COVİD-19 SALGINININ TÜRKİYE'DE FİNANSAL DEĞİŞKENLER ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN EKONOMETRİK ANALİZİ

Yıl 2022, , 1 - 12, 30.04.2022

Ceren Pehlivan , Nergis Tosun , Ayşegül Han

https://doi.org/10.46236/jovosst.1056293

Cited By: 2

Öz

Çin’in Wuhan kentinde ilk olarak görülen Covid-19 zaman içerisinde bütün dünyaya etki ederek büyük çaplı bir salgın durumuna ulaşmıştır. Salgın sonrasında dünya ekonomileri birçok problemle karşı karşıya kalmıştır. Yaşanan gelişmeler nedeniyle Covid-19 ve Covid-19’un etkileri üzerine birçok araştırma yapılmıştır. Bu çalışmada da Türkiye’de Covid-19 toplam vaka sayısının BİST-100 endeksi, döviz kuru ve gram altın fiyatları üzerindeki etkisi incelenmiştir. 11.03.2020-22.12.2021 dönemi günlük verilerine durağanlığı incelemek amacıyla Fourier KPSS birim kök testi yapılmıştır. Değişkenler arasındaki eşbütünleşme ilişkisi ise Fourier Shin eşbütünleşme analiziyle incelenmiştir. Fourier Shin eşbütünleşme testi sonucunda toplam vaka sayısı ve BİST-100 endeksi arasında ilişki olduğu bulgusuna ulaşılırken, gram altın ve kur ile toplam vaka sayısı arasında ilişki tespit edilememiştir. Çalışmanın son olarak yapılan Fourier nedensellik testi sonucunda ise BİST-100 ile toplam vaka sayısı arasında çift yönlü; toplam vaka sayısından kur ve grama doğru ise tek yönlü nedensellik ilişkisi olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

covid 19, kur, altın, bıst 100

ECONOMETRIC ANALYSIS OF THE EFFECT OF THE COVID-19 OUTPUT ON FINANCIAL VARIABLES IN TURKEY

Öz

Covid-19, which first appeared in China's province Wuhan, has become a large-scale epidemic affecting the world over time. After the epidemic, world economies faced many problems. Due to the developments experienced, many studies have been conducted on the effects of Covid-19 and Covid-19. This study examined the effect of the total number of Covid-19 cases in Turkey on the BİST-100 index, exchange rate, and gram gold prices. In order to examine the stationarity of the daily data for the period 11.03.2020-22.12.2021, the Fourier KPSS unit root test was performed. For cointegration relationship between the variables was used, the Fourier Shin cointegration test. As a result of the Fourier Shin cointegration test, it was found that there was a relationship between the total number of cases and the BİST-100 index. However, no relationship could be found between gram gold and currency and the total number of cases. The Fourier causality test performed at the end of the study had a bidirectional relationship between BİST-100 and the total number of cases. Besides, it was determined that there is a one-way causality relationship from the total number of cases to the currency and gram.

