Journal of the Society for Social Work and Research, 6(2), 229-249. https://doi.org/10.1086/681607
• Brown, T. A. (2015). Confirmatory factor analysis for applied research. The Guilford Press.
• Bryne, B. M. (2010). Structural equation modeling with AMOS basic concepts, applications, and programming (2nd ed.). Routledge.
• Bryne, B. M. ve Watkins, D. (2003). The issue of measurement invariance revisited. Journal of Cross-Cultural Psychology, 34(2), 155-175. https://doi.org/10.1177%2F0022022102250225
• Cheung, G. W. ve Rensvold, R. B. (2002). Evaluating goodness-of-fit indexes for testing measurement invariance. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 9(2), 233-255. https://doi.org/10.1207/S15328007SEM0902_5
• Çengel, D. ve Yurdalan, F. (2022). Erkeklerin toplumsal cinsiyet rollerinin öz-şefkat üzerindeki etkisinin incelenmesi: Flört şiddeti ve bağlanma kaygısının aracılık etkisi. Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi, 5(9), 1293-1311. https://doi.org/10.26677/TR1010.2022.1077
• Deniz, M. E., Kesici Ş. ve Sümer A. S. (2008). The validity and reliability study of the Turkish version of Self-Compassion Scale. An International Journal of Social Behavior and Personality, 36(9), 1151-1160. https://doi.org/10.2224/sbp.2008.36.9.1151
• Gander, M. J. ve Gardiner, H. W. (2007). Çocuk ve ergen gelişimi (6.baskı) [Child and adolescent development]. (B. Onur, Ed.; A. Dönmez, N. Çelen ve B. Onur, Çev.). İmge Kitabevi. (Orijinal eserin basım yılı 1998)
• Germer, C. K. (2020). Öz-şefkatli farkındalık: Tahrip edici duygularla başa çıkabilmek [The mindful path to self-compassion] (H. Ü. Haktanır, Çev.). Diyojen Yayıncılık (Orijinal eserin basım yılı 2009).
• Horn, L. ve Mcardle, J. J. (1992). A practical and theoretical guide to measurement invariance in aging research. Experimental Aging Research, 18(3), 117-144. https://doi.org/10.1080/03610739208253916
• İkiz, E. ve Totan, T. (2012). Üniversite öğrencilerinde öz-duyarlık ve duygusal zekânın incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1), 51-71. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/53289
• JASP Team (2023). JASP (Version 0.17.1) [Computer software]. https://jasp-stats.org/
• Karagöz, Y. (2021). SPSS ve AMOS uygulamalı nitel-nicel-karma bilimsel araştırma yöntemleri ve yayın ve etiği. Nobel akademik Yayıncılık.
• Kır Demirhan, A. (2020). Beliren yetişkinlerin iyi oluşlarının öz-şefkat ve bağlanma özellikleri bakımından incelenmesi (Tez No. 647579) [Yüksek lisans tezi, Maltepe Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp
• Koçak, L. ve Terzi, E. (2023). The mediating role of emotion regulation in the relationship between self-compassion and subjective well-being in school in secondary school students. Journal of Family Counseling and Education, 8(1), 87-106. https://doi.org/10.32568/jfce.1296134
• Loose, C., Graaf, P. ve Zarbock, G. (2018). Çocuk ve ergenler için şema terapi [Schematherapie mit kindern und jugendlichen]. (N. Azizlerli, Y. Yürüker, İ. G. Şan, Ö. Koç ve Z. Karabuda, Çev.). Psikonet Yayınları. (Orijinal eserin basım yılı 2013)
• Neff, K. D. (2003a). Self-compassion: An alternative conceptualization of a healthy attitude toward oneself. Self and Identity, 2(2), 85-102. https://doi.org/10.1080/15298860309032
• Neff, K. D. (2003b). The development and validation of a scale to measure self-compassion. Self and Identity, 2(3), 223-250.
