Yumuşak Ekmeklik Buğday (T. aestivum L.) Genotiplerinin Bisküvilik Kalitesinin Belirlenmesi için Solvent Tutma Kapasitesi Testlerinin Kullanımı

Yıl 2022, Cilt: 19 Sayı: 2, 296 - 304, 31.05.2022

Sultan Erenler Oğuz Bilgin Alpay Balkan İsmet Başer

https://doi.org/10.33462/jotaf.940002

Öz

The study was carried out in randomized block design with 20 advanced lines with soft grain structure by developed Eskişehir Agricultural Research Institute and 4 standard wheat genotypes in Hamidiye and Karabayır locations of Eskişehir Province in 2014-2015 growing period. The solvent retention capacity (SRC) tests (sodium carbonate (5%), sucrose (50%), lactic acid (5%) and distilled water) and gluten performance index (GPI) were investigated for 20 lines and 4 standard varieties in the study. According to the results of analysis of variance regarding SRC tests and GPI, the differences between the genotypes, locations and their interaction averages were found to be statistically significant. The fact that the size of the variation between locations is higher than the genotype and interaction variances indicates that there are significant differences between the locations selected for the study, and the low interaction variance shows that the locations are correctly selected for the studied genotypes and their number is sufficient. For SRC tests used in soft wheat milling and biscuit quality determination, it was determined that the genotype and location effects were greater than the genotype x location interaction effects. The mean values of genotypes ranged between 86.68% and 112.83% for lactic acid SRC, 79.95% and 89.29% for sucrose SRC, 79.52% and 94.83% for sodium carbonate SRC and 58.18% to 65.14% for water SRC. The genotypes taken into the study in terms of GPI had averages varying between 0.49 and 0.66. Considering the obtained SRC tests and GPI reference values, it was determined that BİS-19 could be the line with the best biscuit performance. The BİS-2, BİS-11, BİS-13 and BİS-16 were other promising lines for biscuit quality performances. In addition, BİS-9, BİS-17, BİS-22 and BİS-8 have been promising lines that can be evaluated in breeding studies for biscuit quality.

Anahtar Kelimeler

Soft bread wheat, Advanced lines, Solvent retention capacity, Gluten performance index, Biscuit quality

Yumuşak Ekmeklik Buğday (T. aestivum L.) Genotiplerinin Bisküvilik Kalitesinin Solvent Tutma Kapasitesi Testleri İle Belirlenmesi

Öz

Araştırma, 2014-2015 yetiştirme döneminde Eskişehir İli Hamidiye ve Karabayır lokasyonlarında Eskişehir Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü tarafından geliştirilmiş olan yumuşak tane yapısına sahip 20 ileri hat ve 4 standart çeşit olmak üzere toplam 24 ekmeklik buğday genotipi ile tesadüf blokları deneme desenine göre 4 tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Araştırmada, 20 hat ve 4 standart çeşitte solvent tutma kapasitesi (STK) testleri (sodyum karbonat (%5), sakkaroz (%50), laktik asit (%5) ve distile su) ve gluten performans indeksi (GPI) özellikleri incelenmiştir. STK testleri ve GPI ilişkin varyans analizi sonuçlarına göre ekmeklik buğday genotiplerinin, lokasyonlar ile interaksiyon ortalamaları arasındaki farklılıklar istatistiki olarak önemli bulunmuştur. Lokasyonlar arasındaki varyasyonun boyutu genotip ve interaksiyon varyaslarına oranla daha yüksek olması araştırma için seçilen lokasyonlar arasında önemli farklılıklar bulunduğunu ve interaksiyon varyasının oldukça düşük olması da lokasyonların incelenen genotipler için doğru seçildiğini ve sayısının yeterli olduğunu göstermiştir. Yumuşak buğday değirmencilik ve bisküvi kalitesinin belirlenmesinde kullanılan STK testleri için genotip ve lokasyon etkilerinin genotip x lokasyon interaksiyon etkilerinden daha büyük olduğu tespit edilmiştir. Genotiplerin laktik asit STK ortalamaları %86.68 ile %112.83 arasında, sakkaroz STK ortalamaları %79.95 ile %89.29 arasında, sodyum karbonat STK ortalamaları %79.52 ile %94.83 arasında ve su STK değerleri %58.18 ile %65.14 arasında değişmiştir. GPI bakımından denemeye alınan genotipler 0.49 ile 0.66 arasında değişen ortalamalara sahip olmuşlardır. Elde edilen STK testleri ve GPI referans değerleri dikkate alındığında BİS-19’un en iyi bisküvilik performansına sahip hat olabileceği belirlenmiştir. BİS-2, BİS-11, BİS-13 ve BİS-16 bisküvilik kalite performansları bakımından ümitvar diğer hatlar olmuştur. Ayrıca BİS-9, BİS-17, BİS-22 ve BİS-8 ise bisküvilik kalitesi yönünden ıslah çalışmalarında değerlendirilebilecek ümitvar hatlar olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Yumuşak ekmeklik buğday, ileri hat, solvent tutma kapasitesi, gluten performans indeksi, bisküvilik kalitesi

