İLKÇAĞ UYGARLIKLARINDA GELİRİN YENİDEN DAĞILIMI

Yıl 2020, Sayı: 4, 96 - 115, 30.11.2020

Bülent Okumuş

https://doi.org/10.46236/jovosst.807508

Öz

Dünyaya gelen her insan aynı ekonomik koşullara sahip olamayabilir. İyi sayılabilecek koşullar içerisinde yaşama başlayanlar için de zamanın farklı evrelerinde bu ekonomik koşullar değişiklik gösterebilir. Dezavantajlı doğmuş ya da sonradan bu hale gelmiş bireylerin refah düzeylerini iyileştirmek için tarih boyunca farklı farklı gelirin yeniden dağılımı yöntemleri ile birtakım sosyoekonomik önlemlerin alındığı bilinmektedir. Eşit haklara sahip olamayan dezavantajlı bireyler adına alınacak öncelikli önlemler arasında günümüz modern toplumlarının da temel bir problemi haline gelen yoksulluk sorunu yer almaktadır.
Bir ülke de milli geliri oluşturan üretim faktörleri arasında milli gelirin orantısız bir şekilde dağılması aynı toplumda farklı refah düzeylerinde bulunan gelir sınıflarının oluşmasına neden olmakta bu durum ise birtakım toplumsal huzursuzluklara yol açabilmektedir. İlk çağlardan itibaren öncelikle aile komşu ve yakın akrabalar tarafından, dinlerin uygarlıklar üzerinde etkili olmaya başlaması ile birlikte ise dini motivasyonlar ile statü ve saygınlık kazanma isteği temelinde kurulan sivil oluşumlarca, uygarlıkların gelişmesi ile birlikte de devlet yönetimlerinin aldıkları kamusal önlemler doğrultusunda gelirler sosyal yardımlar, sosyal hizmetler ve sosyal güvenlik yöntemleri ile dezavantajlı toplumsal kesimlere yeniden dağıtılmış ve böylelikle aynı toplum içerisinde yaşayanlar arasında gelir eşitsizlikleri giderilmeye ve toplumsal huzursuzluklara yol açan sorunlar çözümlenmeye çalışılmıştır. Bu yazın ile gelirin yeniden dağılımının ilk çağ medeniyetlerindeki durumu ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Gelir Dağılımı, Yoksulluk, Gelirin Yeniden Dağılımı, Sosyal Güvenlik, Sosyal Hizmetler

