TÜRKİYE’DE ÖZEL SEKTÖR HUZUREVLERİ İÇİN BÖLGELERARASI EŞİTSİZLİK ANALİZİ

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 13, 61 - 77, 04.01.2024

Murat Çiftçi

https://doi.org/10.46236/jovosst.1398829

Öz

Dünya genelinde yaşlı bakımında huzurevleri, her geçen gün önemini arttırmaktadır. Özellikle son yıllarda Türkiye’de de değişen aile yapısı, ekonomik koşullar ve devlet destekleriyle huzurevlerinde hızlı bir gelişim yaşanmaktadır. Artan yatak arzı, toplumdan da karşılık bularak daha çok yaşlının huzurevlerinin ikamet alanına dönüşümünü beraberinde getirmiştir. Bu çalışmada özel huzurevlerindeki yatak arzının 60+ yaştaki nüfusa göre bölgelerarası dağılımları analiz edilmiştir. İstatistik analizler Atkinson eşitsizlik katsayılarının hesaplanmasıyla gerçekleştirilmiştir. Eşitsizlik şiddetinin tespiti için özel sektör huzurevlerinin yanı sıra kamu kesimi huzurevlerindeki yatak arzının da 60+ yaştaki nüfusa göre bölgelerarası dağılımında Atkinson eşitsizlik katsayıları hesaplanmıştır. Ayrıca Atkinon eşitsizlik katsayısına dayanarak sosyal fayda oranı, sosyal fayda kaybı oranı, yaşlılarca hissedilen yatak sayısı, yaşlılarca hissedilmeyen yatak sayısı da hesaplanmıştır. Veriler en güncel detaylı huzurevi yatak sayılarının sunulduğu 2019 yılına aittir. Uygulama NUTS 2’ye göre yapılmış, ancak 26 alt bölgeden 14’ünde özel huzurevi olduğundan, 14 alt bölge kapsanmıştır. Ancak 14 alt bölge de yaşlı nüfusun yaş dilimleri içerisinde %70-75’i arasında geniş bir kesimi kapsamıştır. Elde edilen bulgular hem faal olarak kullanılan yatak sayısının, hem de yatak kapasitesinin dokuz farklı yaşlı yaş dilimine göre ve kadın, erkek, toplam olarak bölgelerarası dağılımında, özel huzurevlerinde kamu kesimi huzurevlerindekine göre çok şiddetli dengesiz dağılımın yaşandığını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal planlama, sosyal politika, sosyal hizmet, yaşlı bakımı, bölgelerarası dengesizlik, bölge planlama, huzurevleri.

