SOSYAL SORUMLULUK: KAMU VE VAKIF ÜNİVERSİTELERİ ÖĞRENCİLERİNİN SOSYAL SORUMLULUĞA İLİŞKİN BİLGİ DÜZEYLERİ VE ALGILARININ ÖLÇÜLMESİ

Yıl 2013, Cilt: 8 Sayı: 1, 34 - 56, 06.02.2013

Huriye Toker Merba Tat

Öz

Bu çalışma kapsamında, Türk Yükseköğretimi'ndeki öğrencilerin sosyal sorumluluk ve kurumsal sosyal sorumluluk kavramlarına ilişkin bilgi düzeyleri ve algıları ile sosyal sorumluluk derslerinin kavramsal bilgi ve bilinç düzeylerine etkisi ele alınmaktadır. Araştırmada betimsel analiz metod-ları kullanılmıştır. İzmir'de bulunan iki kamu, iki devlet üniversitesinden toplam 238 öğrenci üzerinde gerçekleştirilen frekans analizi ve spearman testleri aracılığıyla analiz gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın teorik kısmında CSR konusu kavramsal ve tarihsel boyutlarıyla ele alınarak bu konuda Türkiye'de gerçekleştirilen çalışmalarla ilintilendirilmiştir. Çalışma kapsamında CSR, yükseköğ-retimde CSR eğitimi ve uygulamaları çerçevesinde ele alınmaktadır. Analiz sonuçları, Türkiye'de yükseköğretimde verilen kurumsal sosyal sorumluluk derslerinin CSR konusunda bilgi ve algı düzeyini yüksek oranda artırdığı sonucunu ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

sosyal sorumluluk; kurumsal sosyal sorumluluk; yükseköğretimde kurumsal sosyal sorumluluk; sosyal sorumluluk dersleri; öğrencilerin sosyal sorumluluk bilgi ve algısı

