7 Adet Adana Yöresi Türk Halk Oyunu Örneğinin Melodik ve Ritmik Analizi

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 1, 226 - 241, 20.05.2019

Canan Türkay Mehmet Kürşad Türkay

Öz

Bu makalede, Adana Yöresi Halk Oyunlarının ezgi ve ritim yapısı bakımından incelenmesi konusu ele alınmıştır. İncelemeye konu olarak Adana Yöresine ait 7 adet Türk Halk Oyunu örneğinin müzikleri seçilmiştir. Nitel araştırma desenine göre tasarlanan bu araştırmada Adana yöresine ait 7 adet oyun özelinde Halk Oyunları müzikleri ve ritimlerinin tespiti ve incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda yöredeki müzisyenler ile görüşme yapılmıştır. Müzisyenlerin performansları kamera ile kayıt altına alınmış, daha sonra önce bu kayıtlar üzerinden melodik ve ritmik nota diktesi çalışması yapılmıştır. Performanslar yakından izlenmiş ve katılımcı bir tavır izlenmiştir. Çalışmada model olarak nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Eserlerin analizi oluşturulan analiz başlıklarının tablo şablonları üzerinden karşılığının yazılması ile ortaya çıkan sonuçlar üzerinden yapılmıştır. Tablolarda içerik olarak eserlerin kaynak kişisi, derleyicisi, notaya alan kişi bilgilerinin yanında, müzikal yapıları ile ilgili bilgiler de yer almaktadır. Araştırma sonucunda müziklerin tamamında Türk Halk Müziği usul tasnifinde Ana Usul olarak ifade edilen 2/4’lük ve 4/4’lük usul yapılarının kullanıldığı, makamsal olarak ise Klasik Türk Müziği makamlarından Hüseyni ve Uşşak makam dizileri ile benzer karakterde makam dizilerinin kullanıldığı sonuçlarına ulaşılmıştır. Yörede halk oyunlarına eşlik çalgısı olarak zurna ve asma davul kullanılmaktadır. Müziklerin notasyonunda iki porteli nota yazım şekli kullanılmış olup, üst portede zurna ile icra edilen melodik yapı yer alırken, alt portede ise asma davul çalgısının icra ettiği ritim notaları yer almaktadır. İki çizgili ritim notasyon portesinde alt çizgideki notalar asma davuldaki “düm” olarak adlandırılan ve tokmak ile elde edilen pes tondaki sesi, üst çizgideki notalar ise asma davulda “tek” olarak adlandırılan ve çubuk ile elde edilen tiz tondaki sesin vuruş değerlerini belirtmektedir.  Adana yöresine veya başka yörelere ait daha çok halk oyunu müziklerinin incelenmesi önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Dans, Folklor, Müzik, Ritim

Kaynakça

• Eroğlu, T. (1999). Türk Halk Oyunları El Kitabı (1. Baskı). Ankara: Mars Basım Hizmetleri.
• Yıldırım, A; Şimşek, H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (11. Baskı). İstanbul: Seçkin Akademik ve Mesleki Yayınlar.
• Artun, E; Koz, S. (2000). Efsaneden Tarihe, Tarihten Bugüne Adana: Köprübaşı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Kaynak Kişi Dizini: Özçelik, Ali. Türk Halk Oyunları Derlemecisi.