Kimya Dersı̇ Öğretı̇m Programlarına Dair Öğretmen Görüşlerı̇ ı̇le İlgı̇lı̇ Yapılan Çalışmaların (2007-2022) İncelenmesi

Yıl 2023, , 49 - 82, 31.03.2023

Ebru Demir

https://doi.org/10.37995/jotcsc.1247313

Öz

Bu araştırmada Türkiye’de 2007-2022 yılları arasında kimya dersi öğretim programlarına dair öğretmen görüşleri ile ilgili yapılan çalışmalar, bazı değişkenler açısından incelenerek çalışmalardaki araştırma eğilimini ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda belirlenen ölçütlere göre tarama yapılarak 19’u lisansüstü tez, 30’u araştırma makalesi olmak üzere toplam 49 bilimsel çalışmaya ulaşılmıştır. Ulaşılan çalışmalar, oluşturulan analiz formu yardımı ile içerik analizi yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. Analiz sonucuna göre makale ve yüksek lisans tezlerine oranla doktora tezlerinin daha az sayıda olduğu, tespit edilen tüm çalışmalarda ağırlıklı olarak Türkçe yazım dilinin tercih edildiği ve en çok çalışmanın da Atatürk Üniversitesi ile Gazi Üniversitesi’nde yapıldığı anlaşılmıştır. Bununla birlikte çalışmalarda nitel araştırma yönteminin daha çok kullanıldığı; veri toplama aracı olarak en çok görüşme formunun, veri analiz yöntemi olarak da en çok içerik analizi yönteminin tercih edildiği; ağırlıklı olarak da 9-12. sınıf düzeyindeki kimya dersi öğretim programlarının bütünü ile birlikte 2007 yılı öğretim programına ilişkin öğretmen görüşlerinin incelendiği sonucuna ulaşılmıştır. Tüm bu sonuçların ışığında da gelecekte araştırma konusuna ilişkin yapılabilecek çalışmalar için birtakım öneriler sunulmuştur. Sonuç olarak bu çalışma ile alandaki araştırmacılara, araştırma eğilimleri gösterilerek yardımcı olunabileceği düşünülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Eğitim, kimya, öğretim programı, öğretmen

Investigation of the Studies (2007-2022) on Teacher's Opinions on Chemistry Curriculum

Öz

In this study, it was aimed to reveal the research tendency in the studies on the views of teachers on the chemistry course curriculum in Turkey between the years 2007-2022. As a result of the examination carried out according to the criteria determined for this purpose, a total of 49 scientific studies, 19 of which were postgraduate theses and 30 of which were research articles, were reached. The reached studies were analyzed using the content analysis method with the help of the analysis form created. According to the results of the analysis, it was understood that the doctoral theses were less in number compared to the articles and master's theses, the Turkish writing language was preferred in all the studies identified, and the most studies were conducted at Atatürk and Gazi University. In addition, it was found that the qualitative research method was mostly used in the studies; the interview form was the most preferred data collection tool, and the content analysis method was the most preferred data analysis method; ıt was concluded that the views of teachers on the 2007 curriculum were examined, along with the chemistry curriculum at the 9-12 grade level. In the light of all these results, some suggestions are presented for future studies on the subject of research. As a result, it was thought that this study could help researchers in the field by showing research trends.