Anahtar Kelimeler

covıd 19, exchange rate, gold, bıst 100

Kaynakça

• Al- Awadhi, A. M., Alsaifi, K., Al- Awadi, A. ve Alhammaddi, S. (2020).’’ Death and Contagious Infectious Diseases: Impact of the COVID-19 Virus on Stock Market Returns’’, Journal of Behavioral and Experimental Finance, 27, 1- 5.
• Apergis, N. ve Apergis, E. (2020).’’The Role of Covid- 19 for Chinese Stock Returns: Evidence From a GARCHX Model’’, Asia- PacificJournal of Accounting & Economics, 1- 9.
• Arai, Y. ve Kurozumi, E. (2007).’’Testing for the Null Hypothesis of Cointegration with a Structural Break’’, Econometric Reviews, 26(6), 705-739.
• Ashraf, B. N.(2020).’’Stock Markets’ Reaction to Covid- 19: Case sor Fatalities’’, Research in International Business and Finance, 54, 1- 7.
• Baker, S., Bloom, N., Davis, S. J., vd. (2020).’’The Unprecedented Stock Market Impact of Covid- 19’’, Nber Working Paper Series, Paper No: 26945, 1- 24.
• Baldwin, R. ve Mauro, B. W. (2020).’’Introduction’’, R. Baldwin ve Beatrice, Weder di Maouro (Ed.), Economics in the Time of Covid- 19, içinde (1-30), Londra, CEPR Press.
• Barut, A. ve Kaygın, C. Y. (2020).’’ Covid-19 Pandemisinin Seçilmiş Borsa Endeksleri Üzerine Etkisinin İncelenmesi’’, Gaziantep University Journal of Social Sciences, 59- 70.
• Becker, R., Enders, W. ve amp; Lee, J. (2006).’’A Stationary Test in The Presence of an Unknown Number of Smooth Breaks’’, Journal of Time Series Analysis, 27(3), 381–409. smooth breaks. Journal of Time Series Analysis, 27(3), 381–409.
• Budak, F. ve Korkmaz, Ş. (2020).’’ Pandemi Sürecine Yönelik Genel Bir Değerlendirme: Türkiye Örneği’’, (1), 62- 79.
• Contuk, F. Y. (2021).’’ Covid -19'un Borsa İstanbul Üzerindeki Etkisi: Bir ARDL Sınır Testi Modeli’’, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (89), 101- 112.
• Çütçü, İ. ve Dineri, E. (2021).’’The Effect Pandemic on Exchange Rates: An Application on Turkey’’, International Journal of Economics, Politics, Humanities & Social Sciences, 4(4), 182- 193.
• DW (2021). Türkiye'de Pandemi: Bir Yılda Neler Yaşandı?, https://www.dw.com/tr/t%C3%BCrkiyede-pandemi-bir-y%C4%B1lda-neler-ya%C5%9Fand%C4%B1/a-56822009 (Erişim Tarihi: 04.01.2022).
• Ekonomik İstikrar Kalkanı Paketi ve Diğer Tedbirler, Covid- 19 Ekonomik İstikrar Kalkanı Paketi Pakete İlişkin Genel Bilgiler ve Ekonomiyi İlgilendiren Diğer Tedbirler, https://www.isim.org.tr/content/upload/attached-files/covid-19-ekonomik-istikra-20200414170956.PDF (Erişim Tarihi: 04.01.2022).
• Enders, W., ve Jones, P. (2016).’’Grain Prices, Oil Prices, and Multiple Smooth Breaks in a VAR’’, Studies in Nonlinear Dynamics & Econometrics, 20(4), 399-419.
• Eren, B. S., Göker, İ. E. ve Karaca, S. S. (2021).’’Covid- 19 Pandemisinin Finansal Piyasalara Etkisi: Gelişmiş Ülkeler Üzerine Bir Analiz’’, Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 39(19), 69- 90.
• Eroğlu, E. (2020).’’ Covid-19’un Ekonomik Etkilerinin ve Pandemiyle Mücadele Sürecinde Alınan Ekonomik Tedbirlerin Değerlendirilmesi’’, International Journal of Public Finance, 5(2), 211- 236.
• Fendoğlu, E. ve Canpolat Gokce, E. (2019).’’Türkiye’nin Turizm Geliri Serisinin Durağanlığı: Fourier KPSS Durağanlık Testi’’,EKOIST Journal of Econometrics and Statistics, 31, 17‒28.
• Gülhan, Ü. (2020a).’’ Covid-19 Pandemisine BIST 100 Reaksiyonu: Ekonometrik Bir Analiz’’, Turkish Studies, 15(4), 497- 509.
• Gülhan, Ü. (2020b).’’ Kovid-19 Pandemisinin Altın Fiyatlarına Etkisi: ARDL Analizi’’, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 34(3), 1111- 1125.
• Gündüz, M. (2020).’’The Link Between Unemployment and Industrial Production: the Fourier Approach With Structural Breaks’’, Economic and Social Changes: Facts, Trends, Forecast, 13(3), 228–240. DOI: 10.15838/esc.2020.3.69.15.
• Günsoy, B. ve Yıldız, Ü. (2021).’’Türkiye için Covid- 19 Pandemisi ile Döviz Kuru Arasındaki Frekans Alanı Nedensellik Analizi’’, International Conference on Economics Turkish Economic Association, Türkiye Ekonomi Kurumu, 9.11.2021.
