Mevsimlik Gezici Tarım İşçisi Hanelerin Karşılaştığı Yoksunlukları Anlamak: Ankara İli Bala İlçesi Örneği

Yıl 2024, Cilt: 21 Sayı: 5, 1294 - 1307

Emine Arslan Pauli , Bülent Gülcubuk

https://doi.org/10.33462/jotaf.1524143

Öz

Tarımsal üretimin, en önemli bileşenlerinden olan mevsimlik gezici tarım işçileri, üretime yaptıkları katkı ile yerelde ve ulusalda ekonomiyi desteklerken, gıda güvencesi açısından gıda tedarikinin istikrarını sağlamada kilit rol oynamaktadırlar. Ancak, mevsimlik gezici tarım işçileri, sağladıkları önemli katkıya rağmen, tarımsal üretime katkıda bulunmak üzere geçici olarak gittikleri, ancak uzun süre geçirdikleri yerlerde, yaşam koşullarına ilişkin ihtiyaçlarının yeterince karşılanmamasından dolayı yoksunluklar yaşamaktadırlar. Bu yoksunluklar, yalnızca tek boyutta değil çoklu boyutlarda yaşadıkları yoksunluklardır. Bu çalışmada, mevsimlik gezici tarım işçisi hanelerinin yaşadığı çok boyutlu yoksunluklar incelenmektedir. Yoksunluk kavramı, toplumun mevcut olan koşullarına göre göreli olarak yetersiz olan maddi ve sosyal koşullar olarak ele alınmaktadır. Analizde, barınma, temizlik koşulları ile sağlık, beslenme durumları ile enerjiye erişim, bilgi ve teknolojiye erişim boyutlarına yer verilmiştir. Çalışmada, mevsimlik gezici tarım işçilerinin, çalışmak için geldikleri yerde uzun süre deneyimledikleri söz konusu boyutlardaki yoksunlukları ele alınmaktadır. Ankara ili Bala ilçesinde, mevsimlik gezici tarım işçiliği yapan ve kartopu örneklemesi ile belirlenen 80 hane ile yüz yüze görüşüldüğü 2022-2023 yıllarında yürütülen araştırmada, hanelerden öncelikle demografik bilgiler ve çalışma durumları ile ilgili veriler alınmıştır. Devamında, ele alınan boyutlarda hanelerin çalışmak için geldikleri ilçede, sahip oldukları olanaklar ile iyi olma halleriyle ilgili bilgiler alınmıştır. Bulgular, yaşam koşullarını ve mevsimlik gezici tarım işçilerinin genel refahını iyileştirmeye yönelik potansiyel müdahalelere dair girdiler sunmaktadır. Bu bulgular, iklim koşullarına aşırı hassas ve yetersiz barınma alanları, ihtiyaç duyulan sanitasyon olanaklarından yoksun yaşam koşulları, tekrarlayan fiziksel rahatsızlıklar, beslenme yetersizlikleri, bilgi ve teknolojiye sınırlı erişim gibi yaşam kalitelerini etkileyen yoksunluklardır. Mevsimlik gezici tarım işçilerinin, özellikle barınma koşullarını iyileştirmeye yönelik merkezi ve yerel yönetimlerce çeşitli önlemler alınmaktadır. Ancak, yasal düzenlemelerin yanında, mevsimlik gezici tarım işçilerinin yoksunluklarını gideren kapsamlı politikalar ile işçilerin maddi manevi çalışma haklarının korunduğu, insana yaraşır yaşam koşullarına sahip çalışma ortamları oluşturulmalıdır. Böylelikle, mevsimlik gezici tarım işçilerinin refahının sürdürülebilirliğinin sağlanması ile eşitlikçi ve sürdürülebilir bir tarım sektörü sağlanabilir.

Anahtar Kelimeler

Tarımda istihdam, Mevsimlik tarım işçisi, Yoksunluk

Etik Beyan

Bu çalışma Ankara Üniversitesi Etik Kurulu’ndan alınan 12/06/2023 tarih ve 10/76 sayılı karar izin kapsamında hazırlanmıştır.

