Kâğıdın Şiiri, Şiirin Kâğıdı: Kâğıdın Klasik Türk Şiirindeki Bazı Yansımaları

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 1, 88 - 121, 26.02.2025

Nalan Kutsal

https://doi.org/10.35236/jots.1584994

Öz

The invention of paper is an important stage in the journey of knowledge. Paper, which has an important place in cultural life, has also been reflected in classical Turkish poetry in various aspects. Poets gave great importance to paper, which made their poems eternal, and they mentioned this important material in their poems in various ways. Poets have given great importance to paper which ensures the immortality of their poems and have mentioned this important material in their poems in various ways. In this study, after explaining the history of paper, its reflections in classical poetry are explained with some striking examples. In classical poetry, which traditionally developed along the in love-beloved line, paper is seen to come to the forefront as a necessary material for poetry. In the couplets mentioning paper, sometimes the paper-text relationship is emphasized, as seen in the example of al kâğıt. Sometimes, as seen in the examples of varaku’t-tayr, Semerkandî and şekerrenk, the type of paper, the place where it was produced and its color are indicated. It is also seen that in the poem, communication with paper and the permanentization of science and poetry with paper are mentioned. The reflection of paper into poetry through different scenes from life also shows the inseparable bond of poetry with life. Poets gave great importance to paper, which is of vital importance for poetry, and showed this value in their poems. Thus, various details about the social life of the period are reflected in the world of poetry.

Anahtar Kelimeler

Classical Turkish poetry, paper, folio, al-kâğıt, varaku’t-tayr, Semerkandî

Poetry of paper, paper of poetry: some reflections of raper in classical Turkish poetry

Öz

The invention of paper is an important stage in the journey of knowledge. Paper, which has an important place in cultural life, has also been reflected in classical Turkish poetry in various aspects. Poets gave great importance to paper, which made their poems eternal, and they mentioned this important material in their poems in various ways. Poets have given great importance to paper which ensures the immortality of their poems and have mentioned this important material in their poems in various ways. In this study, after explaining the history of paper, its reflections in classical poetry are explained with some striking examples. In classical poetry, which traditionally developed along the in love-beloved line, paper is seen to come to the forefront as a necessary material for poetry. In the couplets mentioning paper, sometimes the paper-text relationship is emphasized, as seen in the example of al kâğıt. Sometimes, as seen in the examples of varaku’t-tayr, Semerkandî and şekerrenk, the type of paper, the place where it was produced and its color are indicated. It is also seen that in the poem, communication with paper and the permanentization of science and poetry with paper are mentioned. The reflection of paper into poetry through different scenes from life also shows the inseparable bond of poetry with life. Poets gave great importance to paper, which is of vital importance for poetry, and showed this value in their poems. Thus, various details about the social life of the period are reflected in the world of poetry.