• Neff, K. D. ve Vonk, R. (2009). Self‐compassion versus global self‐esteem: Two different ways of relating to oneself. Journal of Personality, 77(1), 23-50. https://doi.org/10.1111/j.1467-6494.2008.00537.x
• Neff, K. D., Hseih, Y. ve Dejitthirat, K. (2005). Self-compassion, achievement goals, and coping with academic failure. Self and Identity, 4, 263-287. https://doi.org/10.1080/13576500444000317
• Neff, K. D., Kirkpatrick, K. L. ve Rude, S. S. (2007). Self-compassion and adaptive psychological functioning. Journal of Research in Personality, 41(1), 139-154. https://doi.org/10.1016/j.jrp.2006.03.004
• Neff, K. D., Pisitsungkagarn, K. ve Hsieh, Y. P. (2008). Self-compassion and self-construal in the United States, Thailand, and Taiwan. Journal of Cross-Cultural Psychology, 39(3), 267-285. https://doi.org/10.1177/0022022108314544
• Özdamar, K. (2002). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi (4. baskı). Kaan Kitabevi.
• Plotnik, R. (2009). Psikolojiye giriş [Introduction to psychology] (T. Geniş, Çev.). Kaknüs Yayınları. (Orijinal eserin basım yılı 2007)
• Raes, F., Pommier, E., Neff, K. D. ve van Gucht, D. (2011). Construction and factorial validation of a Short Form of the Self‐Compassion Scale. Clinical Psychology ve Psychotherapy, 18(3), 250-255. https://doi.org/10.1002/cpp.702
• Rendon, K. P. (2006). Understanding alcohol use in college students: A study of mindfulness, self-compassion, and psychological symptoms [Doktora tezi, Texas Üniversitesi]. http://hdl.handle.net/2152/2907
• Sarıcaoğlu, H. (2011). Üniversite öğrencilerinde psikolojik iyi olma düzeylerinin kişilik özellikleri ve öz anlayış açısından incelenmesi (Tez No. 280698) Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp
• Seçer, İ. (2015). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi: Analiz ve raporlaştırma. Anı Yayıncılık.
• Steinberg, L. (2013). Ergenlik [Adolescence] (F. Çok, Çev.). İmge Kitabevi. (Orijinal eserin basım yılı 1985)
• Sun, X., Chan, D. W. ve Chan, L. K. (2016). Self-compassion and psychological well-being among adolescents in Hong Kong: Exploring gender differences. Personality and Individual Differences, 101, 288-292. https://doi.org/10.1016/j.paid.2016.06.011
• Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş: Temel ilkeler ve LISREL uygulamaları. Ekinoks.
• Tabachnick, B. B. ve Fidell, L. S. (2020). Çok değişkenli istatistiklerin kullanımı [Using multivariate statistics] (M. Baloğlu, Çev.). Nobel Akademik Yayıncılık. (Orijinal eserin basım yılı 2012)
• Tavşancıl, E. (2002). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Atlas Yayınları.
• Thompson, B. L. ve Waltz, J. (2008). Self‐compassion and PTSD symptom severity. Journal of Traumatic Stress, 21(6), 556-558. https://doi.org/10.1002/jts.20374
• Vandenberg, R. J. ve Lance, C. E. (2000). A review and synthesis of the measurement invariance literature: Suggestions, practices, and recommendations for organizational research. Organizational Research Methods, 3(1), 4-70. https://doi.org/10.1177/109442810031002
• Vatan, S. (2019). Duygu düzenlemenin şahdamarı: Öz-şefkat. PiVOLKA, 9(31), 1-4. http://www.elyadal.org/pivolka/31/PiVOLKA_31.pdf
• Yandı, A., Köse, İ. A. ve Uysal, Ö. (2017). Farklı yöntemlerle ölçme değişmezliğinin incelenmesi: PISA 2012 örneği. Mersin University Journal of the Faculty of Education, 13(1), 243-253. https://doi.org/10.17860/mersinefd.305952
• Yang, Y., Zhang, M. ve Kou, Y. (2016). Self-compassion and life satisfaction: The mediating role of hope. Personality and Individual Differences, 98, 91-95. https://doi.org/10.1016/j.paid.2016.03.086
• Yıldırım, M. ve Sarı, T. (2018). Öz-Şefkat Ölçeği Kısa Formu’nun Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(4), 2502-2517. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2018.18.41844-452171