ETİK OLMAYAN TÜKETİCİ DAVRANIŞLARININ NEDENLERİ

Yıl 2020, Sayı: 3, 1 - 14, 28.05.2020

Serpil Ünal Kestane

https://doi.org/10.46236/jovosst.700901

Öz

Günümüzde ekonomik kalkınma kaygılarının yanında yeryüzünün geleceğine yönelik kaygıların da artması ile sürdürülebilir kalkınma kavramı ortaya çıkmıştır. Bu kavram ilk yıllarında üretim bazında ele alınıp incelenmiş ancak sonraki yıllarda sürdürülebilir tüketimin sürdürülebilir kalkınmada temel bileşenlerden biri olduğu düşünülmeye başlanmıştır. Böylece sürdürülebilir kalkınma kavramı tüketim yönünden de ele alıp incelenmeye başlanmıştır. Çünkü tüketiciler sosyal olarak sorumlu davranışları ile sürdürülebilirlik konusunda çok önemli bir aktördür.
Bu araştırmada da tüketicilerin tüketim konusunda daha olumlu davranışlar geliştirmelerini ve bu konudaki toplumsal hareketlere tam anlamıyla aktif katılımlarını engelleyen engellerin neler olduğu belirlenmeye çalışılmaktadır. Bunun için araştırmada hem nicel hem de nitel yöntemlerinden yararlanılmıştır. Nicel çalışmada, daha önce d’Astous ve Legendre tarafından geliştirilerek Kanadalı yetişkin tüketiciler üzerinde uygulanan ve doğrulanan CRUB ( Consumer Reason for Unethical Behavior) ölçeği DEÜ İMYO’da toplam 234 öğrenciye uygulanmıştır. Nitel araştırma yöntemlerinden derinlemesine görüşmeler aracılığıyla da araştırma desteklenmiştir.
Elde edilen ölçek verileri SPSS paket programında istatistiksel analizlere tabi tutularak değerlendirilmiştir. Kanada’daki çalışmada ölçek 3 faktöre ayrılırken Türk Öğrenciler üzerinde yapılan bu pilot çalışmada ölçek 6 ayrı faktör altında toplanmıştır. Ölçekte öğrencilerin tüketim konusunda etik tutum ve davranışlara sahip oldukları, etik olmayan davranışlarının temelinde ise daha çok ekonomik sebeplerin yer aldığı görülmüştür. Ayrıca öğrencilere göre etik tüketim davranışlarının sağlanmasında en büyük sorumluluk devlete aittir.

Anahtar Kelimeler

Etik Olmayan Tüketim Davranışı, Tüketim Etiği

Kaynakça

• Akgül, A., & Çevik, O. (2005). İstatistiksel analiz Teknikleri “SPSS’te İşletme Yönetimi Uygulamaları”. Emek Ofset Ltd.Şti. Babaoğul, M., & Bener, Ö. (2008). Sürdürülebilir Tüketim Davranışı ve Çevre Bilinci Oluşturmada Bir araç Olarak Tüketici Eğitimi. Hacettepe Üniversitesi Sosyolojik Araştırmalar E-Dergisi, 5(1), 10.
• Balıkçıoğlu, B., Koçak, A., & Özer, A. (2007). Şiddet İçermeyen Bir Eylem Olarak Dolaylı Tüketici Boykotlarının Oluşum Süreci Ve Türkiye İçin Değerlendirme. Ankara Üniversitesi SBE Dergisi, 62(3), 79-100.
• Baudrillard, J. (2017). Tüketim Toplumu (10. bs). Ayrıntı Yayınları.
• d’Astous, A., & Legendre, A. (2009). Understanding Consumers’ Ethical Justifications: A Scale for Appraising Consumers’ Reasons for Not Behaving Ethically. Journal of Business Ethics, 87(2), 255-268. https://doi.org/10.1007/s10551-008-9883-0
• Doğan, O., & Bulut, Z. A. (2016). Uygulamalı Araştırma- Planlama, Tasarım ve Temel Analizler. İlkem Ofset ve Dijital Kopyalama Sistemleri.
• Duman, Z. (2018). Tüketim Sosyolojisi (2. bs). Anı Yayıncılık.
• Durring, A. (1992). How much is Enough? The Consumer Society and the Earth. W. W. Norton and Company.
• Dursun, İ., & Gündüz, S. (2016). Türkiye’de Sorumlu Tüketim Davranışı Üzerine Araştırmalar: Ulusal Makaleler ve Lisansüstü Tezler Üzerine Bir Derleme. 27.
• Eckhardt, G. M., Belk, R., & Devinney, T. M. (2010). Why don’t consumers consume ethically? Journal of Consumer Behaviour, 9(6), 426-436. https://doi.org/10.1002/cb.332
• Gümüş, N. (2018). Tüketim Çağı. Gazi Kitapevi.
• Karaşar, B., & Öğülmüş, S. (2016). Sosyal Onay İhtiyacı Ölçeği: Geçerlilik ve Güvenilirlik Analizi, Ege Eğitim Dergisi. Ege Eğitim Dergisi, 17(1), 84-104.
• Odabaşı, Y. (2017). Tüketim Kültürü- Yetinen Toplumdan Tüketen Topluma (5. Basım). Sistem Yayıncılık.
• Smith, N. C., & Williams, E. (2011). orientado a los grupos de interés: Construyendo el círculo virtuoso de la responsabilidad social. UNIVERSIA BUSINESS REVIEW, 11.
• Torlak, Ö. (2016). Tüketim- Bireysel Eylemin Toplumsal Dönüşümü (2. Baskı). İnkılab Yayınları.
• Yeni̇, O. (2014). Sürdürülebilirlik ve Sürdürülebilir Kalkınma: Bir Yazın Taraması. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(3), 28.