17 Ağustos Marmara Depremi'ni Anma Töreni Haberlerinde Cisimleşen Belleği Okumak

Yıl 2019, Cilt: 12 Sayı: 1, 142 - 163, 30.01.2019

Persude Erdem

https://doi.org/10.18094/josc.470867

Öz

Bellek, bireyin organizmasına ait bir parçasına atfedilen bir
adlandırma olmakla beraber toplumsal olarak ortak bir deneyim neticesinde inşa
edilen ve paylaşılan aktif bir bellek biçimine atfen yapılan bir kullanım
şeklini de ihtiva etmektedir. Toplumsal anlamıyla bellek aynı olay, olgu ya da
durumu deneyimleyen ve paylaşan kitlelerin ortaklaştığı ve geleceğe aktardığı
kolektif bir yaratım olarak karşımıza çıkmaktadır. 17 Ağustos 1999 Marmara
Depremi mağdurlarının bellek izleri de, bu felaketin sebebiyet verdiği
kayıplar, acılar ve yarattığı travmalarda binlerce kişinin ortaklaşmasından
dolayı toplumsal belleğin kapsama alanına dahil edilebilecek bir nitelik arz
etmektedir. Söz konusu felaketin mağdurlarının bellekleri ve bellek örüntüleri,
en açık ve seçik biçimiyle deprem anma törenlerine dair haberlerde görünürlük
kazanmakta ve devam ettirilmektedir. Yapılan bu çalışma ile Marmara Depremini
anma törenleri haberleri mercek altına alınarak söz konusu haberler
aracılığıyla bu anma törenlerinin neliğine, haberleştirilen bu törenlerde
mağdurların belleğine dair neyin içerildiğine ve haberlerde hangi bellek
dinamiklerinin işlendiğine odaklanılmaktadır. Bununla birlikte, bu haberlere
bakılarak anma törenlerinin geçmişi hatırlama haline mi yoksa geçmişle
hesaplaşma haline mi büründüğü sorusuna da yanıt aranmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Haber, Deprem, Anma Törenleri, Hatırlama

READING THE EMBODIED MEMORY IN NEWS OF COMMEMORATIVE SERVICE OF THE MARMARA EARTHQUAKE OF AUGUST THE 17TH

Öz

Memory is the term that is attributed to a part of an individual's organism. In this sense, memory is the place to store that an individual has learned. Memory also constitutes a reference to an active form of recollection that is built and shared as a result of a collectively-experienced social event. From a social perspective memory emerges as a collective creation that is shared and conveyed into the future by masses which have gone through the same events, phenomena or situations. In this light, memory traces of the victims of the Marmara Earthquake of August the 19th 1999 constitute a significant amount of collective memory components that should be included to the scope of collective memory due to the horrific amount of losses, casualties, traumas and sorrows it caused in the lives of thousands of people. The memories and memory patterns of the victims of the disaster in question are most visible and salient in the news covering the yearly commemorative services of the Earthquake, and thus, their continuation and transfer to future generations is also guaranteed. In this study, we scrutinize the news covering the annual commemorative services of the Marmara Earthquake in order to determine the nature of these services, the memories of victims that are selected and included to the news and the memory dynamics that are processed in these coverages. Additionally, we also try to answer the question of whether the coverage of this disaster's commemorative services is made to remember and remind of past events, or whether these memorials take the shape of some bitter reckoning of the past.

Anahtar Kelimeler

News, earthquake, commemorative services, remembrance

Kaynakça

• Assmann, J (2001) Kültürel Bellek, Ayşe Tekin (çev), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Atilla, A (2010) Latife Tekin’in Unutma Bahçesi Romanında Unutma-Bellek-Kimlik Bağlantısı, Dil ve Edebiyat Dergisi / Journal of Linguistics and Literature, 7(1), 19-28.
• Bergson, H (2007) Madde ve Bellek, Işık Ergüden (çev), Dost Kitabevi Yayınları, Ankara.
• Bora, A (2010). Hatırlananlar ve Unutulanlar: İslam Coğrafyasında Modernleşme ve Kadın Hareketleri, Bilig, 53 (Bahar / 2010), 51-66.
• Connerton, P (1999) Toplumlar Nasıl Anımsar?, Alâaddin Şenel (çev.), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Halbwachs, M (1980) The Collective Memory, Francis J. Ditter ve Vida Yazdi Ditter (çev), Harper & Row, New York.
• Halbwachs, M (1992) On Collective Memory, The University of Chicago Press, Chicago and London.
• İnce Başaran, G (2010) Medya ve Toplumsal Hafıza , Kültür ve İletişim (Culture & Communication) , 13(1) (Kış/Winter), 9-29.
• Keskin Ertan, Z (2004) Türkiye’de Haber İncelemelerinde Van Dijk Yöntemi, Çiler Dursun (der), Haber, Hakikat ve İktidar İlişkisi, 1.baskı, Elips Yayınları, Ankara, 391-405.
• Nora, P (2006) Hafıza Mekânları, Mehmet Emin Özcan (çev), Dost Kitabevi Yayınları, Ankara.
• Özmen, E (2005) Tarih ve Travma Üzerine, Birikim, 193-194, 173-174.
• Sancar, M (2010) Geçmişle Hesaplaşma: Unutma Kültüründen Hatırlama Kültürüne, 3. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Sever, M (2008) Toplumsal Bellek ve Geleneksel Eylem Bağlamında Bir Sözel Tarih Metninin Değerlendirilmesi, Millî Folklor, 77, 61-68.
• Traverso, E (2009), Geçmişi Kullanma Kılavuzu: Tarih, Bellek, Politika, Işık Ergüden (çev), Versus Yayınları, İstanbul.
• Hürriyet, 18 Ağustos 2003.
• Hürriyet, 18 Ağustos 2007.
• Sabah, 18 Ağustos 2007.
• Hürriyet, 18 Ağustos 2011.
• Sabah, 18 Ağustos 2011.
• http://www.hurriyet.com.tr/gundem/yalovada-depremde-yasamlarini-yitirenler-dualarla-anildi.
• https://www.sabah.com.tr/17-agustos-depremi.
• https://www.sabah.com.tr/yasam/2017/08/18/tarifsiz-aciyla-gecen-18-yil.