Kuruluş Osman Dizisinde Osman Bey’in Tarihî ve Kurgusal Temsili

Yıl 2025, Cilt: 18 Sayı: Sinema Özel Sayısı, 153 - 178, 25.12.2025

Burçin Çalışkan Kömsöken , Mustafa Akşehirlioğlu

https://doi.org/10.18094/josc.1679108

Öz

Ülkemizde son yıllarda tarih dizileri büyük bir ilgi görmektedir. Rağbet gören tarihî dizilerden birisi de “Kuruluş Osman"dır. 20 Kasım 2019 tarihinde ilk bölümüyle ATV ekranlarında izleyiciyle buluşan ve altıncı sezonuyla hâlen yayın hayatına devam eden “Kuruluş Osman” dizisi, gerek Türkiye’de elde ettiği yüksek izlenme oranlarıyla gerekse pek çok ülkeye ihraç edilmesiyle uluslararası düzeyde en çok izlenen yerli yapımlar arasında yer almaktadır. Dizi, ilk bölümünden itibaren izleyicide güçlü bir tarihî atmosfer algısı oluşturmayı başarmış, yaratılan bu atmosfer, izleyiciye tarihî gerçeklik ve kurgusal anlatı arasında ince çizgide ilerleyen bir dünya sunmuştur. Dizide kullanılan dönem kostümleri, aksesuarlardaki detaylar, geleneksel Türk müziği temaları ve dramatik olay örgüsü, izleyici üzerinde kalıcı bir etki bırakmayı amaçlar. Bu unsurlar, diziyi tarihsel bir belgesel değil, tarihî kurgu olarak ele alma gerekliliğini geri plana itebilmektedir. Bu çalışmada dizinin ilk beş sezonunda yayınlanan 164 bölümün tamamı izlenmiş, Osman Bey karakteri tarihî verilerle karşılaştırılarak nitel araştırma yöntemlerinden yorumlayıcı içerik analizi ile incelenmiştir. Bu çalışma sonucunda Osman Bey’in dizide temsili canlandırılırken tarihi gerçekliğe bağlı kalınan konular, gerçeklik ve kurgu unsurlarının derc edildiği durumlar ve tamamen tarihsel gerçeklikle bağdaştırılamayan hususlar şeklinde sonuçlara ulaşılması beklenmektedir. Toplumsal bellek ve hatırlama figürleri gibi kavramlardan yararlanılan bu analizde, dizinin tarihî gerçekliğe olan uyumunun ve hangi noktalarda kurgusal sapmalar içerdiğinin ortaya konulması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

“Kuruluş Osman” , Osman Bey , Gerçeklik , Kurgu , Toplumsal Hafıza , Televizyon Dizileri

The Historical and Fictional Representation of Osman Bey in the TV Series Kuruluş Osman

Öz

Historical series have been very popular in our country in recent years. One of the most popular historical series is “Kuruluş Osman.” Premiering on November 20, 2019, on ATV, and currently continuing with its sixth season, “Kuruluş Osman” ranks among the most-watched productions both domestically—due to its high viewership ratings—and internationally, thanks to its widespread exportation. Since its debut, the series has successfully created a strong perception of historical atmosphere among viewers. This atmosphere offers an experience that delicately balances between historical authenticity and fictional narrative. The period costumes, the intricacy of accessories, themes of traditional Turkish music, and the dramatic plotlines are all designed to leave a lasting impression on the audience. These elements have the potential to overshadow the necessity of approaching the series not as a historical documentary, but as a work of historical fiction. In this study, 156 episodes from the show's first five seasons were examined using the content analysis method, and the character of Osman Bey was analyzed in comparison with historical data. Drawing on concepts such as collective memory and mnemonic representations, the study aims to identify the extent to which the series aligns with historical facts and to highlight the specific areas where fictional deviations occur.

