Lütfi Ömer Akad ve Yalnızlar Rıhtımı (1959): Biçemsel Bir Analiz

Yıl 2009, Cilt: 5 Sayı: 4, 136 - 147, 19.11.2013

S.serhat Serter

Öz

Sinema sanatında biçemi olan bir yönetmen her filmde kendi sinema diline ait unsurları barındırır ve bu dili mutlaka izleyicisine hissettirir. Biçemi oluşturan unsurlar anlatı yapısı, sinematografi, mizansen, kurgu ve ses gibi sinemasal anlatımın temel öğeleridir. Lütfi Ömer Akad, Türk Sinema Tarihi'nde gerçek anlamda sinema dilini kurma ve uygulama açısından akla gelebilecek ilk isimdir. Çünkü ondan önceki dönem, Türk Sineması'nda, tiyatrodan yetişme yönetmenlerin egemenliği altında geçen ve sinemanın “tiyatro gibi” yapıldığı bir etkilenme dönemidir. Akad ele aldığı içeriği, içinde yaşadığı toplumun ve sinemanın gerçeklerinden soyutlamayarak, kendisine özgü bir anlatım dili geliştirip sunan ilk Türk yönetmendir. Bu çalışmanın temel amacı, Akad'ın filmlerinde yaratmış olduğu bu özgün biçemi açıklamaya çalışmaktır. Bu amaçla, önce sinemada biçem konusundan bahsedilecek, daha sonra ise Yalnızlar Rıhtımı (1959) filmi üzerinden Akad'ın biçeminin izleri sürülerek ayrıntılı bir analiz yapılmaya çalışılacaktır. Bu çalışmada David Bordwell ve Kristin Thompson'un Film Art: An Introduction isimli araştırmalarında kullanılan biçemsel analiz yönteminden yararlanılmıştır.

 

Anahtar Kelimeler

Biçem; üslup; sinema estetiği; Lütfi Ömer Akad; Türk Sineması

Kaynakça

• Bordwell D ve Thompson K (2007) Film Art:
• An Introduction, McGraw-Hill Companies Inc., New York,
• Carroll N (1998) Film Form: An Argument for a Functional Theory of Style in the Individual Film, Style, Fall.
• Evren B (2002) Ustasız Bir Usta: Ömer Lütfi Akad, Altyazı, Ocak-Şubat.
• Giannetti L (2002) Understanding Movies, , Prentice-Hall Inc., New Jersey.
• Gombrich E H (1992) Sanat ve Yanılsama: Resim Yoluyla Betimlemenin Psikolojisi, Ah- met Cemal (çev), Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Güçhan G (1999) Tür Sineması Görüntü ve İdeoloji, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.
• Kayalı K (1994) Yönetmenler Çerçevesinde Türk Sineması, Ayyıldız Yayınları, Ankara.
• Onaran A Ş (1990) Lütfi Ö. Akad, Afa Sinema Yayınları, İstanbul.
• Onaran A Ş (1997) Lütfi Ömer Akad ve Sine- ması, Avrupalı Yönetmenler, Kitle Yayınları, Ankara.
• Onaran O (1994) Türk Sinemasında Anlatı Üstüne Bir Deneme, 25. Kare Sayı 8, Temmuz- Eylül.
• Özön N (1995) Karagözden Sinemaya: Türk Sineması ve Sorunları, 1. Cilt, Kitle Yayınları, Ankara.
• Özon N (1968) Türk Sineması Kronolojisi (1895-1966), Bilgi Yayınevi, İstanbul.
• Wölfflin H (1995) Sanat Tarihinin Temel Kav- ramları, Hayrullah Örs (çev), Remzi Kitabevi, İstanbul.