Cultural Unity of Turkish States and the Media

Yıl 2025, Cilt: 18 Sayı: 1, 515 - 538, 15.04.2025

Nurettin Güz

https://doi.org/10.18094/josc.1583379

Öz

Media organizations have fulfilled many functions throughout their history. These organizations, which initially met people's news needs and appealed to a narrower target audience, have developed their content in parallel with the increasing demands of their target audiences and the development of freedom areas. While performing these duties within national borders, media organizations in almost every country have considered the interests, wishes and expectations of their target audience, avoided conflict with them, and trends in society have affected the creation of content. With the 1980s, when liberalization trends accelerated, the number of media organizations that could reach the international arena increased. With the spread of the internet in the 1990s and the increased use of satellites by media organizations, media contents were carried more intensively to the international dimension. While new media has come alongside traditional media with the internet, traditional media content has also moved to a global dimension. The fact that this process coincided with the collapse of the Eastern Bloc paved the way for Türkiye and other Turkish States and related communities to cooperate in different fields, especially education and economy. With the 21st century, technology and communication have developed, and the world has turned into a universal village. Despite these developments, there has not been sufficient cooperation in the field of media that will enable the transfer of news, information and cultural values between the Turkish States, which have been trying to develop cooperation and relations in different fields for more than 30 years. In addition to the fact that the developments in each Turkish State reach the Turkish World, the common media platforms that will provide the announcement and interpretation of the events in the international arena to the Turkish States have not reached the level that will meet the expectations. Except for the broadcasts made by TRT AVAZ and Kazakhstan Radio and Television Corporation, there are almost no media channels for the Turkish World. The subject of this paper is the current position and expectations of the Turkish World in the field of media. In the study, first the current situation will be analyzed, then a projection for today and the future will be made.

Anahtar Kelimeler

Turkish World , Media , TRT , TRT AVAZ , Kazakistan tv

Proje Numarası

-

Türk Devletlerinin Kültürel Birlikteliği ve Medya

Öz

Medya kurumları tarihleri boyunca seslendikleri gruplara haberle birlikte bilgi vermiş, eğitimlerini destek olmuş, eğlence ihtiyacını gidermiş, insanları milletlerin parçası yapmış, tartışma zemini oluşturmuş, toplumun bütünlüğünü sağlamış, kültürel gelişmeye destek vermiştir. Hemen her ülke medya kuruluşu milli sınırlar içerisinde bu görevleri yerine getirirken hedef kitlesinin ilgi, istek ve beklentilerini dikkate almış, onlarla çatışmaktan kaçınmış, toplumdaki eğilimler içeriğin oluşmasını etkilemiştir. Liberalleşme eğilimlerinin hızlandığı 1980’li yıllarla birlikte uluslararası alana seslenebilen medya kuruluşlarının sayısı artmıştır. 1990’lı yıllarda internetin yaygınlaşması, uyduların medya kuruluşlarınca daha yoğun kullanılması ile medya içerikleri uluslararası boyuta daha yoğun taşınmıştır. İnternetle birlikte geleneksel medyanın yanına yeni medya gelirken geleneksel medya içerikleri de küresel boyuta taşınmıştır. Bu sürecin Doğu Bloku’nun yıkıldığı döneme rastlaması Türkiye ile diğer Türk Devlet ve akraba topluluklarının eğitim ve ekonomi başta olmak üzere farklı alanlarda iş birliği yapmalarına zemin hazırlamıştır. 21. yüzyılla birlikte teknoloji ve iletişim gelişmiş, dünya evrensel bir köye dönüşmüştür. Bu gelişmelere rağmen 30 yılı aşkın süredir farklı alanlarda iş birliği ve ilişkilerini geliştirmeye çalışan Türk Devletleri arasında medya alanında haber, bilgi ve kültürel değerlerin aktarılmasını sağlayacak iş birliği yeterli oranda sağlanamamıştır. Her Türk Devletindeki gelişmelerin Türk Dünyasına ulaşması yanında uluslararası alandaki olayların Türk Devletlerine duyurulması ve yorumlanmasını sağlayacak ortak medya platformları oluşturulması ile ilgili beklentiler yeterli boyuta ulaşamamıştır. TRT AVAZ ve Kazakistan Radyo ve Televizyon Kurumu’nun yaptığı yayınlar dışında Türk Dünyasına yönelik medya mecraları yok denecek kadar azdır. Bu çalışmanın konusunu Türk Dünyasının medya alanındaki konumu ve beklentileri oluşturmaktadır. Çalışmada önce mevcut durum analiz edilecek, sonra günümüz ve geleceğe yönelik bir projeksiyon yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Türk Dünyası , medya , TRT , TRT AVAZ , Kazakistan tv