Destekleyen Kurum

-

Teşekkür

-

Understanding the Deprivations Faced by Seasonal Migrant Agricultural Worker Households: The Case of Bala District in Ankara Province

Öz

Seasonal migrant agricultural workers, who are one of the most important components of agricultural production, support the local and national economy with their contribution to production, while playing a key role in ensuring the stability of food supply in terms of food security. However, despite the significant contribution they make, seasonal migrant agricultural workers experience deprivation due to the fact that their living conditions are not sufficiently met in the places where they temporarily go to contribute to agricultural production but spend long periods of time. These deprivations are not deprivations experienced in a single dimension but in multiple dimensions. This study examines the multi-dimensional deprivations experienced by seasonal migrant agricultural worker households. The concept of deprivation is considered as material and social conditions that are relatively inadequate compared to the existing conditions of the society. The analysis includes the dimensions of shelter, sanitation and health, nutritional status, access to energy, and access to information and technology. The study examines the deprivations experienced by seasonal migrant agricultural workers in the relevant dimensions for a long period in the locations where they come to work. In this study, information was collected through face-to-face interviews conducted in 2022-2023 with 80 households selected by snowball sampling from seasonal migrant agricultural worker households in Bala district of Ankara province. Firstly, their demographic information and data on their employment status were collected. Subsequently, information was gathered regarding the facilities available to households and their well-being in the districts they came to for work, based on the dimensions addressed. The findings provide inputs regarding potential interventions to improve the living conditions and general well-being of seasonal migrant agricultural workers. These findings are the deprivations that affect the quality of life, such as inadequate shelters that are extremely sensitive to climatic conditions, living conditions that lack the required sanitation facilities, recurring physical illnesses, nutritional deficiencies and limited access to information and technology. Measures are being taken by local and central management to improve especially the housing conditions of seasonal migrant agricultural workers. However, in addition to legal regulations, comprehensive policies that eliminate the deprivations of seasonal migrant agricultural workers should be established and working environments where workers’ material and moral rights to work are protected and where they have decent living conditions should be created. Thus, an equitable and sustainable agricultural sector can be achieved by ensuring the sustainability of the welfare of seasonal migrant agricultural workers.

Anahtar Kelimeler

Agricultural employment, Seasonal agricultural worker, Deprivation

Etik Beyan

This study was prepared within the scope of the decision permission dated 12/06/2023 and numbered 10/76 received from Ankara University Ethics Committee.