Kaynakça

• AACC (2000). Approved Methods of the AACC, 10th ed. Methods 08-01, 44-16, 46-30, 56-10, 56-11, and 56-61A. Cereals & Grains Association, St. Paul, MN, U.S.A.
• AACC (2009). Approved Methods of Analysis, 11th Ed. Method 56-11. Solvent Retention Capacity Profile – Automated Measurement. 02 in June, 2009. Cereals & Grains Association, St. Paul, MN, U.S.A.
• Anonim (2015). Bisküvi. T.C. Ekonomi Bakanlığı, İhracat Genel Müdürlüğü Tarım Ürünleri Daire Başkanlığı, Sektör Raporları. https://eb.ticaret.gov.tr/portal/content/conn/UCM/uuid/dDocName:EK-235392. (Erişim tarihi,05.01.2019).
• Anonim (2020). U.S. Wheat Associates Recommended SRC Values For Selected Products. https://www.uswheat.org/wp-content/uploads/2020/10/2020-Solvent-Retention-Capacity-Recommendations.pdf. (Erişim tarihi: 25.03.2021).
• Bassett, L. M., Allan, R. E., Rubenthaler, G. L. (1989). Genotype x environment interactions on soft white winter wheat quality. Agronomy Journal 81: 955-960.
• Başer, İ., Korkut, K. Z., Bilgin, O. (2005). Mutagen uygulamasının makarnalık buğdaylarda (T. durum Thell) M1 generasyonundaki Varyasyona etkisi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi-Journal of Tekirdag Agricultural Faculty 2(1): 66-72.
• Bettge, A. D., Morris, C. F., DeMacon, V. L., Kidwell, K. K (2002). Adaptation of AACC method 56-11, Solvent retention capacity for use as an early generation selection tool for cultivar development. Cereal Chemistry 79:670-674.
• Das, A., Raychaudhuri, U., Chakraborty, R. (2011). Cereal based functional food of Indian subcontinent: A review. Journal of Food Science and Technology 49(6): 665-672.
• Duyvejonck, A., Lagrain, E., Pareyt, B., Courtin, C. M., Delcour, J. A. (2011). Relative contribution of wheat flour constituents to solvent retention capacity profiles of european wheats. Journal of Cereal Science 53:312-318.
• Gaines, C.S. (2000). Collaborative study of methods for solvent retention capacity profiles (AACC Method 56-11). Cereal Foods World 45:303-306.
• Guttieri, M. J., Bowen, D., Gannon, D., O’Brien, K., Souza E. (2001). Solvent retention capacities of irrigated soft white spring wheat flours. Crop Science 41:1054-1061.
• Guttieri, M. J., McLean, R., Lanning, S.P., Talbert, L.E., Souza E. (2003). Assessing environmental influences on solvent retention capacities of two soft white spring wheat cultivars. Cereal Chemistry 79:880-884.
• Guttieri, M.J., Souza, E. (2003). Sources of variation in the solvent retention capacity test of wheat flour. Crop Science 43: 1628-1633.
• Jeon, S., Baik, B.K., Kweon, M. (2019). Solvent retention capacity application to assess soft wheat flour quality for making white-salted noodles. Cereal Chemistry 96:497-507.
• Karaduman, Y. (2013). Seçilmiş yumuşak ekmeklik buğday hatlarında bisküvilik kalite özelliklerinin araştırılması. (Doktora Tezi) Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara
• Karaduman, Y., Akın, A., Belen, S., Sönmez, A. C., Dayıoğlu, R., Tunca, Z. Ş., Türkölmez, S., Sayaslan, A., Bayramoğlu, H. O., Aydın, N.,
• Demir, H. (2016). Bisküvilik kalitesi yüksek buğday genotiplerinin geliştirilmesi TUBİTAK 1003 214O050 Nolu Projesi. Geçit Kuşağı T. A. E. Müdürlüğü, Karamanoğlu Mehmetbey Üniv. Gıda Müh. Bölümü, Karadeniz T.A.E. Enstitüsü Müdürlüğü, ETİ Tam Gıda A.Ş.