Anahtar Kelimeler

Education, chemistry, curriculum, teacher

Kaynakça

• Ağlarcı Özdemir, O. (2021). 2018 Ortaöğretim kimya dersi öğretim programlarının fen liseleri ve diğer lise türleri açısından incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(1), 84-124. https://doi.org/ 10.19171/uefad.687511
• Akaygün, S., Elmas, R., Kara, H., Karataş, F. Ö., & Yıldırım, G. (2016). Fen lisesi kimya öğretmenlerinden bir yansıtma: Güncellenen kimya öğretim programı ile ilgili görüşler. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 737-770. https://doi.org/10.17556/jef.36724
• Akyol, Z. (2021). Ortaokul İngilizce öğretim programı ile ilgili yapılan lisansüstü çalışmaların değerlendirilmesi. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(19), 28-43.
• Aydın, A. (2007). Ortaöğretim kimya dersi öğretim programının uygulama sürecinin gerçekleştirilmesinde 1992’den beri uygulanan ortaöğretim kimya müfredat programının uygunluğu konusunda öğretmen görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 223-233.
• Aydın, A. (2008). Ortaöğretim öğretmenlerinin 1992’den beri uygulanan ortaöğretim kimya müfredatları hakkındaki görüşleri. Eğitim ve Bilim, 33, 87-99.
• Aydın, A. (2010). Cumhuriyet dönemi ortaöğretim kimya öğretim programlarının esnek program ve uygulamaları açısından değerlendirilmesi. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 12(2), 61-74.
• Aydın, A., Ayyıldız, Y., & Nakiboğlu, C. (2019). 2018 Fen lisesi kimya dersi öğretim programı kazanımlarının yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi ve 2018 kimya dersi öğretim programı ile karşılaştırılması. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED,13(2), 1186-1215. https://doi.org/10.17522/balikesirnef.656287
• Ayyıldız, Y., Aydın, A., & Nakiboğlu, C. (2019). 2018 yılı ortaöğretim kimya dersi öğretim programı kazanımlarının orijinal ve yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 52, 340-376. https://doi.org/10.21764/maeuefd.540854
• Ayyıldız, Y., & Çubukçu, E. (2022). 9. sınıf kimya konularındaki yanlış kavramalar üzerine bir içerik analizi. Turkiye Kimya Dernegi Dergisi Kısım C: Kimya Egitimi, 7(1), 73-124. https://doi.org/10.37995/jotcsc.1079793
• Bacanak, A., Değirmenci, S., Karamustafaoğlu, S., & Karamustafaoğlu, O. (2011). E-dergilerde yayınlanan fen eğitimi makaleleri: Yöntem analizi. Journal of Turkish Science Education, 8(1), 119-132.
• Balcı, A. (2004). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler (4. baskı). Pegem A Yayıncılık.
• Barın, T. B. (2009). Ortaöğretim kurumlarındaki kimya öğretmenlerinin kimya öğretimindeki sorunlarının öğretmen ve öğrenci görüşlerine göre tespiti (Erzurum ili örneği) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Başar, T., & Demiral, Ü. (2020). 2013, 2017 ve 2018 Fen bilimleri dersi öğretim programlarının karşılaştırılması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(1), 261-292. https://doi.org/10.19171/uefad.600882
• Bostan Sarıoğlan, A., Dolu, G., & Yılmaz, İ. (2021). Fen eğitimi konu alanında yayınlanmış makalelerin içerik analizi: Fen bilimleri öğretimi dergisi örneği. Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(1) 101-119.
• Bozpolat, E., & Erkmen Bolat, T. (2020). Fizik, kimya, biyoloji dersi öğretim programları üzerine yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Ekev Akademi Dergisi, 83, 203-226.
• Demir, E. (2021). 2018 Ortaöğretim kimya dersi öğretim programı ve 2018 ortaöğretim fen lisesi kimya dersi öğretim programı’nın temel ögeler açısından karşılaştırılması. Türkiye Kimya Derneği Dergisi Kısım C: Kimya Eğitimi, 6(2), 171-208. https://doi.org/10.37995/jotcsc.989550
• Demir, E., Gacanoğlu, Ş., & Nakiboğlu, C. (2017). 2013 Kimya dersi öğretim programı’na yönelik öğretmen görüşleri doğrultusunda 2017 kimya dersi öğretim programı’nın değerlendirilmesi. Türkiye Kimya Dernegi Dergisi Kısım C: Kimya Eğitimi, 2(2), 135-184.