Kaynakça

• Akbulut, F. ve Beren, F. (2012). “Terörle Mücadelede Bütüncül Yaklaşımın Sosyal Politika Uygulamaları Bağlamından Algılanması: Suruç İlçesi Örneği”, Akademik İncelemeler Dergisi, 7(2), 257-283.
• Akın, F. (2015). “Gelir Dağılımı Ve Gelir Dağılımına Müdahale Gereği”, İş ve Hayat Dergisi, 1(1), 9-24.
• Akman, A. (2018). “Eski Vakıflar Hukuku Bağlamında Vakıf Müessesesi Ve Günümüzdeki Etkileri”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 26(2), 189-224.
• Aktan, C. C. (2018). “Siyasal Yozlaşmaların Ekonomik Etkileri, Yolsuzlukla Mücadele Stratejileri”, Hak İşçi Sendikaları Konfederasyonu, Ankara.
• Akpınar, T. (2014/3). “Türk Sosyal Güvenlik Sisteminin Ekonomi Politiği: Kuruluş Süreci”, Çalışma ve Toplum Dergisi, 137-158.
• Akyıldız, Y. (2018). “Sosyal Yardım Uygulamalarında Paradigma Değişimi”, Akademik Bakış Dergisi, (65), 150-163.
• Akyıldız, Y. ve Abay A. R. (2017). “Vakıf Müessesesinin Gelişimi ve Mahiyeti Tarihsel Bir Değerlendirme”, Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, (15), 141-157.
• Artan, S. ve Kalaycı, C. (2014). “Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkelerde Dışa Açıklık, Demokrasi ve Gelir Dağılımı İlişkisi”, Sosyal Güvenlik Dergisi, 4(2), 69-88.
• Aykanat, M. (2015). “Osmanlı Sosyal Güvenlik Hukukunda Temel Kurumlar”, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Bakılcı, A., (2019). “Korunma İhtiyacı Olan Çocuklara Yönelik Çocuk Evleri Modelinin Tarihsel Süreci Ve Mutlu Yuva Derneği Örneği”, Yüksek Lisans Tezi, Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bingöl, O. (2015). “Genel Bağlarıyla Sosyal Hizmet ve Toplum”, Mavi Atlas, (5), 69-77 Doi: 10.18795/ma.53942
• Bolat, Ö. (2016). “Sosyal Yardım İstihdam Bağlantısı Kapsamında Ülke Uygulamalarının İncelenmesi Ve İşkur İçin Öneriler”, Uzmanlık Tezi, Ankara.
• Coşkunsever, A. (2016). “Sosyal Hizmet Kurumlarında Dini Danışmanlık Ve Rehberlik (Yetiştirme Yurdu & Bakım ve Sosyal Rehabilitasyon Merkezi Örneği)”, Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Çalışkan, Ş. (2010/2). “Türkiye’de Gelir Eşitsizliği Ve Yoksulluk”, Sosyal Siyaset Konferansları, (59), 89–132.
• Davletov, T. (2008). “Eski Türklerde Toplumsal Siyaset Anlayışı”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, , (8), 81-101, [ISBN: 1305-5992].
• Defne, S. (2006). Medeniyetin Anası O Medeniyetin Anası Olarak; Vakıflar, Genç Hukukçular Hukuk Okumaları, Birikimler 2, 153-167.
• Dilik, S. (1988). “Sosyal Güvenliğin Tarihsel Gelişimi”, 43(1), 41-80.
• Durmaz Ş., Okumuş B. (2014). "Türk İş Hukukunda İş Sağlığı ve Güvenliğinde İşverenlerin Yükümlülükleri ve İşçilerin Hakları", Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, vol.5, pp.26-54.
• Emeksiz, Ç. (2019). “Yaşlılık Olgusunun Sosyal Güvenlik Sistemi Açısından İncelenmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Namık Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tekirdağ.
• Erçakar, M., E., ve Güvenoğlu H. (2018). “Türkiye’de Gelir Dağılımı vet Sosyal Koruma Harcamalarına Bir Bakış”, Sosyal Bilimler Metinleri, (1), 38-53.
• Erkut, Z., vd. (2017/1). “Tarihsel Süreç İçinde Çocuk”, Çocuk ve Medeniyet Dergisi, 17-28.
• Eroğlu, N. vd. (2017). “OECD Ülkelerinde Sosyal Yardım Harcamalarının Gelir Dağılımına Etkisi: Panel Veri Analizi”, Uluslar Arası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 3(3), p-ISSN: 2528-9942 journal homepage: www.ekonomikarastirmalar.org.
• Ertem, A. (2011). “Osmanlıdan Günümüze Vakıflar”, Vakıflar Dergisi, (36), 25-65.
• Ertuç, H. (2014). “İslam Hukuk Tarihinde Vakıflar ile Batı Kültüründeki Benzeri Kurumların Karşılaştırılması”, Erzincan Üniversitesi, 345-371.
• Göçer, K., (2017). “Ahiliği Potlaç Kültürü Üzerinden Yeniden Düşünmek”, SEFAD, (37), 465-476. e-ISSN: 2458-908X,s.466, ORCID ID: http://orcid.org/0000-0003-4947-0399
• Gökbunar, R. vd. (2016). “Türk Maliye Tarihinde İlk Dönemlerde Vergi Anlayışı Sümerlerden Türkiye Cumhuriyetine Maliye Tarihi”, A. Gökbunar vet A. Uğur, (41-56), İstanbul: Beta Yayıncılık., ss. 41-56.
• Göker, Z. (2016/4). “Gelir Dağılımının İyileştirilmesinde Kamu Hizmetlerinin Rolü”, Çalışma ve Toplum Dergisi, 1731-1746.
