Türkiye’deki Boylu Ardıç (Juniperus excelsa M. Bieb) Popülasyonlarının Yayılış Gösterdiği Toprakların Bazı Fiziksel ve Kimyasal Özellikler Bakımından Karşılaştırılması

Yıl 2020, Cilt: 17 Sayı: 1, 37 - 52, 26.01.2020

Özay Hasan Evren Nuray Kaya

https://doi.org/10.33462/jotaf.556666

Öz

Boylu/boz ardıç (Juniperus
excelsa M. Bieb.) Türkiye’deki ardıç ormanlarının %82’lik kısmını
oluşturmaktadır. Türkiye’deki ardıç ormanları içinde bu baskın türün yetiştiği
toprak koşullarını araştırmak amacıyla coğrafik özellikleri bakımından farklı
20 popülasyondan toprak örnekleri alınmıştır. Toprak örnekleri bünye, kireç,
pH, tuzluluk, organik madde ve bitki gelişiminde önemli bazı mineral maddelerin
miktarı bakımından analiz edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda toprak
bünyelerinin tınlı veya kumlu tın olduğu bulunmuştur. Topraklardaki pH
değerlerinin 7,0-8,0 aralığında olduğu ve toprakların genellikle tuzsuz olduğu
görülmüştür. Toprak örneklerinin çoğunda kireç ve organik madde miktarlarının
orta veya yüksek düzeyde olduğu bulunmuştur. Ca ve Fe miktarları fazla, P
miktarı orta-yüksek, Cu miktarı yeterdir; ancak Mg, K, Mn ve Zn miktarları ise
oldukça değişkendir.  Hem bu çalışmanın
hem de benzer diğer çalışmaların bulguları karşılaştırmalı olarak
incelendiğinde, boylu ardıcın yetişmek için ihtiyaç duyduğu toprak koşullarının
oldukça esnek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bunun yanında, bu türün zorlu
toprak koşullarına uyum sağlayarak yetişebildiği ve ormanlar oluşturabildiği
görülmüştür. Elde edilen sonuçlar da bu türün ekolojik önemini ortaya
koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Boylu ardıç, ekolojik önem, ekolojik esneklik, J. excelsa