• Demir, E., & Nakiboğlu, C. (2021). 2018 yılı fen bilimleri dersi öğretim programı’nın kimya konuları bağlamında incelenmesi. Türkiye Kimya Dernegi Dergisi Kısım C: Kimya Eğitimi, 6(1), 23-70. https://doi.org/10.37995/jotcsc.882149
• Demircioğlu, G., Aslan, A., & Yadigaroğlu, M., (2015). Yenilenen kimya dersi öğretim programının öğretmen görüşleri ile destekli analizi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 135-146.
• Demircioğlu, G., & Kardeş, E. (2020). Türkiye ve Türkmenistan kimya öğretim programlarının karşılaştırılması. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(3) 100. Yıl Eğitim Sempozyumu Özel Sayı, 137-154. https://doi.org/10.7822/omuefd.673493
• Devran, P., Öztay, E. S., & Tarkın Çelikkıran, A. (2021). Türkiye’de fen eğitiminde teknoloji entegrasyonu üzerine öğretmenler ile yapılan çalışmaların içerik analizi. Cumhuriyet Uluslarası Eğitim Dergisi, 10(4), 1789-1825. https://doi.org/10.30703/cije.938487
• Doğru, M., Gençosman, T., Ataalkın, A. N., & Şeker, F. (2012). Fen bilimleri eğitiminde çalışılan yüksek lisans ve doktora tezlerinin analizi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 9(1), 49-64.
• Dönmez, B., & Gündoğdu, K. (2016). 2000-2016 yılları arasında Türkçe öğretim programları alanında yayımlanan makale ve tezlerin analizi. Uluslararası TEKE Dergisi, 5(4), 2109-2125.
• Ekinci, R., & Eroğlu Doğan, E. (2020). Fen bilimleri dersi öğretim programlarına yönelik öğretmen görüşleri ile ilgili yapılan çalışmaların değerlendirilmesi. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 7(53), 1283-1291. https://doi.org/10.26450/jshsr.1880
• Er, K. O., & Atıcı, S. (2016). Finlandiya ve Türkiye kimya dersi öğretim programlarının karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 10(1), 238-259. https://doi.org/10.17522/nefefmed.42066
• Ercan, O. (2011). Kimya dersi yeni öğretim programının uygulanmasına ilişkin öğretmen görüşleri. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 8(4), 193-209.
• Erdoğan, M., Kayır, Ç. G., Kaplan, H., Aşık Ünal, Ü. Ö., & Akbunar Ş. (2013). 2005 yılı ve sonrasında geliştirilen öğretim programları ile ilgili öğretmen görüşleri; 2005-2011 yılları arasında yapılan araştırmaların içerik analizi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(1), 171-196.
• Feyzioğlu, B. (2014). Dokuzuncu sınıf kimya dersi öğretim programına yönelik öğretmen görüşleri: Aydın ili örneği. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(1), 231-260.
• Gömleksiz, M. N., & Bozpolat, E. (2013). Eğitim programları ve öğretim alanındaki lisansüstü tezlerin değerlendirilmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(7), 457-472.
• İzci, E., &. Eroğlu, M. (2018). Yenilenen 9. Sınıf kimya dersi öğretim programının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi, E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 9(1), 14-35. https://doi.org/10.19160/ijer.322892
• Kaplan, E, Saraçoğlu, S., & Bektaş, O. (2022). Fen eğitimi alanında Türkiye’de yürütülmüş doktora tezlerinin tematik analizi. Eğitim ve Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 5(1), 22-48. https://doi.org/10. 52974/jena.1070415
• Karamustafaoğlu, O., & Değirmenci, S. (2018). Eğitim fakültelerinde yayınlanan fen eğitimi makalelerinin yöntem eğilimlerinin analizi. Caucasian Journal of Science, 5(2), 50-64.
• Karasar, N. (2020). Bilimsel araştırma yöntemi (35. baskı). Nobel Yayın Dağıtım.
• Köseoğlu, S., & Eroğlu Doğan, E. (2020). Türkiye’de 2010-2017 yılları arasında fen bilgisi öğretmenliği bilim dalında yapılmış olan lisansüstü tezlerin analizi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(75), 1122-1147. https://doi.org/10.17755/esosder.654747
• Kula Wassink, F., & Sadi, Ö. (2016). Türkiye'de fen bilimleri eğitimi yönelimleri: 2005 ile 2014 yılları arası bir içerik analizi. İlköğretim Online, 15(2), 594-614. https://doi.org/10. 17051/io.2016.05687