• Gözlü, A. ve Yılmazcan D. (2017). “Antik Yunan’da Kölelik: Atina ve Sparta Örneği”, Çankırı Karatekin Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 5(2), 117-136.
• Güvercin, C. H. (2004). “Sosyal Güvenlik Kavramı Ve Türkiye’de Sosyal Güvenliğin Tarihçesi”, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 57(2), 89-95.
• İncedal, S. (2013). “Türkiye’de Yoksulluğun Boyutları: Mücadele Politikaları ve Müdahale Araçları”, Uzmanlık Tezi, Aile Ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü, Ankara.
• İplikçioğlu, B. (2007). Hellen ve Roma Tarihinin Anahatları , İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• İzci, Ş. (2014). Türkiye’ de Sosyal Güvenlik Reformu Çerçevesinde Kayıt Dışı İstihdam, Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Kanberoğlu, Z. ve Oğuz A. (2016). “Afro-Avrasya Bölgesinde Gelir Dağilimi Ve Sürdürülebilir Büyüme: Türkiye Örneği”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 396-403.
• Kapar, R. (2005). “Kuşaklararası Sosyal Dayanışma”, Türk Tabipleri Birliği Mesleki Sağlık Ve Güvenlik Dergisi, 5-12.
• Karabulut, A. (2016). “Sosyal Güvenlik Hakkı Ve 1982 Anayasası’ na Yansımaları”, İş ve Hayat Dergisi, 2(3), 187-208.
• Karadoğan, E. (2012). Küreselleşme Sürecinde Sosyal Yardımların Bireyin Özsaygı Düzeyine Etkisi Bağlamında Dönüşümü Ve Etkinliği, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Karaman, İ. (1995). “Dünya’da ve Türkiye’de Gelir Dağılımı”, Yeni Türkiye Dergisi, Gelir Dağılımı Özel Sayısı.
• Kaya, E. (2009). Yoksullukla Mücadelede Avrupa’nın ve Türkiye’nin Sosyal Yardım Modeli, T.C. Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma Ve Dayanışma Genel Müdürlüğü Sosyal Yardım Uzmanlık Tezi, Ankara.
• Kılıç, R. ve Çetinkaya Ş. (2012). “Türkiye’ de Yoksullukla Mücadelede Sosyal Yardım Stratejileri Ve Bir Model Önerisi”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 34, 93-114.
• Kitapçı, İ. (2019). “Gösterişçi Tüketim Örneği Olarak Potlaç Kültürü Ve Günümüzün Küresel Kapitalist Dünyasındaki Yansımaları”, MAKÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11, 604-622.
• Korkmaz, M. (2018). Antik Yunan’ dan Günümüze Devlet, Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Köleoğlu (Demirsat), D. (2012). “Sosyal Güvenlik Sistemi Açısından Güvenceli Esneklik” Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1), 73-110 ISSN: 1302-3284 E-ISSN: 1308-0911
• Mandaloğlu, M. (2012). “İslamiyet’ ten Önce Türklerde Toplantı Ve Törenler”, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2.
• Meytioğulları, Ç. (2019). Türkiye’ de Yoksullukla Mücadelede Asgari Ücretin Vergilendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Negiz, N. (2011). “Sosyal Yardım Ve Sosyal Hizmet Faaliyetleri Açısından Isparta Belediyesi: Farkındalık, Yararlanma Ve Değerlendirme Açısından Bir Araştırma”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(2), 323-341.
• Okumuş B. (2020). “Türkiye Sosyal Güvenlik Sisteminde Yaşlılık Sigortasının Gelirin Yeniden Dağılımı Açısından Analizi”, Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta .
• Okumuş B., Durmaz Ş. (2014). "Türkiye’de Tutuklu ve Hükümlülerin Sosyal Güvenlik Durumları", II. Uluslararası Davraz Kongresi: Küresel Sorunlar ve Çözüm Arayışları, Isparta, Türkiye, pp.3359-3388.
• Okur, Y. vd. (2012). Ortaöğretim Tarih 9. Sınıf, MEB Devlet Kitapları: Ankara.
• Onay, E. (2016). Bireysel Emeklilik Sistemine Devlet Teşviki Etkisinin Analizi, Yüksek Lisans Tezi, Hitit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çorum.
• Öz, B. (2019). “Verginin Konusunun Seçiminde Optimalite ve Meşruiyet Sorunu: Teorik Ve Tarihsel Süreçte Vergilemede Yaşanan Değişim”, İKSAD 4. International Congress On Social Sciences, 5-8 September 2019, Erzurum, 56-77.
• Öz, S. (2019/1). “Gelir Dağılımında Gini Katsayısı Ve P80/P20 Oranı Arasındaki İlişkiler: 2000-2016 Dönemi Türkiye Örneği”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18 (35), 587-605.
• Özden, S. (2006). Sosyal Güvenlik Sisteminde Emeklilik Ve Sosyal Güvenlik Sisteminin Sorunları, Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.
• Öztürk, Ş. (2008). “Kırsal Yoksulluk Ve Neo-Liberal Ekonomi Politikaları”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(5), 605-634.