Kaynakça

• Aktan C C (2006) Kurumsal Sosyal Sorumlu- luk, Mercek Türkiye Metal Sanayicileri Sendi- kası, Ocak 2006, 11 (41), 54-67.
• Alakavuklar N O, Kılıçaslan S ve Öztürk B E (2009) Türkiye’de Hayırseverlikten Kurumsal Sosyal Sorumluluğa Geçiş: Bir Kurumsal De- ğişim Öyküsü, Yönetim Araştırmaları Dergisi, 9 (2), 103-143.
• Alshuwaikhat H M ve Abubakar I (2008) An Integrated Approach to Achieving Campus Sustainability: Assessment of the Current Campus Environmental Management Practices, Journal of Cleaner Production, 16 (16), 1777- 1785.
• Annette J (2002) Service Learning in An International Context, Frontiers, Winter, 83-93. Asaf S (2004) Executive Corporate Finance: The Business of Enhancing ShareholderValue, FT Press.
• Asongu J (2007) Strategic Corporate Social Responsibility
• Publishing Company, USA.
• Greenview Atakan S M G ve Eker T (2007) Corporate Identity of a Socially Responsible University-A Case from the Turkish Higher Education Sector, Journal of Business Ethics, 76, 55-68. Ayvacı Ş H ve Akyıldız S (2009) Topluma Hizmet Uygulamaları Dersinin Bireye ve Top- luma Kazandırdıkları ve Toplumun Beklentile- ri, Milli Eğitim, 184, Güz, 102-118.
• Barnard Chester I (1968) The Functions of the Executive, USA.
• Bayraktaroğlu G, İlter B ve Tanyeri M (2009) Kurumsal Sosyal Sorumluluk: Pazarlamada Yeni Bir Paradigmaya Doğru, Literatür Yayın- ları, İstanbul.
• Bourner I ve Flowers S (1997) Teaching and Learning Methods in Higher Education: A Glimpse of the Future, Reflections on Higher Education, 9, 77–102.
• Bowen H R (1953) Social Responsibilities of the Businessman, Harper & Row, NewYork.
• Brandell M ve Hinck S (1997) Service Learning: Connecting Citizenship with the Classroom, NASSP Bulletin, 81 (591), 49-56.
• Buğra A (2008) Kapitalizm, Yoksulluk ve Türkiye’de Sosyal Politika, İletişim Yayınları, İstanbul. Cadbury
• Responsibility, 21st Century Society, 1, 5-21. Corporate
• Social Carroll A B (1979) A Three Dimensional Con- ceptual Model of Corporate Performance, Academy of Management Review 4 (4), 497– 505.
• Carroll A B (1991) The Pyramid of Corporate Social Responsibility: Toward The Moral Management of Organizational Stakeholders, Business Horizons, 34 (4), 39-48.
• Carroll A B (1999) Corporate Social Responsi- bility Evolution of a Definitional Construct, Business & Society, 38 (3), 268-292.
• Carroll A B ve Buchnoltz A K (2012) Business and Society, South Western Cengage Learning, USA.
• Chambers J D ve Lavery S (2012) Service Learning: A Valuable Component of Pre- Service Teacher Education, Australian Journal of Teacher Education, 37 (4), 128-137.
• Cheney G, Roper J ve May S (2007) Overview, S. May, G. Cheney and J. Roper (eds), The Debate Over Corporate Social Responsibility, Oxford University Press, USA, pp 3-12.
• Commission Green Paper: Promoting an European Framework for Corporate Social Responsibility, 2001.
• Corrigan R A (2011) Service Learning for Civic Engagement: Social Responsibility and Sustainability, T. McDonald (ed), Stylus Publishing, USA.
• Çelik A (2007) Şirketlerin Sosyal Sorumluluk- ları, C. C. Aktan (ed), Kurumsal Sosyal So- rumluluk, İGİAD Yayınları, İstanbul, 61-84. Çetindamar D ve Hopkins T (2008) Enhancing Students’ Responsibility Towards Society Through
• Innovations in Education and Teaching International, 45(4), 401–410.
• Projects, Çizakça M (2000) A History of Philantrophic Foundations: The Islamic World from The Seventh Century to The Present, Boğaziçi Press, İstanbul.
• Davis K (1960) Can Business Afford to Ignore Corporate Social Responsibilities?, California Management Review, 2, 70-76.
• Davis K ve Blomstrom L R (1975) Business and Society: Environment and Responsibility, MacGraw Hill, New York.
• De Jongh D ve Prinsloo P (2005) Why Teach Corporate Citizenship Differently? Journal of Corporate Citizenship, Summer, 18, 113-122. De Keizer B (2004) Corporate Social Responsibility at the University of Amsterdam, Paper Presented at the University Industry Forum, Bonn.
• Dewey J (1916) Democracy and Education, The Free Press, New York.
• Dinçer Ç, Ergül A, Şen M ve Çabuk B (2011) Bir Topluma Hizmet Uygulaması Örneği: Haydi Kavram Oyuncaklarıyla Oynayalım, Kastamonu Eğitim Dergisi, Ocak, 19 (1), 19- 38.
• Elma C, Kesten A, Kıroğlu K, Uzun E M ve Dicle A N (2010) Öğretmen Adaylarının Top- luma Hizmet Uygulamaları Dersine İlişkin Algıları, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yöne- timi, 62, 231-252.
• Epnler M A, Ironsmith M, Dingle S H ve Errickson M A (2011) Benefits of Service Learning for Freshman College Students and Elemantary School Children, Journal of the Scholarship of Teaching and Learning, 11 (4), 102-115.
• Erdoğan Y (2012) Sıralama Yine Çok Hareket- li,
• çok-hareketli-haberler/2302.aspx, erişim tarihi: 24.02.2013.