• Kurt, P. Ö., Yağdı, K. (2013). Bazı ileri ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) hatlarının bursa koşullarında kalite özellikleri yönünden performansının araştırılması. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi-Journal of Tekirdag Agricultural Faculty 10(2): 34-43.
• Kweon, M., Slade, L., Levine, H. (2011). Solvent retention capacity (SRC) testing of wheat flour: principles and value in predicting flour functionality in different wheat-based food processes, as well as in wheat breeding-A review. Cereal Chemistry 88(6): 537-552.
• Ma, F.Y., Baik, K. (2018). Soft wheat quality characteristics required for making bakingpowder Biscuits. Journal of Cereal Science 79: 127-133.
• Öztürk, S., Özdağ, S. (1993). Bisküvi Teknolojisi ve Sorunları. 1. Un-Bulgur-Bisküvi Sempozyumu. 21-22 Haziran, S. 27-29. Karaman.
• Saeed, F., Arshad, M., Pasha, I., Suleria, H., Arshad, M., Qamar, A., Ullah, A., Sultan, S. (2014). Effect of arabinoxylan and arabinogalactan on textural attributes of bread. Journal of Food Processing and Preservation 39(6): 1070-1088.
• Siddiqi, R.A., Singh, T. P., Rani, M., Sogi, D. S., Bhat, M.A. (2020). Diversity in grain, flour, amino acid composition, protein proling, and proportion of total flour proteins of different wheat cultivars of North India. Frontiers in Nutrition 7: 1-16.
• Singh, M., Khatkar, B. S. (2005). Structural and functional properties of wheat storage proteins: A review. Journal of Food Science and Technology 42:455-471
• Slade, L., Levine, H. (1994). Structure-Function Relationships of Cookie and Crackers Ingredients. p:23-141. In H. Farid (ED). The Science of Cookie and Crackers Production. Chapman and Hall/AVI, New York.
• Souza, E., Kweon, M. (2010). Annual Report. USDA Soft Wheat Quality Laboratory Website. United States Department of Agriculture Agricultural Research Service Soft Wheat Quality Laboratory 1680 Madison Avenue Wooster, OH 44691.
• Souza, E., Guttieri, M. (2007). The Genetics of Soft Wheat Quality: Improving Breeding Efficiency. H.T. Buck et al. (eds.), Wheat Production in Stressed Environments, Springer.
• Steel, R. G. D, Torrie, J. H. (1960). Principles and Procedures of Statistics. Mc-Graw-Hill Book Co. Inc. New York.
• Şahin, M., Akçacık, A. G., Aydoğan, S., Ayrancı, R., Çeri, S., Bağcı, A., Akçura, M., Özer, E., Ekici, M., Görgülü, M. N. (2012). Bisküvilik Buğday Çeşit Geliştirme Projesi, Sonuç Raporu, Bahri Dağdaş Uluslar Arası Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Konya
• Ünal, S.S. (1991). Hububat Teknolojisi. Ege Üniversitesi Müh. Fak. Yayın No:29, Bornova, İzmir.
• Walker, C., Campbell, K.G., Carter, B., Kidwell, K. (2008). Using the solvent retention capacity test when breeding wheat for diverse production environments. Crop Science, 48:495-506.
• Xiao, Z. S., Pak, S. H., Chung, O. K., Caley, M. S., Seib, P.A. (2006). Solvent retention capacity values in relationship to hard winter wheat and flour properties and straight-dough bread making quality. Cereal Chemistry 83: 466-471.
• Zhang, Y., Zhang, Q., He, Z., Zhang, Y., Ye, G. (2008). Solvent retention capacities as indirect selection criteria for sugar snap cookie quality in Chinese soft wheats. Australian Journal of Agricultural Research 59: 911-917.