TOPRAK ALTI DAMLA SULAMA YÖNTEMİ İLE SULANAN SERİN VE SICAK İKLİM ÇİMLERİNDE SULAMA ZAMANI PLANLAMASI

Yıl 2019, , 362 - 381, 30.09.2019

Havva Ayanoğlu Abdül Halim Orta

https://doi.org/10.33462/jotaf.556808

Öz

Bu çalışma, Tekirdağ
koşullarında toprak altı damla sulama yöntemiyle sulanan serin ve sıcak iklim
çim türlerinde, sulama zamanının planlanması amacıyla, Tekirdağ-İstanbul il
sınırında Gümüşyaka köyünde yer alan Silivri belediyesine ait Tarımsal Üretim
ve Araştırma Merkezi (TÜRAM) deneme alanında, 2017 yılı yaz döneminde
yürütülmüştür. Araştırmada, çim türleri için üç farklı sulama düzeyi, tesadüf
bloklarında bölünmüş parseller deneme deseninde 3 tekerrürlü olarak
denenmiştir. Denemede sıcak iklim çim bitkisi olarak Bermudagrass (Cynodon spp.), soğuk iklim çimlerini
temsilen ise 4’lü karışım kullanılmıştır. Karışım içeriği; %30 Lolium perenne, %25 Festuca rubra rubra, %35 Festuca
arundinacea, %10 Poa pratensis türüne
ait çeşitlerden oluşmaktadır. Sıcak iklim çeşidi olan Bermudagrass çimi araziye
30x30 cm aralıklarla 5 Mayıs’ta fide olarak dikilmiş, serin iklim çim çeşitleri
karışımı ise her bir parsel için 50 g m^-² tohum gelecek şekilde
serpme yöntemi ile ekilmiştir. Serin iklim çim çeşitleri karışımının ekimi 7
Mayıs 2017 tarihinde gerçekleştirilmiş, çimlenme 14 Mayıs 2017 tarihinde ekim
tarihinden 7 gün sonra başlamış, tam örtme 26 gün sonra tamamlanmıştır. Sıcak
iklim çiminin alanı tam olarak örtmesi dikimden 51 gün sonra gerçekleşmiştir. Araştırmada
çim bitkisinin su tüketimi belirlemeleri ve referens bitki su tüketimi
hesaplamaları, sulama konularına başlanan 21 Temmuz ile denemenin sona erdiği
30 Eylül tarihleri arasındaki 72 günlük periyot için yapılmıştır. Deneme
alanına A sınıfı buharlaşma kabı kurulmuş ve günlük buharlaşma değerlerinin
ölçülmesinde kullanılmıştır. Sulama
zamanının belirlenmesinde topraktaki nem miktarı değişimleri esas alınmıştır. Toprak
nemi, Time Domain Reflactometer (TDR) esasına göre çalışan PR2 Probe ve HH2
Soil Moisture Meter aracı ile izlenmiş, elde edilen toprak nem değerlerinden
0-30 cm toprak derinliğindeki değerler uygulanacak sulama suyu miktarının
belirlenmesinde, 0-60 cm toprak derinliğindeki değerler ise bitki su tüketiminin
hesaplanmasında kullanılmıştır. Araştırmada uygulanacak sulama konuları; etkili kök derinliğinde kullanılabilir su tutma
kapasitesinin yaklaşık %30'u, %50'si ve %70'i tüketildiğinde sulamalara
başlanması ve eksik nemin tarla kapasitesine tamamlanması şeklinde
oluşturulmuştur. Deneme sonunda serin
iklim çim çeşitleri karışımında farklı sulama konularına uygulanan sulama suyu
miktarları 324,2 mm – 195,7 mm; toplam bitki su tüketimi değerleri 382,7 mm –
260,2 mm; günlük bitki su tüketimleri değerleri ise; 5,38 mm gün^-1 –
3,69 mm gün^-1  arasında, sıcak
iklim çiminde ise aynı değerler 298,6 mm – 117,1 mm; 357,9 mm – 180,4 mm; 5,03
mm gün^-1  - 2,53 mm gün^-1
 arasında değişmiştir. Çalışmada, çimlenme ve kaplama süresi,
vejetasyon yüksekliği, kalite, yüzey kaplama ve renk parametreleri ile ilgili
ölçüm ve gözlemler yapılmıştır. Denemenin ilk yılı olması nedeniyle bitkiler
kök ve vejetatif gelişimlerini ancak tamamlamışlar bu nedenle, ot verimleri
belirlenmemiştir. Sonuç olarak, iki farklı çim
türünde farklı sulama düzeylerinin, gelişim ve kalite unsurlarını istatistiksel
açıdan önemli düzeyde etkilediği belirlenmiştir. Yöre koşullarında sulama suyu
miktarı, biçim sıklığı ve kalite unsurları birlikte değerlendirildiğinde, serin
iklim çimlerinde kullanılabilir su tutma kapasitesinin %50'si tüketildiğinde,
sıcak iklim çiminde ise kullanılabilir su tutma kapasitesinin %70'i
tüketildiğinde sulamaya başlanması önerilmiştir. Önerilen konular
kıyaslandığında, sıcak iklim çiminin serin iklim çimlerine göre %43 daha az
sulama suyu talep ettiği ve %52 daha az su tükettiği belirlenmiştir. Yöre
koşulları için, en uygun bitki su tüketimi tahmin eşitliğinin ise serin iklim
ve sıcak iklim çimleri için Blaney-Criddle yöntemi olduğu saptanmış ve bu
yöntemlere ilişkin bitki katsayısı eğrileri oluşturulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Peyzaj sulaması, çim çeşitleri, bitki su tüketimi, sulama yöntemi, sulama programı