Destekleyen Kurum

-

Teşekkür

-

Kaynakça

• Anonim (2024). Eurostat (Avrupa Birliği İstatistik Ofisi), Glossary: Total-age dependency ratio https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Glossary:Total-age_dependency_ratio (Erişim tarihi: 25.02.2024).
• Erdoğan, E. Ve Uyan-Semerci, P. (2021). Toplumsal Araştırma Yöntemleri İçin Bir Rehber: Gereklilikler, Sınırlılıklar ve İncelikler. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 680. Araştırma: 17, İstanbul, Türkiye.
• Görücü, İ. ve Akbıyık, N. (2010). Türkiye’de Mevsimlik Tarım İşçiliği: Sorunları ve Çözüm Önerileri, Hikmet Yurdu, Yıl: 3, S.5 (Ocak-Haziran 2010), 189- 219.
• ILO (International Labour Organization). (1999). Report of the Director General: Decent Work. 87th Session Geneva, June 1999. https://webapps.ilo.org/public/english/standards/relm/ilc/ilc87/rep-i.htm (Erişim tarihi: 25.02.2024).
• Işığıçok, Ö. (2005). 21.Yüzyılda İstihdam ve İnsana Yakışır İş, 1. Baskı, Ocak 2005, Bursa, Türkiye.
• Kantar Davran, M., Sevinç, M. R., Özalp, B. ve Yılmaz, H. I. (2009). Tarım Sektöründe Mevsimlik İşçi Hareketleri, Gece Akademi, 1. Basım, Ekim 2009, Ankara, Türkiye.
• Karakayacı, Z., Bozdemir Akçil, M., Eroğlu, O. ve Bayramoğlu, Z. (2022). Tarım işletmelerinde işgücü etkinliğinin arttırılmasında sermayenin önemi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 19(4): 745-755.
• Karaman, K. ve Yılmaz, A.S. (2011). Mevsimlik tarım işçileri ve enformel ilişkiler ağı: Giresun’da çalışan mevsimlik tarım işçileri üzerine bir araştırma. Zeitschrift für die Welt der Türken (ZfWT) 3(1): 211-226.
• Karaman, S. ve Taşcıoğlu, Y. (2020) Mevsimlik tarım işçiliğinde Türkiye iş kurumu odaklı yönetim modeli. Bursa Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 34(1): 225-236.
• Özbekmezci, Ş. ve Sahil, S. (2004). Mevsimlik tarım işçilerinin sosyal, ekonomik ve barınma sorunlarının analizi. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 19(3): 261-274.
• Sarıoğlu, T. ve Şengül H. (2024). Türkiye’de dış göç, tarımsal istihdam ve hanehalkı işgücü ilişkisi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 21(2): 348-361.
• Şimşek, Z. (2012). Mevsimlik Tarım İşçilerinin ve Ailelerinin İhtiyaçlarının Belirlenmesi Araştırması 2011- Nüfus/Tarım İşgücü Göçü/ Yaşam Koşulları/ Üreme Sağlığı Özet Rapor. Harran Üniversitesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı, UNFPA (Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu), Nisan 2012, Şanlıurfa, Türkiye.
• Townsend, P. (1987). Deprivation. Journal of Social Policy, 16(2): 125-146.
• Townsend, P., Phillimore, P., Beattie, A. (1988). Health and Deprivation: Inequality and the North, Croom Helm Ltd, London, U.K.
• TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) (2024d). Hanehalkı Bilişim Teknolojileri (BT) Kullanım Araştırması, 2024 Haber Bülteni, Tarih: 27 Ağustos 2024, Sayı: 53492. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2024-53492 (Erişim tarihi: 24.09.2024).
• TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu). (2016). Tarımsal İşletme Yapı Araştırması, 2016 Metaverisi https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=Tarim-11 (Erişim tarihi: 18.02.2024).
• TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu). (2022). Bina ve Konut Nitelikleri Araştırması, 2021 Haber Bülteni, Tarih: 27 Aralık 2022, Sayı: 45870, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Bina-ve-Konut-Nitelikleri-Arastirmasi-2021-45870 (Erişim tarihi: 30.09.2024).
• TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu). (2024a). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2023 Haber Bülteni, Tarih: 06 Şubat 2024, Sayı: 49684. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2023-49684 (Erişim tarihi: 18.02.2024).
• TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu). (2024b). Gelir Dağılımı İstatistikleri, 2023 Haber Bülteni, Tarih: 10 Ekim 2024, Sayı: 53840. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2023-49684 (Erişim tarihi: 05.12.2024).
• TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu). (2024c). Ulusal Eğitim İstatistikleri, 2023 Haber Bülteni, Tarih: 30 Mayıs 2024, Sayı: 53444, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Ulusal-Egitim-Istatistikleri-2023-53444 (Erişim tarihi: 24.09.2024).
• UN (Birleşmiş Milletler) (2007). Indicators of Sustainable Development: Guidelines and Methodologies – Third edition Methodology sheets. https://sdgs.un.org/sites/default/files/publications/methodology_sheets.pdf (Erişim tarihi: 24.09.2024).
• Uyan Semerci, P., Erdoğan, E. ve Kavak, S. (2014). Mevsimlik gezici tarım işçiliği 2014 araştırma raporu. Hayata Destek Derneği. https://www.hayatadestek.org/wp-content/uploads/2021/09/mevsimlik-gezici-tarim-i̇sciligi-2014-arastirma-raporu.pdf
• Yıldırak, N., Gülçubuk, B., Gün, S. Olhan, E., Kılıç, M. (2003). Türkiye’de Gezici ve Geçici Kadın Tarım İşçilerinin Çalışma ve Yaşam Koşulları ve Sorunları. Tarım-İş Sendikası Yayınları, Yayın No. 2003/4, Ankara, Türkiye.
• Zırh, B.C., Karakılıç, İ. Z., Çetinkaya, Ö., Ayaeş, S., Özsoy, A., Karabıyık, E. (2020). Virüs mü Yoksulluk mu? Korona Virüs Salgınının Mevsimlik Gezici Tarım İşçileri ve Onların Çocukları ile Bitkisel Üretime Olası Etkisi Raporu. Kalkınma Atölyesi, ILO (Uluslararası Çalışma Örgütü). https://insanhaklariizleme.org/vt/yayin_list.php?a=return