Anahtar Kelimeler

Classical Turkish poetry, paper, folio, al-kâğıt, varaku’t-tayr, Semerkandî

Kaynakça

• Acar, Ş. (1999). Türk Hat Sanatı (Araç, Gereç ve Formlar)~Turkish Calligraphy (Materials, Tools and Forms). İstanbul: Antik A. Ş. Kültür Yayınları.
• Anadol, Ç. (2011). Ağa Han Müzesi Hazineleri~Kitap Sanatı ve Hat. İstanbul: Sabancı Üniversitesi Sakıp Sabancı Müzesi.
• Ayverdi, İ. (2006). Misalli Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: Kubbealtı İktisadî İşletmesi.
• Bâkî (1994). Bâkî Dîvânı. Haz. Küçük, S. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Barthes, R. (2007). Yazı Üzerine Çeşitlemeler-Metnin Hazzı. Çev. Demirkol, Ş. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Barthold, V. V. (2004). Orta Asya Türk Tarihi Dersleri. Çev. Dağ, H. Ankara: Çağlar Yayınları.
• Binark, İ. (1975). Eski Kitapçılık Sanatlarımız. Ankara: Kazan Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Yayınları.
• Bloom, J. M. (2003). Kâğıda İşlenen Uygarlık. Çev. Kılıç, Z. İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Cem Sultan. (1989). Cem Sultan’ın Türkçe Divan’ı. Haz. Ersoylu, İ. H. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Çağman, F. (2014). Kat‘ı Osmanlı Dünyasında Kâğıt Oyma Sanatı ve Sanatçıları. İstanbul: Aygaz A.Ş.
• Dahl, S. (1999). Antikçağdan Günümüze Her Yönüyle Kitabın Tarihi (Bogens Historie=History of the Book). Çev. Dündar, M. Ankara: Milli Kütüphane Başkanlığı.
• Demiriş, B. (2002). Eskiçağ’da Yazı Araç ve Gereçleri. İstanbul: Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü Yayınları.
• Edirneli Nazmî. (2017). Edirneli Nazmî Dîvânı. Haz. Averbek, G. D. Amerika Birleşik Devletleri: CreateSpace Publishing Platform.
• Emrî. (2018). Dîvân. Haz. Saraç, M.A.Y. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Ersoy, O. (1963). XVIII. ve XIX. Yüzyıllarda Türkiye’de Kâğıt. Ankara: Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Yayınları.
• Friedrich, J. (2000). Kayıp Yazılar ve Diller. Çev. Tekoğlu, R. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Gelibolulu Mustafa Âlî (2006). Divan (Textual Anlaysis and Critical Edition). I. Haz. Aksoyak, İ. H. Harvard Üniversitesi Yakındoğu Dilleri ve Medeniyetleri Bölümü.
• Halaçoğlu, Y. (1993). Damga. TDV İslâm Ansiklopedisi VIII (454-455). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Hasan Ziyâî. (2002). Hasan Ziyâ’î Hayatı-Eserleri-Sanatı ve Divanı (İnceleme-Metin). Haz. Gürgendereli, M. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Hayâlî Bey. (1945). Hayâlî Bey Dîvânı. Haz. Tarlan. A. N. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Helâkî. (1982). Dîvan (Tenkidli Basım). Haz. Çavuşoğlu, M. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Hüseyin Remzi. (1305). Lugat-i Remzi. İstanbul: Hüseyin Remzi Matbaası.
• Kadı Burhaneddin. (1980). Kadı Burhaneddin Dîvânı. Haz. Ergin, M. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Mehmed Salâhî. (1313). Kâmûs-ı Osmânî. İstanbul: Mahmud Bey Matbaası.
• Mehmed Süreyyâ. (1315). Sicill-i Osmanî yâhûd Tezkire-i Meşâhîr-i Osmâniyye. 4 cilt. İstanbul: Matbaa-i Âmire.
• Mustafa Âlî. (1926). Menâkıb-ı Hünerverân. İstanbul: Türk Tarih Encümeni Külliyatı, Matbaa-i Âmire.
• Necatî Beg. (1997). Necatî Beg Divanı. Haz. Tarlan. A. N. İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Necib Âsım. (1311). Kitâb. Kostantiniyye: Matbaa-i Safâ ve Enver.
• Onay, A. T. (1993). Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar. Haz. Kurnaz, C. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Orsenna, E. (2013). Kâğıt Yolunda Küreselleşme Üstüne Küçük El Kitabı. Çev. Terzi, A. İstanbul: Metis Yayınları.
• Revânî. (2017). Revânî Dîvânı. Haz. Avşar, Z. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Richard, F. (2011). Kitabhane: Kitabın ve Kültürün Hizmetinde Bir Kurum. In Anadol, Ç. (Ed.), Ağa Han Müzesi Hazineleri~Kitap Sanatı ve Hat (104-112). İstanbul: Sabancı Üniversitesi Sakıp Sabancı Müzesi.
• Seydi Ali Reis. (1313). Mir‘âtü’l-Memâlik. Neş. Ahmed Cevdet. Dersâdet: İkdâm Matbaası.
• Şem‘î. (2014). Şem‘î Dîvânı Prizrenli Şem‘î. Haz. Karavelioğlu, M. A. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
• Şemseddin Sami. (1317). Kâmûs-ı Türkî. Dersâdet: İkdâm Matbaası.
• Tâcîzâde Cafer Çelebi. (1983). The Life and Works of Tâcî-zâde Ca‘fer Çelebi, with a Critical Edition of His Dîvân. Haz. Erünsal, İ. E. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Tekin, Ş. (1993). Eski Türklerde Yazı, Kâğıt, Kitap ve Kâğıt Damgaları. İstanbul: Eren Yayıncılık.
• Tietze, A. (2010). XVI. Asır Türk Şiirinde Gemici Dili: Nigârî, Kâtibî, Yetim. 60. Doğum Yılı Münasebetiyle Fuad Köprülü Armağanı (501-522). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• XIII. Yüzyıldan Beri Türkiye Türkçesiyle Yazılmış Kitaplardan Toplanan Tanıklarıyla Tarama Sözlüğü I-VIII (1996). 2. Baskı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Yağlıkçızâde Rıfat Ahmed. (1299). Lügat-i Târihiyye ve Coğrâfiyye. İstanbul: Mahmud Bey Matbaası.
• Yetîmî. (949). Dîvân. Süleymaniye YEK, Hacı Mahmud Efendi (Yahya Efendi Dergâhı), nr. 3298.
• Yıldız, N. (2003). Kalıntılar ve Edebî Kaynaklar Işığında Antikçağ Kütüphaneleri. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Zâtî. (1968). Zatî Divanı (Edisyon Kritik ve Transkripsiyon) Gazeller Kısmı: I. Haz. Tarlan, A. N. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Zâtî. (1970). Zatî Divanı (Edisyon Kritik ve Transkripsiyon) Gazeller Kısmı: II. Haz. Tarlan. A. N. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Zâtî. (1987). Zatî Divanı (Edisyon Kritik ve Transkripsiyon) Gazeller Kısmı: III. Haz. Çavuşoğlu, M. & Tanyeri, M. A. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.