Kaynakça

• Akpınar A, Cankurt M (2015). Türkiye’de Kişi Başına Düşen Yeşil alan Miktarı ile Ölüm Oranı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 12(2): 101-107.
• Allen RG, Pereira LS, Raes D, Smith M (1998). Crop Evapotranspiration-Guidelines for Computing Crop Water Requirements. FAO Irrigation and Drainage, No:56, 280pp Rome.
• Avcıoğlu R (1997). Çim Tekniği -Yeşil Alanların Ekimi Dikimi ve Bakımı. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü. Ege Üniversitesi Matbaası, Bornova-İzmir.
• Beard JB (1973). Turfgrass: Science and Culture. Prentice-Hall, 658pp, USA.
• Doorenbos J, Pruitt W (1977). Guidelines for Predicting Crop Water Requirements. Irrigation and Dranaige, No:24, Food and Agriculture organization of the United Nations, 144pp, Rome.
• Düzgüneş O (1963). İstatistik Prensipleri ve Metotları. Ege Üniversitesi Matbaası, 375s, İzmir.
• Evett S, Howell AT, Steiner JL, Cresap LL (1993). Management of Irrigation and Drainage, Div/ASCE, Utah.
• Güngör Y, Yıldırım O (1989). Tarla Sulama Sistemleri. Ankara Üniv. Zir. Fak. Yayınları 1155, 371s, Ankara.
• Jensen M (1973). Consumptive Use of Water and Irrigation Water Requirements. ASCE, Irrig. Drain. Div. 215pp, New York.
• Orta AH (1994). Farklı Sulama Yöntemlerinin Biber (Capsicum annuum L.) Verimine Etkisi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Anabilim Dalı, Ankara.
• Orta AH (2017). Rekreasyon Alanlarında Sulama Kitabı. ISBN:978-605-320-764-1: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Yıldırım O, (2005). Sulama Sistemlerinin Tasarımı. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayın No: 1542. 348s.Ankara.
• Yurtsever N (1984) Denyesel İstatistik Metodlar. TOKB. Köy Hiz. Genel Müd. Toprak ve Gübre Araştırma Enst. Müd. Yay. (Gn. Yayın No: 121; Tek. Yayın No: 56), Ankara.