• Öztürk M., ve Çetin. B.I. Dünyada Ve Türkiye’de Yoksulluk Ve Kadınlar, Journal of Yasar University, 2009, 3(11), 2661-2698
• Pektaş, E. K. (2010). “Türkiye’de Sosyal Belediyecilik Uygulamaları ve Temel Sorunlar”, Akademik İncelemeler Dergisi, 5(1), 5-22.
• Sayar, S. (2000). “Yahudi Karakteri (Tarihî ve Sosyo-Psikolojik Bir Yaklaşım)”, Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi, 9(9), 1-13.
• Saygılı, T. (2015). Babil Hukuku Ve Hamurabi Kanunları, Sosyal Araştırmalar ve Davranış Bilimleri Dergisi, 2, 1-22.
• Selcik, O. ve Güzel B. (2016). “Sosyal Hizmet Mesleğinin Çalışma Alanı Ve Sosyal Hizmet Uygulamasının Türkiye Ölçeğinde Değerlendirilmesi”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(46), 461-469.
• Şeker Demir, S. (2008). Türkiye’de Sosyal Transferlerin Yoksulluk Üzerindeki Etkileri, Uzmanlık Tezi, Sosyal Sektörler Ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Sirkeci, O. ve Mohamad S. A. (2015). “Ortadoğu Uygarlıklarında Vergi Uygulamaları, Tax Treatments In The Middle East Civilizations”, International Journal Of Social Sciences And Education Research, 1(4), 1239-1252.
• Solmaz, A. (2016). Bireysel Emeklilik Fonlarının Türkiye Ekonomisindeki Önemi, Gelişimi Ve Avrupa Birliği Ülkeleriyle Karşılaştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Sunal, O. (2011). “Sosyal Politika: Sosyal Adalet Açısından Kuramsal Bir Değerlendirme”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 66(3), 283-305.
• Şenel, A. (1982). İlkel Toplumdan Uygar Topluma Geçiş Aşamasında Ekonomik Toplumsal Düşünsel Yapıların Etkileşimi, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları: Ankara.
• Şenocak, H. (2009). “Sosyal Güvenlik Sistemini Oluşturan Bileşenlerin Tarihi Süreç Işığında Değerlendirilmesi”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 56, 409-468.
• Taşkın, Z. (2011). “İlkçağ Uygarlıklarında Kitap ve Kütüphane: Efes Celsus Kütüphanesi”, Türk Kütüphaneciliği, 25(1) , 86-96.
• Tekindal, M. (2018). “Türkiye’de Sosyal Yardımların Yapısal İşlevsel Yaklaşıma Göre Analizi”, Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 29(2), 335-362.
• Teyyare, E. ve Sayaner K. (2018). “Türkiye’de Gelir Eşitsizliğinin Maliye Politikası Araçları ve Kurumsal Faktörler Açısından Analizi ve Çözüm Önerileri”, Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 309-334.
• Türkmen, B. (2005). “Sosyal Risk Altındaki Çocuklar, Gençler Ve Yaşlılar”, Kastamonu Eğitim Dergisi, 13(1), 11-22.
• Türkoğlu, İ. (2013). “Sosyal Devlet Bağlamında Türkiye’de Sosyal Yardım ve Sosyal Güvenlik”, Akademik İncelemeler Dergisi, 8(3), 275-305.
• Uysal, Y. (2007). “Gelir Dağılımı Türleri Arasındaki İlişkiler Perspektifinde Türkiye’ de Gelir Dağılımının Düzenlenmesine Yönelik Öneriler”, Dokuz Eylül Üniversitesi İİBF Dergisi, 9(2), 248-292.
• Üzümcü, A. ve Korkat M. (2014). “Türkiye’ de Gelir Dağılımı Adaletsizliği Ve Yoksullukla Mücadelede Sosyal Yardımların Gelişimi (2003-2012)”, Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(8), 135-166.
• Yılmaz, Y. (2020). “Türkiye’de Vakıfların, Kâr Amacı Gütmeyen Sosyal Politika İşlevleri: “Sosyal Millet” Anlayışı”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 78, 283-331.
• Yurdadoğ, V. (2017). Sosyal Güvenlik Ve Yeniden Gelir Dağılımına Etkisinin Teorik Çerçevede Değerlendirilmesi, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26(1), 254-269.
• Zengin, E. vd. (2012). “Türkiye’de Sosyal Yardım Uygulamaları”, Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İİBF Dergisi, 19(2), 133-142.
• Zengin, H. (2014). “Tarihsel Süreçte Vergilendirmenin Gelişimi”, Vergi Müfettişleri Derneği, I, 169-190.
• İNTERNET KAYNAKLARI T.C. Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi (2020).
• https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2828.pdf ( Erişim Tarihi: 12.07.2020)
• Aristoteles (t.y.). Aristoteles wiki içinde 6 Temmuz 2020 tarihinde https://tr.wikipedia.org/wiki/Aristoteles adresinden erişildi.
• John Rawls (t.y.). John Rawls Wiki içinde 11 Temmuz 2020 tarihinde https://tr.wikipedia.org/wiki/John_Rawls adresinden erişildi.
• Potlaç (t.y.). Potlaç wiki içinde 23 Haziran 2020 tarihinde https://tr.wikipedia.org/wiki/Potla%C3%A7 adresinden erişildi.