• Kurt, S., & Yıldırım, N. (2010). Ortaöğretim 9. sınıf kimya dersi öğretim programının uygulanması ile ilgili öğretmenlerin görüşleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(1), 1-15.
• Küçüközer, A. (2016). Fen bilgisi eğitimi alanında yapılan doktora tezlerine bir bakış. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 10(1), 107-141. https://doi.org/10.17522/nefefmed.5413
• Mercan, F. Ç. (2014). 2007 Ortaöğretim kimya dersi öğretim programının içeriği ve kurgusuyla ilgili öğretmen görüşleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(1), 22.
• Meydan, E. (2019). Türkiye’de kimya eğitimi alanında yapılan lisansüstü çalışmalar. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 27, 538-546. https://doi.org/10.29329/mjer.2019.185.25
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis (2. baskı). Sage Publications. Mortimore, P. (2000). Does educational research matter? British Educational Research Journal, 26(1), 5–24. https://doi.org/10.1080/014119200109480
• Özden, M. (2007). Kimya öğretmenlerinin kimya öğretiminde karşılaştıkları sorunların nitel ve nicel yönden değerlendirilmesi: Adıyaman ve Malatya illeri örneği. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 40-53.
• Öztekin, A., & Er, K. O. (2014). Ortaöğretim 10. sınıf kimya dersi öğretim programının değerlendirilmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 8(1), 128-152. https://doi.org/10.12973/nefmed.2014.8.1.a6
• Saban, A., Koçbeker Eid, B. N., Saban, A., Alan, S., Doğru, S., Ege, İ., Arslantaş, S., Çınar, D., & Tunç, P. (2010). Eğitimbilim alanında nitel araştırma metodolojisi ile gerçekleştirilen makalelerin analiz edilmesi. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 125-142.
• Sarı, Ş. N. (2011). Türkiye’de kimya eğitimi alanında 2000-2010 yılları arasında yazılmış yüksek lisans tezlerinin içerik analizi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Savaş, Y., & Yıldırım, M., (2022). Fen bilimleri öğretim programları araştırmalarına (2013 2021) ilişkin bir meta-sentez çalışması. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, 12, 92-124. https://doi.org/10.21733/ibad.943498
• Sözbilir, M. (2013). Chemistry education research in Turkey. Chemistry International, 35(2), 12-14.
• Sözbilir, M., Kutu, H., & Yaşar, M. D. (2013). Türkiye’de kimya eğitimi araştırmalarının durumu ve eğilimler. M. Sözbilir (Ed.), Türkiye’de kimya eğitimi içinde (s. 175-204). Türkiye Kimya Derneği Yayın No: 22.
• Pekdağ, B., & Erol, H. 82013). 1957-2007 yılları arasında yayımlanan ortaöğretim kimya dersi öğretim programlarının gerekçe, amaç ve içerik yönünden incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(1), 631-659. Şen, A. Z., & Nakiboğlu, C. (2020). Kimya öğretmenlerinin alan eğitimi bilgisi temelinde öğretim programı bilgilerinin fiziksel ve kimyasal değişimler konusu kapsamında incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 138-155. https://doi.org/10.17679/inuefd.461240
• Tatar, E., Kağızmanlı, T. B., & Akkaya, A. (2013). Türkı̇ye’deki teknoloji destekli matematik eğitimi araştırmalarının içerik analizi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 35, 33-50.
• Tavşancıl, E., & Aslan, E. (2001). İçerik analizi ve uygulama örnekleri. Epsilon Yayınları.
• Tekin, H. (1993). Eğitimde ölçme ve değerlendirme (7. baskı). Yargı Yayınları.
• Tereci, A., & Bindak, R. (2019). 2010-2017 yılları arasında Türkiye'de matematik eğitimi alanında yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. MSKU Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 40-55. https://doi.org/10.21666/muefd.485737
• Tutar, M., Kurt, M., & Karamustafaoğlu, O. (2017). Fen bilimleri eğitimindeki beyin temelli öğrenme araştırmalarının ı̇ncelenmesi (2000-2015 Yılları Arası). Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), 236-249.