Kaynakça

• Adams, R.P. (2014). Junipers of the World: The Genus Juniperus. Trafford Publishing, USA, 415 p.
• Alpaslan, M., Güneş, A. & İnal, A. (2005). Deneme Tekniği. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bölümü Yayını. Ankara, 437s.
• Altun, L., Yılmaz, E., Günlü, A., Ercanlı, İ., Usta, A., Yılmaz, M. & Bakkaloğlu, M. (2007). Murat Dağı (Uşak) yöresinde yayılış gösteren ağaç türlerinin (kızılçam, karaçam ve sarıçam) verimliliğini etkileyen kimi ekolojik etmenlerin araştırılması. Kastamonu Üniversitesi, Orman Fakültesi Dergisi, 7(1): 71-92.
• Bhat, Z.A., Padder, S.A., Ganaie, A.Q., Dar, N.A., Rehman, H.U. & Wani, M.Y. (2017). correlation of available nutrients with physico-chemical properties and nutrient content of grape orchards of Kashmir. Journal of Pharmacognosy and Phytochemistry, 6(2):181-185.
• Black, C. A. (1965). Methods of Soil Analysis. Part 2, Amer. Society of Agronomy Inc., Publisher Madisson, Wilconsin, U.S.AA. 1372-1376.
• Bouyoucos, G.J. (1951). A recalibration of the hydrometer method for making mechanical analysis of soil. Agronomy Journal, 43:434-438.
• Coode, M.J.E. & Cullen J. (1982). Juniperus L. In: Davis, P.H. (Ed.). Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Edinburg University. Press., pp. 78-84, Edinburg.
• Çağlar, K.Ö. (1949). Toprak Bilgisi. Anakara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları. No: 10.
• Çepel, N. (1995). Orman Ekolojisi. İstanbul Üniversitesi Yayın No: 3886, İstanbul, 536s.
• ÇŞB, (2017). Topraktaki Ağır Metal Sınır Değerleri. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Ankara. http://sgb.csb.gov.tr/mevzuat/dosyalar/ r_20131001003814507_7542c1f8-141f-4e9d-bc2f-3c94f17f0c62.pdf. (Erişim tarihi: 05.09.2018).
• Douaihy, B., Vendramin, G.G., Boratyński, A., Machon, N. & Dagher-Kharrat, M.B. (2011). High genetic diversity with moderate differentiation in Juniperus excelsa from Lebanon and the eastern Mediterranean region. AoB Plants, plr003: 1-14.
• Eyüboğlu, F., Kurucu, N. & Talaz, S., (1996). Türkiye topraklarının bitkiye yarayışlı bazı mikro element bakımından genel durumu. Toprak Gübre Araştırma Enstitüsü Genel Yayın No: 217, Seri No: R.133, Ankara.
• FAO, (1984). Fertilizer and Plant Nutrition Guide Bulletin. 9. Food and Agriculture Organization. http://www.fao.org/3/a-aq355e.pdf (Erişim tarihi: 05.09.2018).
• Fotiadis, G., Angelova, N., Nikolov, N. Melovski, L., Karadelev, M., Avukatov, V. & Nikolov, L. (2012). Conservation action plan for grecian juniper forests in the Praspa Lakes Watershed (Final Report). Global Environment Facility-Lawrence Jones Walters, ECNC, Netherlands, 55 p.
• Gülcü, S. & Gültekin, C. (2005). Boylu ardıç (Juniperus excelsa Bieb.) ve küçük kozalaklı katran ardıcı’nda (Juniperus oxycedrus L.) uygun ekim yöntemlerinin belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, A(1): 37-48.
• Gülser, F., Çığ, A. & Türkoğlu, N. (2012). Van’da doğal olarak yetişen ardıç (Juniperus excelsa Bieb.) bitkisinin meyvelerinin besin mineral maddei içerikleri ile yetişme ortamının toprak özelliklerinin belirlenmesi. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(2): 93-98.
• Gültekin, H.C. & Gültekin, Ü.G., (2006). Bazı Türkiye ardıç türlerinin doğal yayılışları, biyolojisi ve ekolojisi. Batı Akdeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi, 7(1): 39-66.
• Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M. & Babaç, M.T. (2012). Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler). Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını, İstanbul, 1290s.
• Jackson, M.L. (1967). Soil chemical analysis. Prentice.Hall, Inc.,.183:219-284.
• Kacar, B. (1962). Plant And Soil Analysis. University of Nebraska College of Agriculture Department. of Agronomy., Lincoln, Nebraska, USA.