• Erkan S, Uludağ G ve Burçak F (2012) İlköğ- retim Bölümü Öğretmen Adaylarının Topluma Hizmet Uygulamaları Dersine İlişkin Algıları- nın İncelenmesi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Özel Sayı 1, 184-194.
• Ertuna B ve Tükel A (2009) Türkiye’de KSS Uygulamaları: Geleneksel ve Küresel Arasın- da. Yönetim Araştırmaları Dergisi, 9 (2), 145- 172.
• Evans K (2009) Learning, Work and Social Responsibility, Springer, UK.
• Eyler J ve Giles D (1999) Where is the Learning in Service Learning?, Jossey Bass, San Francisco.
• Falck O ve Heblich S (2007) Corporate Social Responsibility: Doing Well By Doing Good, Business Horizons, 50 (3), 247-254.
• Frederick W C (2006) Corporation Be Good: The Story of Corporate Social Responsibility, Dog Ear Publishing, USA.
• Friedman M (1970) The Social Responsibility of Business Is to Increase Its Profits, The New York Times Magazine, September 13, 174-178. Geryk M (2011) Are Universities Socially Responsible?, EFMD Global Focus, 05 (03), 61-63.
• Gonzalez-Perez, M A (2010) The Civically Engaged University Model in Colombia, International
• Management and Sustainable Development, 9 (3), 161–173. of
• Technology Gökçe O (2006) İçerik Analizi: Kuramsal ve Pratik Bilgiler, Siyasal Kitabevi, Ankara.
• Habermas J (1992) Rasyonel Bir Topluma Doğru, Ahmet Çiğdem ve Mehmet Küçük (çev), Vadi Yayınları, Ankara.
• Hotamışlı M, Çağ A, Menteşe A ve Yörük E (2010) Kurumsal Sosyal Sorumluluk Bilinci: Afyon Kocatepe Üniversitesinde Karşılaştırma- lı Bir Araştırma, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Güz, 9 (34), 280-299.
• http://www.kurumsalsosyal.com/tr.TR/projeler/ 6.aspx?pageID=1, erişim tarihi: 20.01.2013.
• http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_
• gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.51f54567c36 162.08353002, erişim tarihi: 27.01.2013.
• http://www.wetenschapswinkels.nl/wetenschap swinkels.html, erişim tarihi: 25.03.2013. Jones
• Responsibility - Bottom Line Issue or Public Relations Exercise?, J. Hancock (ed), Investing in Corporate Social Responsibility: A Guide to Best Practice, Business Planning and the UK’s Leading Companies, Kogan Page Ltd., GB, pp 5-13. Corporate Social Kadıbeşegil
• MediaCat Kitapları, İstanbul. İtibar
• Yönetimi, Kağıtçıbaşı Ç (1999) İnsan ve İnsanlar, Evrim Yayınevi, İstanbul.
• Karabulut T ve Demir O (2006) The Rising Trend for NGO and the Private Sector Cooperation: Corporate Social Responsibility, http://www.turkishweekly.net/article/160/the
• rising-trend-for-ngo-and-the-private-sector
• cooperation-corporate-social-responsibility
• html, erişim tarihi: 01.04.2013.
• Kendrick J (1996) Outcomes of Service Learning in an Introductory Sociology Course, Michigan Journal of Community Service Learning, 3 (1), 72-81.
• Kerins A T (2010) Adventure in Service Learning: Developing Knowledge, Values and Responsibility, MPG Books Group, GB.
• Kerr G, Johnston K ve Beatson A (2008) A Framework of Corporate Social Responsibility for Advertising Accountability: The Case of Australian Government Advertising Campaign, Journal of Marketing Communications, 14 (2), 155-169.
• Kesten A (2012) Öğretmen Adaylarının ve Öğretim Elemanlarının Bakış Açısıyla Toplu- ma Hizmet Uygulamaları Dersinin Değerlendi- rilmesi, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilim- leri, 12 (3), Yaz, 2125-2148.
• Koç Y ve Palabıyık A (2012) Üniversite Genç- liğinin Toplumsal ve Siyasal Sorunlara Bakışı: Muş Alparslan Üniversitesi ve Bitlis Eren Üni- versitesi Öğrencileri Örneği, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Kış, 11 (39), 322-346. Kolb
• Experience as the Source of Learning and Development, Prentice Hall, USA. Learning: Koontz
• Management: A Systems and Contingency Analysis of Managerial Functions, McGraw Hill, USA. C
• (1976) L’Etang J ve Pieczka M (1999) Critical Perspectives in Public Relations, International, Thomson Business Press, London.
• Laing K G (2013) Service Learning: An Auditing
• Education Studies, 6 (1), 174-183.
• International Leisinger K (2010) UN Global Compact, W Wisser, D Matten, M Pohl ve N Tolhurst (eds), The A to Z of Corporate Social Responsibility, John Wiley&Sons, UK.
• Martin G ve Hetrick S (2006) Corporate Reputations,
• Management: A Strategic Approach to HR, Butterworth-Heinemann. and
• People Matten D, Crane A ve Chapple W (2003) Behind The Mask: Revealing The True Face of Corporate Citizenship, Journal of Business Ethics, 45 (1-2), 109-120.
• Matten D ve Moon J (2005) Implicit and Explicit CSR: A Conceptual Framework for Understanding CSR in Europe, Paper Presented in Research Seminar of University of London, 16 February.
• Mesutoğlu N (2009) Üniversiteler Sosyal So- rumlu
• isteinsan.com.tr/egitim/universiteler_sosyal_so
• rumlu_gencler_yetistiriyor.html, erişim tarihi: 20.01.2013.