• Tüzün, Ü. N., Bilir, V., & Eyceyurt Türk, G. (2019). Ortaöğretim kimya dersi öğretim programı kazanımlarının Toulmin argüman modeli bileşenlerine göre değerlendirilmesi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(4), 1322-1333. https://doi.org/ 10.17240/aibuefd.2020..-439202
• Ulutaş, B., Üner, S., Turan Oluk, N., Yalçın Çelik, A., & Akkuş, H. (2015). Türkiye’deki kimya eğitimi makalelerinin incelenmesi: 2000-2013. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD),16(2), 141-160.
• Uzunbaz, D. (2019). Türkiye’de 2006-2017 yılları arasında kimya öğretmen eğitimi alanında yayınlanmış yüksek lisans ve doktora tezlerinin içerik analizi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Üce, M., & Sarıçayır, H. (2013). Ortaöğretim 12. sınıf kimya dersi öğretim programının uygulanması ile ilgili kimya öğretmenlerinin görüşleri. Eğitim Bilimleri Dergisi, 38, 167-177.
• Yadigaroğlu, M., & Demircioğlu, G. (2012). Kimya dersi öğretim programının uygulanmasına yönelik öğretmen görüşleri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(4), 325-333.
• Yağan, S. A., & Çubukçu, Z. (2019). Eğitim programları ve öğretim alanında tamamlanmış doktora tezlerinin içerik analizi (2006-2017). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(1), 157-176. https://doi.org/10.16986/HUJE. 2019056622.
• Yanarateş, E. (2022). Fen bilimleri eğitiminde karşılaşılan kavram yanılgılarına ilişkin lisansüstü tezlerin tematik içerik analizi. Van YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, Şubat Özel Sayı, 182-213. https://doi.org/10.33711/yyuefd.1068095
• Yaşar, M. D., & Sözbilir, M. (2012). Öğretmenlerin 2007 kimya dersi öğretim programına yönelik görüşleri ve uygulamada karşılaştıkları sorunlar: Erzurum Örneği. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (14)2, 359-392.
• Yaşar, M. D., & Sözbilir, M. (2013). Öğretmenlerin 2007 yılı kimya dersi öğretim programındaki yapılandırmacılığa dayalı öğelere yönelik algılamaları. Journal Turkish Science Education, 10(4), 75-102.
• Yaşar, M. D., & Sözbilir, M. (2014). 2007 Türkiye ve 2008 Almanya Nordrhein Westfalen eyaleti Gymnasium kimya dersi öğretim programlarının karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(3), 135-162.
• Yaşar, M. D., & Sadi Yılmaz, S. (2020). Analysis, evaluation, and comparison of the 2007, 2013, and 2018 chemistry curriculum learning outcomes based on the revised Bloom’s taxonomy. Bartın University Journal of Faculty of Education, 9(2), 264-278. https://doi.org/ 10.14686/buefad.590764
• Yenilmez, K., & Sölpük, N. (2014). Matematik dersi öğretim programı ile ilgili tezlerin incelenmesi (2004-2013). Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3(2), 33-42.
• Yıldırım, T. (2012). Kimya öğretmenlerinin yenilenen ortaöğretim kimya öğretim programının uygulanabilirliği hakkındaki görüşleri (Artvin ili örneği) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Yıldırım, T., & Canpolat, N (2013). Kimya öğretmenlerinin ortaöğretim kimya öğretim programının uygulanabilirliği hakkındaki görüşleri. Millî Eğitim Dergisi, 43(200), 236-252.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yıldızay, A., & Çubukçu, E. (2022). Türkiye Kimya Derneği Dergisi Kısım C: Kimya Eğitimi, 7(1), 73-124. https://doi.org/10.37995/jotcsc.1079793
• Zan, N., & Seçken, N., (2014). Ortaöğretim okullarındaki kimya öğretmenlerinin yenilenen kimya dersi öğretim programına ilişkin görüşleri. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education, 3(3), 36-47.
• Zorluoğlu, S. L., Kızılaslan, A., & Sözbilir, M. (2016). Ortaöğretim kimya dersi öğretim programı kazanımlarının yapılandırılmış Bloom taksonomisine göre analizi ve değerlendirilmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 10(1), 260-279. https://doi.org/10. 17522/nefefmed.22297
• Zorluoğlu, S. L., Güven, Ç., & Korkmaz, Z. S. (2017). Yenilenmiş Bloom taksonomisine göre analiz örneği: 2017 taslak ortaöğretim kimya dersi öğretim programı. Mediterranean Journal of Humanities, VII(2), 467-479. https://doi.org/10.13114/MJH.2017.378