SOCIAL MEMORY AND CINEMA: FETIH 1453 AS AN EXAMPLE OF POPULAR FILM

Yıl 2019, Cilt: 12 Sayı: 2, 1094 - 1126, 27.07.2019

Nermin Orta

https://doi.org/10.18094/josc.596314

Cited By: 6

Öz

Social Memory can be defined as "community's familiarity to their past events and those events' consequences, an ability to look back in time flow in a historical period". Social memory is not a repository where historical data is stored and is retrieved when needed. Social memory has been said to be an arena, a political process in itself, and an important framework for the construction of national identity and history. From this perspective, social memory can be seen as a directed and reconstructed phenomenon. Arts, mass media and civil society play an important role in reconstructing the memory while cinema has the same role especially on narrative formation and context setting. It must be accepted in the first place that cinema which reproduces the real world through representations, is an act of shaping, reconstructing, interfering rather than reflecting this reproduction. Especially in the case of popular films, this network of relationships emerges more prominently. Firstly, the relationship among social memory, history, ideology and cinema will be discussed theoretically in this study. In the second part, the film Fetih 1453 which was a blockbuster film in the year it was released and is still among the most popular Turkish films in the popular Turkish cinema will be examined. Fetih 1453, the most popular film in its field of Turkish cinema history, will be discussed within the context of social memory, cinema-history relation and popular cinema concepts.

Anahtar Kelimeler

Social memory, cinema, Fetih 1453

TOPLUMSAL BELLEK VE SİNEMA: POPÜLER SİNEMA ÖRNEĞİ OLARAK FETİH 1453

Öz

Toplumsal
bellek, toplumun geçmişe ait olaylarla tanışık olması, kimi zaman geri
gidebilmesi demek, şeklinde tanımlanabilmektedir. Toplumsal bellek, yalnızca
geçmişe ait verilerin bulunduğu ve gerektiğinde dönüp bakılan bir depo değil,
başlı başına bir mücadele alanı ve politik bir süreç olarak görülmektedir. Bu
anlamda, tarihin, ulusal kimliğin inşasında önemli bir çerçeve oluşturduğu söylenebilir.
Buradan bakıldığında toplumsal belleğin yönlendirilebilir, yeniden inşa
halindeki bir olgu olduğu görülmektedir.

Belleğin
yeniden kurgulanmasında sanat, kitle iletişim araçları, sivil toplum ve
özellikle anlatı oluşturma ve bağlam kurma konusunda sinema önemli rol
oynamaktadır. Temsiller aracılığı ile gerçek dünyanın yeniden üretimini yapan
sinemanın, bu yeniden üretimde yansıtmaktan çok biçimlendirme, yeniden inşa
etme, müdahale etme eylemi olduğu en başta kabul edilmelidir. Özellikle popüler
sinema filmleri söz konusu olduğunda bu ilişkiler ağı daha belirgin olarak
karşımıza çıkmaktadır.  

Bu
çalışmada, öncelikle toplumsal bellek, tarih, ideoloji ve sinema ilişkisi
kuramsal olarak tartışılacaktır. İkinci kısımda ise son dönemde yükselişe geçen
popüler Türk sineması içinde yer alan ve gösterime girdiği yıl izleyici rekoru
kıran, aynı zamanda tüm zamanların en çok izlenen Türk filmleri arasında yer
alan Fetih 1453 filmi toplumsal bellek, sinema-tarih ilişkisi bağlamında teorik
çerçevede tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal bellek, sinema, Fetih 1453