Kaynakça

• Akan, E. (2023). “Toplumun Yaşlanması ve Yaşlılıkta Barınma Problemi Bağlamında Kurumsal Yaşlı Yaşam Alanları Tasarımı”, Senectus, 1(2), 145-184.
• Atkinson A. B. (1970). “On the Measurement of Inequality”, Journal of Economic Theory, 2(3), 244-263.
• Bohm, D. A. (2000). “Striving for Quality Care in America's Nursing Homes: Tracing the History of Nursing Homes and noting the Effect of Recent Federal Government Initiatives to Ensure Quality Care in the Nursing Home Setting”, DePaul J. Health Care L., 4, 317.
• Braun, R. T., Jung, H. Y., Casalino, L. P., Myslinski, Z., ve Unruh, M. A. (2021). “Association of Private Equity Investment in US nursing Homes with the Quality and cost of Care for Long-Stay Residents”, American Medical Association - JAMA Health Forum, 2(1), e213817-e213817.
• Byttebier, K. (2022). Initial (State) Response to Covid-19 and Capitalism: Success and Failure of the Legal Methods for Dealing with a Pandemic, Cham: Springer International Publishing.
• Çiftçi, M. (2018). “Sosyal Politika Perspektifiyle İstihdamın GSYİH’nın Bölgesel Dağılımından Sağladığı Sosyal Refah Düzeyleri (2004-2014)”, İşletme Araştırmalar Dergisi, 10(1), 403-423.
• Dalley, G. (2001). “Long-Term Care in the United Kingdom: Community or Institutional Care? Individual, Family, or State Responsibility?”, Journal of aging & social policy, 12(1), 1-5.
• Day, P., ve Klein, R. (1987). “The Regulation of Nursing Homes: a Comparative Perspective”, The Milbank Quarterly, 65(3), 303-347.
• Fahey, T., Montgomery, A. A., Barnes, J., ve Protheroe, J. (2003). Quality of Care for Elderly Residents in Nursing Homes and Elderly People Living at Home: Controlled Observational Study, Bmj, 326(7389), 580.
• Gulliford, M. C., Prevost, A. T., Clegg, A., ve Rezel-Potts, E. (2022). “Mortality of Care Home Residents and Community-Dwelling Controls during the COVID-19 Pandemic in 2020: Matched Cohort Study”, Journal of the American Medical Directors Association, 23(6), 923-929.
• Hancock, R., Arthur, A., Jagger, C., ve Matthews, R. (2002). “The Effect of Older People's Economic Resources on Care Home Entry under the United Kingdom's Long-Term care Financing System”, The Journals of Gerontology Series B: Psychological Sciences and Social Sciences, 57(5), S285-S293.
• Harrington, C., Hauser, C., Olney, B., ve Rosenau, P. V. (2011). “Ownership, Financing, and Management Strategies of the Ten Largest For-Profit Nursing Home Chains in the United States”, International Journal of Health Services, 41(4), 725-746.
• Harrington, C., Jacobsen, F. F., Panos, J., Pollock, A., Sutaria, S., ve Szebehely, M. (2017). “Marketization in Long-Term Care: A Cross-Country Comparison of Large For-Profit Nursing Home Chains”, Health services insights, 10, 1178632917710533.
• Heneghan, C., Dietrich, M., Brassey, J., ve Jefferson, T. (2022). “Effects of COVID-19 in Care Homes-A Mixed Methods Review”, medRxiv, 2022-04.
• İlik, B. ve İçağasıoğlu Çoban, A. (2021). Yaşlılık ve Sosyal Hizmetler, Teknik Rapor No. 16-2021/2, Ankara: Sağlık ve Sosyal Yardım Vakfı.
• Kingsley, D. E. (2018). “Implementation of Medicaid‐Funded Long‐Term Care: The Impact of Prior History on the Development of the Nursing Home Industry”, Poverty & Public Policy, 10(4), 471-504.
• Lievesley, N., Crosby, G., Bowman, C., ve Midwinter, E. (2011). The Changing Role of Care Homes, London: BUPA and Centre for Policy on Ageing.
• Mullins, L. C., Mushel, M. F., ve Hermanns, O. (1994). “Nursing Homes in the United States: An Historical view and Contemporary Description of Facilities and Residents”. Journal of Health and Human Services Administration, 17(2), 136-147.
• Peace, S.M. (2003). “The Development of Residential and Nursing Home Care in the United Kingdom”, Jeanne Samson Katz and Sheila M. Peace (Ed.), End of Life in Care Homes: A Palliative Approach, içinde (15–42), Oxford: Oxford University Press.
• Prior, P. M., ve Hayes, B. C. (2001). “Marital Status and Bed Occupancy in Health and Social Care Facilities in the United Kingdom”, Public Health, 115(6), 401-406.
• Schultze, A., Nightingale, E., Evans, D., Hulme, W., Rosello, A., Bates, C., ... ve Leon, D. A. (2022). “Mortality among Care Home Residents in England during the First and Second Waves of the COVID-19 Pandemic: an Observational Study of 4.3 Million Adults over the age of 65”, The Lancet Regional Health–Europe, 14, 100295.
• Sığın, A. (2016). “Çalışma Hayatı ve Emeklilik Bağlamında Türkiye'de Yaşlılık”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(1), 87-101.
• Solmaz, U. ve Artan, T. (2022).”Yaşlılık Tarihi ve Yaşlılık Hizmetleri”, B. Abay Alyüz (Ed.), Sosyal Hizmet Yazıları, içinde (27-50), Konya: Eğitim yayınevi.
• Solon, J., ve Baney, A. M. (1955). “Ownership and Size of Nursing Homes”, Public Health Reports, 70(5), 437-444. T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Bakanlığımız Huzurevleri. https://www.aile.gov.tr/media/57712/genel-mudurlugumuze-bagli-huzurevleri.xls.
• T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Özel Huzurevleri, https://www.aile.gov.tr/media/44312/ozel-huzurevleri.xls.
• Toper, F., Aslan, H. ve Özpolat, A.O. (2023). “Türkiye’deki Sosyal Hizmet Kurumlarının Tarihsel Gelişimi”, Journal of History School, 62,125-158.
• TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları - İBBS-Düzey1, İBBS-Düzey2, İl ve İlçe Nüfusları, https://biruni.tuik.gov.tr/medas/.
• Ürük, Z. F. ve Öztürk, T. (2019). “Huzurevlerinde Yatak Odası Mekânının Gelişim Süreci, İstanbul ve Brüksel Örneği”, Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 16, 662-678.
• Üz, K., ve Kara, B. (2022). “Türkiye’de Sosyal Devlet Anlayışı ve Yaşlı Hakları”, Milli Kültür Araştırmaları Dergisi, 6(1), 131-151.
• Wiener, J. M., ve Cuellar, A. E. (1999). “Public and Private Responsibilities. Home-and Community-Based Services in the United Kingdom and Germany”, Journal of Aging and Health, 11(3), 417-444.
• Zıplar, Ü. T. (2015). “Dünyada ve Türkiye’de Yaşlılık Hizmetleri”, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(2), 173-194.