• http://www. Moely B E, McFarland M, Miron D, Mercer S ve Ilustre V (2002) Changes in College Students’ Attitudes and Intentions for Civic Involvement as a Function of Service-Learning Experiences, Michigan Journal of Community Service Learning, 7, 18-26.
• Mullerat R (2010) International Corporate Social International, GB. Kluwer
• Law Nejati M, Shafaei A, Salamzadeh Y ve Daraei M (2011) Corporate Social Responsibility and Universities: A Study of Top 10 World Universities’ Web Sites, African Journal of Business Management, 5 (2), 440-447.
• Nielsen A E ve Thomsen C (2007), “Reporting CSR – What and How To Say It?”, Corporate Communications: An International Journal, 12 (1), 25-40.
• Orhaner B ve Doğan F (2010) CSR Turkey Baseline Report, http://www.csrturkey.org/dl/ CSR_baseline_Report.pdf, 29.12.2012. erişim
• tarihi: Özdemir M S ve Tokcan H (2010) Topluma Hizmet Uygulamaları Dersinin Öğretmen Adaylarının Görüşlerine Göre Değerlendiril- mesi, Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 41-61.
• Özgen E (2006) Kurumsal Sosyal Sorumluluk Projeleri, Maviağaç Yayınları, İstanbul.
• Özüpek N M (2004) Kurum İmajında Sosyal Sorumluluk Kuramsal ve Uygulamalı Bir Ça- lışma, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sos. Bil. Enst., Konya.
• Phillips J M (2011) Integrating Service Learning into the Classroom: Examining the Extent to Which Students Achieve Course Objectives and a Sense of Civic Responsibility by Engaging in Service Learning, ProQuest LLC, Ed. D. Dissertation, Edgewood College, ABD.
• Podnar K (2008) Communicating Corporate Social Responsibility, Journal of Marketing Communications, 14 (2) 75-81.
• Rajendra B, Jose P D ve Malini M (2003) Corporate
• Information and Communication Technologies Sector:
• Review, 15 (4), 61-77. in the Discussion, IIMB
• Management Rault V P (2008) College Leadership Programs and
• Students to Be Agents of Social Change, Dissertation, Doctor of Philosophy.
• Preparing Reed D (2004) Universities and the Promotion of Corporate Responsibility: Reinterpreting the Liberal Arts Tradition, Journal of Academic Ethics, 2, 3-41.
• Saran M, Coşkun G, İnal Zorel F ve Aksoy Z (2011) Üniversitelerde Sosyal Sorumluluk Bilincinin Geliştirilmesi: Ege Üniversitesi Topluma Hizmet Uygulamaları Dersi Üzerine Bir Araştırma, Journal of Yasar University, 22 (6), 3732-3747.
• Segerlund L (2010) Making Corporate Social Responsibility a Global Concern: Norm Construction in a Globalizing World, Ashgate Publishing Group, GBR.
• Simons L ve Cleary B (2006) The Influence of Service Learning on Students’ Personal and Social Development, College Teaching, 54 (4), 307-319.
• Strauss A ve Corbin J (1990) Basics of Qualitative
• Procedures and Techniques, Sage Publications, USA. Grounded
• Theory Streimikiene D, Simanaviciene Z ve Kovaliov R (2009) “Corporate Social Responsibility for Implementation
• Development in Baltic States”, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 13 (4), 813–824.
• Sweeney L ve Coughlan J (2008) Do Different Industries
• Responsibility Differently? An Investigation Through the Lens of Stakeholder Theory, Journal of Marketing Communications, 14 (2), 113-124. Corporate
• Social Tench R ve Yeomans L (2009) Exploring Public Relations, Prentice Hall, Spain.
• Travis T G (2007) The Essential Guide to Going Publications. Wiley &
• Sons Tuncel G, Kop Y ve Katılmış A (2011) Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Topluma Hiz- met Uygulamaları Dersine İlişkin Görüşleri, Konferansta Sunulan Bildiri, 2nd International Conference on New Trends in Education and Their Implications, Antalya.
• Uğurlu Z ve Kıral E (2012) Öğretmen Adayla- rının Topluma Hizmet Uygulamaları Dersinin İşleyiş Süreci ve Kazanımlarına İlişkin Görü- şülmesi, Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2 (1), 59-93.
• van Marrewijk M (2003) Concepts and Definitions Sustainability: Between
• Communion, Journal of Business Ethics, 44 (2- 3), 95-105. and Corporate Agency
• and Vogel D (2006) Market for Virtue: The Potential and Limits of Corporate Social Responsibility, Brooking Institution Press, UK. Watson D (2007) Managing Civic and Community Engagement, Open University Press, England.
• Weenen V H (2000) Towards a Vision of a Sustainable University, International Journal of Sustainability in Higher Education, 1 (1), 20- 34.
• World Business Council for Sustainable Development, 2008.
• Wulfson M (2001) The Ethics of Corporate Social
• Ventures, Journal of Business Ethics, 29, 135- 145. and
• Philanthropic Yıldırım A ve Şimşek H (1999) Sosyal Bilim- lerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin Ya- yınevi, Ankara.
• Youniss J ve Yates M (1997) Community Ser- vice and Social Responsibility in Youth, The University of Chicago Press USA.