Anahtar Kelimeler

“The Ottoman” , Osman I , Reality , Fiction , Reality and Fiction

Kaynakça

• Altuğ, U. (2021). Cihan İmparatorluğunun Kurucusu Osman Beg. Kronik Yayınları.
• Assmann, J. (2015).Kültürel Bellek Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik. Ayrıntı: İstanbul (Çev. Ayşe Tekin).
• Atik, A., & Bilginer Erdoğan, Ş. (2014). Toplumsal Bellek ve Medya. Atatürk İletişim Dergisi, (6), 1-16.
• Barut, M. (2022). Türk Dizileri ve Türkçe-Türk Dizilerinin Türkçe ve Türk Kültürüne Yakınlaştırıcı Etkisi. Kültür ve Turizm Bakanlığı-Radyo ve Televizyon Üst Kurulu-Yunus Emre Enstitüsü.
• Baudrillard, J. (2011). Simülakrlar ve Simülasyon, Doğu Batı Yayınları: Ankara (Çev. Oğuz Adanır).
• Bowles, K. (2010). Representation and textual analysis. In S. Cunningham & G. Turner (Ed.), The media and communications in Australia (s. 49–63). Allen & Unwin.
• Bulut, L. (2023). Televizyon Dizileri Aracılığı ile Politik Rızanın ve Ulus Kimliğinin Yeniden İnşası: Diriliş ‘Ertuğrul’ Ve Payitaht ‘Abdülhamid’ Örnekleri [Doktora Tezi, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi] Eskin, Ş. (2014). Zaman ve Hafızanın Kıyısında. Dergâh.
• Garip, E. & Aydin Kuş, A. R. (20.03.2024 - Güncelleme : 20.03.2024). 70 Ülkeye İhraç Edilen Türk Dizilerinin Yeni Hedefi Dünyanın En Kalabalık Ülkesi Çin. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/kultur/170-ulkeye-ihrac-edilen-turk-dizilerinin-yeni-hedefi-dunyanin-en-kalabalik-ulkesi-cin/3169292
• Gömeç, S. (2010). Çingizli Devleti’nin Büyümesinde Rol Oynayan Türklerden Çelme ve Subutay. XV. Türk Tarih Kogresi-11-15 Eylül 2006. Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Halbwachs, M. (2017). Kolektif Hafıza, Heretik: Ankara (Çev. Banu Barış).
• Hammer, J. V. (2003). Büyük Osmanlı Tarihi. Milliyet.
• Hall, S. (1997). Representation Cultural Representations and Signifying Practices, The Open University.
• Hall, S. (2005). Anlamlandırma, temsil, ideoloji: Althusser ve post-yapısalcı tartışmalar. In E. Mutlu (Ed.), Kitle iletişim kuramları (s. 359–394). Ütopya.
• İbn Kemâl (1970). Tevârîh-i Âl-i Osman. Ankara (Haz. Ş. Turan.).
• İnalcık, H. (2007). Osman I. TDV İslâm Ansiklopedisi (c. 33, 443-453). Türkiye Diyanet Vakfı.
• İnalcık, H. (2008). Devlet-i Aliyye- Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar I-II. İş Bankası Yayınları.
• İnalcık, H. (2020). Osmanlılar-Fütühat, İmparatorluk, Avrupa ile İlişkiler. Timaş Yayınları.
• Karabıyık, S. (2014). Türk’ün Dizi ile İmtihanı. Profil Yayınları.
• Kaya, Ş. (2011 ). Televizyon, Tarih ve Toplumsal Bellek. Sosyoloji Dergisi / Journal of Sociology. (25), 103-123.
• Kemal, Y. & Saraç, M. A. Y. (2003). Aşık Paşazade Osmanogulları'nın Tarihi Çeviri ve Günümüz Diline Aktarım. K Kitaplığı
• Matrakçı Nasuh (2019). Rüstem Paşa Tarihi Olarak Bilinen Târîh-İ Âl-İ Osmân (Osmanlı Tarihi 699-968/1299-1561). (G. İnan, haz., Ed. E. Afyoncu). Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı.
• Mutlu, E. (1999). Televizyon ve Toplum, TRT Yayınları.
• Ortaylı, İ. (2008). Osmanlı Sarayında Hayat. Yitik Hazine Yayınları.
• Oter, L. (2021). Televizyonda Tarihi Dönem Dizileri ve Osmanlı Anlatıları: Muhteşem Yüzyıl Örneği [Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi].
• Özsoy, A. & Sarıtaş, İ. (2022). Kültürel Değişim ve Endüstrileşme Sürecinde Türk Dizileri 2010-2020. İstanbul Ticaret Odası Yayınları.
• Öztürk, N. (2012). İmparatorluğun Kurucuları Gazi Padişahlar-Osman Gazi’den II. Bayezid’e. Timaş Yayınları.
• RTÜK, (2018). Televizyon İzleme Eğilimleri Araştırması- 2018. Kamuoyu, Yayın Araştırmaları ve Ölçme Dairesi Başkanlığı.
• RTÜK, (2024). Medyametre Medya Kullanım Alışkanlıkları Araştırması. Kamuoyu, Yayın Araştırmaları ve Ölçme Dairesi Başkanlığı.
• Sakaoğlu, N. (2015). Bu Mülkün Kadın Sultanları. Alfa Tarih.
• Sümer, F. (2022). Keykubad III. TDV İslâm Ansiklopedisi (c. 25, 369-361). Türkiye Diyanet Vakfı.
• Şahan, E. (01.09.2024). Ses, Kamera, Oyun. Forbes Türkiye https://www.forbes.com.tr/makale/ses-kamera-oyun Şimşirgil, A. (2013). Kayı-I Osmanlı Tarihi Ertuğrul’un Ocağı. Timaş Yayınları.
• Şimşirgil, Ahmet. (2019, 9 Aralık). Kuruluş Osman-astığı astık kestiği kestik! [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=tpB9YqRqXAY
• Şimşirgil, Ahmet. (2020, 9 Haziran). Kuruluş Osman komedyası devam ediyor [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=ALHozFD8_IM
• Wales, A. (2008) Television as History History of Television. (S. Davin & R. Jackson, Ed.). Television Criticism. (49-60) Intellect.
• Tanpınar, A. H. (2007). XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi. Yapı Kredi Yayınları.
• Topçu, N. (2006). Bergson. Dergâh Yayınları.
• Unat, F. R. & Köymen, M. A. (1949). Mehmed Neşrî Kitâb-ı Cihan-Nümâ Neşrî Tarihi. TTK Basımevi.
• Uzunçarşılı, İ. H. (1982). Osmanlı Tarihi. TTK Yayınları.
• Ünür, E. (2015). Yerli Dizilerdeki Kimlik Kalıpları. Eğitim Yayınevi.
• Varol, S. (2013). Temsil İdeoloji Kimlik, Varlık Yayınları.
• Yazıcı Emir, İ. (2003). Kitle İletişiminde İmaj. İletişim Kitapları.