Etik Beyan

-

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Kaynakça

• KAYNAKÇA Adams, S. (2004). Writing features, writing for journalists, Ed. H. Wynford Routledge Taylor&Francis Group, London and New York.
• Akarcalı, S. (2003). Radyo ve televizyonda Türk dış yayınları. İmaj Yayınevi.
• Alver, F. (2007). Gazeteciliğin kuramsal temelleri. Beta Yayıncılık.
• AA (2019). “ABD’den sonra en fazla dizi ihraç eden ülke Türkiye”, Anadolu Ajansı, 11.11.2019, https://www.aa.com.tr/tr/kultur-sanat/abdden-sonra-en-fazla-dizi-ihrac-eden-ulke-turkiye/1641524, Erişim: 10.11.2021.
• Atasoy, F. (2012). “Doğa, kültür ve tarih turizminin birliğe katkısı. İpek Yolu üzerinde Türklüğün keşfi’”. Türk Ocakları Genel Merkezi Dilde Fikirde İşte Birlik Sempozyumu. Ankara, 3-4.10.2012.
• Basın Konseyi (1989). Basın konseyi faaliyet raporu. Basın Konseyi Yayını.
• Bennett, W. L. (1988). News: The politics of illusion. Longman.
• Boyer, J.H. (1981). How editors wiew objectivity. Journalism Quarterly, 1981.
• Curran, J. (1993). Kamusal bir alan olarak medyayı yeniden düşünmek. (S. İrvan, Çev.). İLEF Yıllık, Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları.
• Demirkıran, C. (2008). Uluslararası televizyon yayıncılığının tarihsel gelişim süreci: Fransa TV5 MONDE ile Türkiye TRT-INT ve TRT TÜRK karşılaştırmalı incelemesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Doob, L. W. (1966). Public opinion, Second Edition.
• Erinç, O. (1983). Basında içerik açısından karşılaşılan hukuki sorunlar. Basın ve Basının Karşılaştığı Hukuki Sorunlar, Hürriyet Vakfı Eğitim Yayınları, No.3.
• Gaillard, P. (1991). Gazetecilik. (M.S. Şakiroğlu, Çev.). İletişim Yayınları.
• Geray, H. (2003). İletişim ve teknoloji: Uluslararası birikim düzeninde yeni medya politikaları. Ütopya Yayınevi. German, L., D. Mclean (2003). Media and society in the twentieth century: A historical introduction, MA: Blackwell Publishing.
• Gitelman, L. (2006). Always already new media, history, and the data of culture. The MIT Press.
• Güz, N. (2018). News transformation from traditional media to new media. Media withIts News, Approaches and Fractions in the New Media Age, Eds. N. Güz, C. Yegen, Peter Lang, New York, 17-40.
• Güz, N. (2005). Haberde yönlendirme ve kamuoyu araştırmaları. Nobel Yayınevi.
• Güz, N., H. Yanık, M. Baibolov, & C. Yegen (2017). Uçak krizinin çözümünün Türk ve Kazak basınında ele alınışı. Türksoy 2017 Türk Dünyası Kültür Başkenti Türkistan Anısına Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi: Türkistan Forumu III, «Küreselleşme Sürecinde Türk Dünyasının Geleceği» Bildiri Kitabı, Ed. M. Toplu, D. Kelesbayev, vd., Uluslararası Hoca Ahmet Yesevi Türk-Kazak Üniversitesi, Türkistan, 26-28 Nisan 2017, 340-355.
• Hall, S. (1993). Encoding, decoding. The Cultural Studies Reader. Ed. S.During, Routledge.
• Herring, C. S. (2004). Content analysis for new media: Rethinking the paradigm. New Research for New Media: Innovative Research Methodologies Symposium Working Papers and Readings, 47-66.
• Hicks, W. (2004). Writing news. Writing for Journalists, Ed. H. Wynford, Routledge Taylor&Francis Group, London and New York.
• https://www.sbb.gov.tr/wp (2000). Sekizinci beş yıllık kalkınma planı Türkiye ile Türk Cumhuriyetleri ve bölge ülkeleri ilişkileri özel ihtisas komisyonu raporu. Erişim: 05.11.2021.
• https://www.trtavaz (2021). Hakkımızda. https://www.trtavaz.com.tr/hakkimizda Erişim: 05.11.2021. İHA (2021). Türkiye'de televizyon izleme süresi 4,5 saati aştı. İhlas Haber Ajansı. 11.11.2021, https://www.iha.com.tr/istanbul-haberleri/turkiyede-televizyon-izleme-suresi-45-saati-asti-3326098/, Erişim: 11.11.2021.
• Kaya, K. (1985). Kitle iletişim sistemleri. Teori Yayınları.
• Manovich, L. (2001). The language of new media. MIT Press.
• Macbride, S. (1980). Communication and society today and Tomorrow: Many Voices One World, Kogan Page, London.
• Milburn, M. A. (1998). Kamuoyu ve siyaset. (A. Dönmez, V. Duyan Çev.). İmge Kitabevi.
• Taylor, M., C. D. Perry (2005). Diffusion of traditional and new media tactics in crisis communication. Public Relations Review (31): 209-217.
• Tongut, S., & C. Yavuz (2014). Sovyetler birliğinin dağılmasından sonra Kırgızistan ile ilişkilerde Türk medyası: TRT-AVRASYA, TRT-TÜRK ve TRT-AVAZ. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 3, S. 3. TRT (2021). Türkiye'de günlük televizyon izleme süresi 4,5 saati aştı. TRT Haber, 11.11.2021, https://www.trthaber.com/haber/turkiye/turkiyede-gunluk-televizyon-izleme-suresi-45-saati-asti-625192.html Erişim: 11.11.2021.
• TRT (2009). 2008 faaliyet raporu. TRT Genel Sekreterlik Basım Yayın Müdürlüğü Ofset Tesisleri.
• Türkoğlu, N. (2010). İletişim bilimlerinden kültürel çalışmalara: Toplumsal iletişim (4 b.). Urban.
• Yaşın, C. (2006). Siyasal kampanya yönetiminde bütüncül yaklaşım. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 15.