• Kantarcı, MD. (2005). Orman Ekosistemleri Bilgisi. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları, İÜ Yayın No: 4594, OF Yayın No: 488, İstanbul Üniversitesi Basım ve Yayınevi, İstanbul, 379s.
• Karaöz, M.Ö. (1991). Belgrad Ormanı'nda bazı igne yapraklı ve geniş yapraklı orman ekosistemlerine ait toprak özelliklerinin bir metreküp hacimdeki değerlere göre karşılaştırılması. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, A-41(1): 60-66.
• Khadka, D., Lamichhane, S. & Thapa, B. (2016). Assessment of relationship between soil ph and macronutrients, Western Nepal., Journal of Chemical, Biological and Physical Sciences, D-6(2): 303-311.
• Lindsay, W.L. & Norwell, W.A. (1978). Development of a DTPA soil test for Zn, Fe, Mn, and Cu. Soil Science America Journal, 42(3):421-428.
• OGM, (2012). Toprakta Analiz Sonuçlarının Değerlendirilmesi. Orman Genel Müdürlüğü, Ankara. http://ekoloji.OGM.gov.tr/Dokumanlar/Toprak%20analizi%20sonu%C3%A7lar%C4%B1n%C4%B1n%20de%C4%9Ferlendirilmesi.pdf (Erişim tarihi: 05.09.2018).
• OGM, (2014). Ardıç Ormanlarının Rehabilitasyonu Eylem Planı. Orman Genel Müdürlüğü, Ankara. https://www.ogm.gov.tr/ekutuphane/Yayinlar/Ardıç%20Ormanlarının%20Rehabilitasyonu%20Eylem%20Planı.pdf (Erişim tarihi: 05.09.2018).
• OGM, (2017a). Türkiye Orman Varlığı 2015. Orman Genel Müdürlüğü, Ankara. https://www.ogm.gov.tr/ekutuphane/Yayinlar /Türkiye%20Orman%20Varlığı-2016-2017.pdf (Erişim tarihi: 05.09.2018).
• OGM, (2017b). T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Resmi İstatistik Portalı. Orman Genel Müdürlüğü, Ankara. http://rip.ormansu.gov.tr/rip/anasayfa/resimlihaber/17-09-15/Korunan_Alanlar_Ulusal_Sınıflama_Kodları_U ygulamaya_Konuldu.aspx?sflang=tr. (Erişim tarihi: 24.01.2019).
• Olsen, S. R. & Sommers, L. E. (1982). P Availability Indices. P Soluble in Sodium Bicarbonate, Method Of Soil Analysis.Part 2. Chem. and Microb. Propert. Edit. A. L. Page, R. H. Miller, D. R. Keeney, 404-430.
• Özdemir, A. & Kahraman, S. (2018). Toprak Bilgisi ve Bitki Besleme. http://www.kitapark.com/pdf/toprak-bilgisi-ve-bitki-besleme.pdf (Erişim tarihi: 05.09.2018).
• Özkan, K. (2004). Prof. Dr. Bekir Sıtkı Evcimen Sedir Koruma Ormanı’nda Toros Sediri’nin (Cedrus Lıbanı A. Rich) gelişimi ile yetişme ortamı faktörleri arasındaki ilişkiler. Anadolu Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 5(2): 327-332.
• Saltalı, K. (2015). Toprak Verimliliğinde Organik Maddenin Önemi. http://www.gubretas.com.tr /tr/icerik/12/1834/toprak-verimliliginde-organik-maddenin-onemi. aspx [Son erişim tarihi: 05.09.2018]).
• Sarangzai, A.M., Ahmed, M., Ahmed, A., Tareen, L. & Jan, S.U. (2012). The ecology and dynamics of Juniperus excelsa forest in Balochistan-Pakistan. Pakistan Journal of Botany, 44(5): 1617-1625.
• Şenol, Ş., Alaboz, P., Gülsoy, S. & Özkan, G. (2018). Boylu ardıç (Juniperus excelsa Bieb.) ormanları altındaki toprakların fizikokimyasal özellikleri. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 19(1): 1-10.
• Şişaneci, R. & Terzi, M. (2018). Toprakta pH, Tuzluluk, Kireç ve Bitkiler İçin Önemi. http://slideplayer.biz.tr/slide/1947497/ (Erişim tarihi: 05.09.2018).
• Taiz, L. & Zeiger, E. (2008). Bitki Fizyolojisi, Palme Yayıncılık, 690 s. Ankara.
• The World Bank, (2015). Forest Area (% of Land Area). https://data.worldbank.org/indicator /AG.LND.FRST.ZS (Erişim tarihi: 05.09.2018).
• Yücedağ, C. & Gailing, O. (2013). Genetic variation and differentiation in Juniperus excelsa M. Bieb. populations in Turkey. Trees, 27(3): 547-554.
• Zangiabadi, S., Naseri, F. & Ahmadimoghadam, A. (2012). Investigation on silvicultural properties and soil characteristics of Juniperus excelsa M. Bieb in the southeast of Iran. American-Eurasian Journal of Agricultural and Environmental Sciences, 12(3): 269-274.