• Han, A., Pehlivan, C., ve Konat, G. (2022). ''COVİD-19 Pandemi Sürecinin Türkiye Ekonomisine Etkilerinin Ampirik Analizi'', Sağlık ve Sosyal Refah Araştırmaları Dergisi, 4(1), 32-49. Kayral, İ. E. ve Tandoğan, N. Ş. (2020).’’ BİST100, Döviz Kurları ve Altının Getiri ve Volatilitesinde COVID-19 Etkisi’’, Gaziantep University Journal of Social Sciences, 687- 701.
• Kızılkaya, O. ve Konat, G. (2019).’’Elektrik Tüketimindeki Dalgalanmalar Geçici mi Yoksa Kalıcı mı? Türkiye için Amprik Bir Analiz’’ EKOIST Journal of Econometrics and Statistics, 30, 53‒62. https://doi.org/10.26650/ekoist.2019.30.0017 .
• Kotishwar, A. (2020). ’’Impact of Covid- 19 Pandemic on Stock Market With Reference to Select Countries- A Study’’, Academy of Accounting and Financial Studies Journal, 24(4), 1- 9. Kouam, H. (2020).’’Assessing the Economic and Financial Fallout from COVID-19; Implications for Macroprudential Policy’’, SSRN, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3603625 Erişim Tarihi: 30.12.2021.
• Kwiatkowski, D., Phillips, P. C., Schmidt, P. ve Shin, Y. (1992).’’Testing the Null Hypothesis of Stationarity Against the Alternative of a Unit Root: How Sure are We That Economic Time Series Have a Unit Root? Journal of Econometrics, 54(1-3), 159–178.
• Levent, C. E. (2020).’’ Covid-19 Salgınının Gıda ve İçecek Sektöründeki Şirketlerin Hisse Senedi Getiri ve Volatilitesine Etkisi’’, Turkish Studies, 15(6), 721- 737.
• McKibbin, W. ve Fernando, R. (2020)’’ The Global Macroeconomic Impacts of COVID-19: Seven Scenarios’’, CAMA Working Paper, 1- 43.
• Özbay, F. ve Özcan, A. (2021).’’The Examined of the Influence of Covid-19 on E-Commerce and Consumer Behavior: A Study on Turkey’’, Aydın İktisat Fakültesi Dergisi, 6(1), 21-33.
• Özdemir, L. (2020).’’Covid- 19 Pandemisinin BİST Sektör Endeksleri Üzerine Asimetrik Etkisi’’, Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(3), 546- 556.
• Özkan, N. ve Ünlü, U. (2021).’’ Bölgesel Covid-19 Vaka Sayıları, Altın Fiyatları, Euro ve Bist Şehir Endeksleri Arasındaki İlişki: Bir ARDL Sınır Testi Yaklaşımı’’, Ekonomi, Politika & Finans Araştırmaları Dergisi, 6(1), 240- 253.
• Sansa, N. A. (2020).’’ The Impact of the COVID-19 on the Financial Markets: Evidence from China and USA’’, Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=3562530 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3562530 (Erişim Tarihi: 27.12.2021).
• Sarı, S. S. ve Kartal, T. (2020).’’ COVID-19 Salgınının Altın Fiyatları, Petrol Fiyatları ve VIX Endeksi ile Arasındaki İlişki’’, Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(1), 93- 109.
• Soylu, Ö. B. (2020).’’ Türkiye Ekonomisinde Covid- 19’un Sektörel Etkileri’’, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(5), 169- 185.
• Shin, Y. (1994).’’A Residual-Based Test of the Null of Cointegration against the Alternative of No Cointegration’’, Econometric Theory, 10(1), 91-115.
• Şenol, Z. ve Zeren, F. (2020).’’Coronavirus (Covid- 19) and Stock Markets: The Effect of The Pandemic on The Global Economy’’, 7(4), 1- 16.
• Şit, A. ve Telek, C. (2020).’’ Covid-19 Pandemisinin Altın Ons Fiyatı ve Dolar Endeksi Üzerine Etkileri’’, Gaziantep University Journal of Social Sciences, 1- 13.
• Temir, C. (2020).’’ Covid- 19’un Sermaye Piyasaları Üzerine Etkisi’’, İstanbul Ticaret Üniversitesi Girişimcilik Dergisi, 4(7), 50- 66.
• Temür, A. S.(2021).’’ Koronavirüs Covid-19’un Dünya Borsaları Üzerine Etkisi ve Bist-Perakende Sektöründeki Hisse Senetlerinin Bu Süreçteki Davranışları’’, Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 13(25), 773- 797.
• Tsong, C. C., Lee, C. F., Tsai, L. J. ve Hu, T. C. (2016). The Fourier Approximation and Testing for the Null of Cointegration. Empirical Economics, 51(3), 1085-1113.
• Ünal, A. E., Aydın, H. İ. ve Eren, M. V. (2020).’’ Korona Virüs Salgını ile Döviz Kuru Arasındaki İlişkinin Ampirik Analizi: Türkiye Örneği’’, Gaziantep University Journal of Social Sciences, 244- 260.
• Zeren, F. ve Hızarcı, A. E. (2020).’’Kovid- 19 Koronovirüsün Hisse Senedi Piyasalarına Etkisi: Seçilmiş Ülkelerden Kanıtlar’, Muhasebe ve Finans İncelemeleri Dergisi, 3(1), 78- 84.