Kaynakça

• Assmann J (2001) Kültürel Bellek, Ayrıntı Yayınları, İstanbul. Assmann J (2008) Communicative And Cultural Memory, Erll, A. & Nünning (eds), A, Cultural Memory Studies, An International And Interdisciplinary Handbook, 109–118. Başlar G (2018) " Kullanıcı Üretimi" Kolektif Hafıza: Adalet Yürüyüşü Örneği, Ileti-s-im, 28, 143-175. Bayrı K B (2013) Türkiye’de Popüler Kültürde Bizans Metaforu, Toplumsal Tarih, 232, 77-83. Bilgin N (2013) Tarih Ve Kolektif Bellek, Bağlam Yayınları, İstanbul. Burke P (2016) Tarihin Görgü Tanıkları, Z. Yelçe (çev), Kitap Yayınevi, İstanbul. Büyükdüvenci ve S Öztürk S R (2014) Postmodernizm ve Sinema, Dipnot Yayınları, Ankara. Confino A (1997) Collective Memory And Cultural History: Problems Of Method, The American Historical Review, 102(5), 1386-1403. Connerton P (1999) Toplumlar Nasıl Anımsar?, Alaaddin Şenel (çev) , Ayrıntı Yayınları, İstanbul. Erkılıç, D S (2012) Türk Sinemasında Tarih Ve Bellek, Deki Yayınları, Ankara. Ferro M (2017) Sinema ve Tarih, Ayrıntı Yayınları, İstanbul. Göle M (2007) Doğru Olmadığını Biliyorum Ama Öyle Hatırlıyorum, Cogito, 50, 23-30. Güney A (2006) Resmi Milliyetçilikten Popüler Milliyetçiliğe Geçiş: 1960 Sonrası Türk Sineması Üzerine Siyasal Bir Deneme, Doğu Batı 39, 209-226. Gürata A (2007) ‘Öteki’yle Üçüncü Türden Yakın İlişkiler: Tarihsel Kostüme Filmler Ve İkizlik Miti, Deniz Bayrakdar (der), Türk Film Araştırmalarında Yeni Yönelimler-6, Bağlam Yayınları, İstanbul, 43-56. Gürata A (2009) Tarih Aynı Zamanda İnsanların Eğlendiği Bir Alan Olmalı, Cemal Kafadar İle Söyleşi, Kebikeç, 27, İstinye, 109-130. Hoskins A (2004) Television and The Collapse Of Memory, Time & Society, 13(1), 109-127. http://amerikabulteni.com/2012/11/28/abdde-muhtesem-tartisma-tarihciler-lincoln-filmine-tepkili/. http://www0.haberler.com/fetih-1453-filminin-yonetmeni-elestirileri-3386786-haberi/. https://boxofficeturkiye.com/tumzaman/?tm=1989. Huyssen A (1999) Alacakaranlık Anıları, Bellek Yitimi Kültüründe Zamanı Belirlemek, Kemal Atakay (çev), Metis Yayınevi, İstanbul. İnce, G. B. (2010) Medya ve Toplumsal Hafıza, Kültür ve İletişim, 13(1), 9-29. İspi G (2007) “Tarihi” Türk Filmlerinde “İyi Ve Kötü Adam” Olmak” Deniz Bayrakdar (der), Türk Film Araştırmalarında Yeni Yönelimler-6, Bağlam Yayınları, İstanbul, 57-64. Makal O (2014) Sinemada Tarihin Görüntüsü, Kalkedon Yayınları, İstanbul. Meusburger P (2011) Knowledge, Cultural Memory, and Politics, Heffernan M ve Wunder E (eds), Cultural Memories, Springer Science & Business Media. Nora P (1989) Between Memory And History: Les Lieux De Mémoire, Representations, 7-24. Nora P (2006) Hafıza Mekanları, M. E. Özcan (çev), Dost Kitabevi Yayınları, Ankara. Olick J K (2014) Kolektif Bellek: İki Farklı Kültür, Meral Güneşdoğmuş (çev), Moment Dergi, Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Kültürel Çalışmalar Dergisi 2014, 1(2): 175-211. Ongur H O (2015) Identifying Ottomanisms: The discursive evolution of Ottoman Pasts in The Turkish Presents, Middle Eastern Studies, 51(3), 416-432. Osmanbaşoğlu G K (2018) Ortadoğu’da Barışı Tesis Etmede Neo-Osmanlıcılık Bir Seçenek Olabilir Mi?, Akademik Hassasiyetler, 5(9), 1-15. Özön N (1984) 100 Soruda Sinema Sanatı, Gerçek Yayınevi, İstanbul. Öztaş S ve Anıl N K ve Kılıç B (2013) Tarihi film veya tarihi dizilerin tarihe ilgiyi artırmada etkisine ilişkin MYO öğrencilerinin görüşleri, Electronic Journal of Vocational Collages, 3(4), 107-120. Pennebaker J ve W Gonzales A L (2015) Tarih Yazmak: Kolektif Belleğin Altında Yatan Sosyal Ve Psikolojik Süreçler, Pascal Boyer Ve James V. Wertsch (eds), Zihinde Ve Kültürde Bellek, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul, 217-245. Roediger H. L Zaromb F M Butler A C (2015) Kolektif Belleğin Şekillendirilmesinde Tekrarlanan Hatırlamanın Rolü, P. Boyer Ve JV Wertsch (eds), Zihinde Ve Kültürde Bellek, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul, 175-216. Rosenstone R A (1995a) The Historical Film as Real History, Film-Historia, Vol. V, No.1. 5-23. Rosenstone R A (1995b) Revisioning History: Film and The Construction of a New Past, Rosenstone R A (eds), Princeton University Press. Sancar M (2016) Geçmişle Hesaplaşma: Unutma Kültüründen Hatırlama Kültürüne, İletişim Yayınları. Schudson M (2007) Kolektif Bellekte Çarpıtma Dinamikleri, Begüm Kovulmaz (çev), Cogito, 50, 179-199. Scognamillo G ve Demirhan M (1999) Fantastik Türk Sineması, Kabalcı Yayınevi İstanbul. Stubbs J (2013) Historical Film: A Critical, İntroduction, Bloomsbury Publishing. Suner A (2006) Hayalet Ev: Yeni Türk Sinemasında Aidiyet, Kimlik Ve Bellek, Metis yayınları, İstanbul. Şahin M (2014) 2000 Sonrası Türk Sinemasında Tarihi Filmlerde Milli Kimliğin Yeniden İnşası, Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Ün. Sos. Bil. Ens, Eskişehir. Tuncel G ve Gündoğmuş B (2012) Türkiye Siyasetinde Merkez-Çevrenin Dönüşümü Ve Geleneksel Merkezin Konumlanma Sorunu, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(3), 137-158. Wertsch J V (2015) Kolektif Bellek, Pascal Boyer Ve James V. Wertsch (eds), Zihinde Ve Kültürde Bellek, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul, 149-174. West C (2011) Memory-Recollection-Culture-Identity-Space: Social Context, Identity Formation, And Self-Construction Of The Calé (Gitanos) İn Spain, In Cultural Memories Springer, Dordrecht. 101-119. Yang Erdem C (2017) Ottomentality: Neoliberal Governance Of Culture And Neo-Ottoman Management Of Diversity, Turkish Studies, 18(4), 710-728.