STAKEHOLDER’S PARTICIPATION IN URBAN TRANSFORMATION PROJECTS IN TURKEY: A STUDY OF AKTAŞ AND YATIKMUSLUK TOKİ HOUSING PROJECT

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 2, 121 - 143, 31.10.2022

Md Moynul Ahsan , Cansu Helvacıoğlu

Öz

In Turkey, the urban transformation projects have been carried out in slum areas in order to enhance the environment and housing quality and solve the housing problem. It can only be possible with a well-established organizational structure and partnership models along with active coordination, effective roles, and participation of actors of transformation projects in slum areas. The most important stakeholders involved in the urban transformation process are; central government, local government, private sector, non-governmental organizations and the public. In this process, the participation and role of stakeholders are posing great importance in order to meet the expectations of the project and to make progress in balance. Within the scope of the study, Altındağ District Aktaş Urban Transformation Housing Project stages I, II. and III. and Mamak District Yatıkmusluk Urban Transformation Housing Project II. and III. in Ankara province of Turkey have been examined and carried out with the participating stakeholders. By using secondary data and information, it has found that the participation of stakeholders in the urban transformation projects was not sufficiently ensured, and participation of NGOs and public was very weak. It has also found that the centralization of administrative functions and powers to the less focused sector can efficiently address urban transformation project management.

Anahtar Kelimeler

Urban transformation, stakeholder participation, TOKİ, Ankara

TÜRKİYE’DE KENTSEL DÖNÜŞÜM PROJELERİNE PAYDAŞLARIN KATILIMI: AKTAŞ VE YATIKMUSLUK TOKİ KONUTLARI PROJE ÖRNEĞİ

Öz

Türkiye’de gecekondu alanlarında gerçekleştirilen kentsel dönüşüm projeleri, çevre ve konut kalitesinin yükseltilmesi ile konut sorununa çözüm getirmeye yönelik katkı sağlamaktadırlar. Bu gecekondu alanlarda gerçekleştirilen dönüşüm projelerinde bir örgütsel yapı ve oluşturulan ortaklık modellerinin iyi kurgulanması, aktörlerin aktif koordinasyonu, etkili rolleri ve katılımları ile mümkündür. Kentsel dönüşüm sürecinde yer alan en önemli paydaşlar; merkezi yönetim, yerel yönetim, özel sektör, sivil toplum kuruluşları ve halktır. Bu süreçte paydaşların katılım ve rolü, beklentilerin karşılanabilmesi ve dengeli şekilde ilerleme kaydedilmesi için büyük önem arz etmektedir. Çalışma kapsamında, Altındağ İlçesi Aktaş Kentsel Dönüşüm Projesi I., II. ve III. Etap TOKİ Konutları ile Mamak İlçesi Yatıkmusluk Kentsel Dönüşüm Projesi II. ve III. Etap TOKİ Konutları incelenmiş, katılım sağlayan paydaşlar ile ilgili çalışma gerçekleştirilmiştir. İkincil veriler kullanılarak elde edilen araştırma sonucunda kentsel dönüşüm projelerine paydaşların katılımının yeterli ölçüde sağlanamadığı, özellikle STK ve halkın katılımı hususunda zayıf kalındığı görülmüştür. İlaveten idari işlevlerin ve yetkilerin daha az ön planda olduğu buna karşın sektörün merkezileştirilmesinin kentsel dönüşüm proje yönetiminde daha verimli bir şekilde ele alınabileceği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Kentsel dönüşüm, Paydaş katılımı, TOKİ, Ankara.

Kaynakça

• Açıkgöz, A. Tuğba (2014), Kentsel Dönüşümün Ekonomik, Mekânsal, Sosyal Etkileri ve Kamunun Rolü: Ankara Gültepe (Çinçin) Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Armağan, Vildan (2014), Toplum, Mekân İlişkisi Açısından Kentsel Dönüşüm: Yeni Mamak Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Projesi Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Aşık, Rukiye (2007), Kentsel Dönüşüme Aktörlerin Bakışı: Zeytinburnu Pilot Projesi Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Ana Bilim Dalı, İstanbul.
• Baydoğan, M. Çağlar (2013), “Talas’taki Kentsel Dönüşüme Eleştirel Bir Bakış”, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sayı:35, s. 95-130
• Çatalbaş, Funda (2011), Kentsel Dönüşüm Projelerinin Mekânsal ve Sosyo-Ekonomik Etkileri: Diyarbakır İli Suriçi Bölgesi Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Taşınmaz Geliştirme Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Dayıoğlu, Onur (2006), Kentsel Gelişimde Dönüşüm Projeleri: Süreç ve Aktörlerin Tanımlanması, Zeytinburnu Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Ana Bilim Dalı, İstanbul.
• Ekinci, Eray (2019), Kentsel Dönüşüm Uygulamaları: Ankara Mamak Yatık Musluk Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Aksaray Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Harita Mühendisliği Ana Bilim Dalı, Aksaray.
• Ertaş, Mehmet (2011), “Kentsel Dönüşüm Çalışmalarında Sosyal Boyutun İncelenmesi, Ankara ve Londra Örnekleri”, Selçuk Teknik Dergisi, sayı:1, s. 1-18
• Göközkut, Burcu (2016), Kentsel Dönüşüm Projelerinin Sosyo-Mekânsal Analizi: Yeni Mamak Kentsel Dönüşüm Projesi Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Coğrafya Ana Bilim Dalı, Afyonkarahisar.
• Gümüşboğa, Beste (2009), Katılım Ekseninde Kentsel Dönüşüm: Altındağ Aktaş Mahallesi Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Çevre Bilimleri Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Haghrahmanı, Seyedhadi (2017), Kentsel Dönüşümde Memnuniyet ve Sosyo-Mekânsal Ayrışma: Ankara Mamak Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Has, Özlem (2016), Kentsel Dönüşüm Projelerinde Ortaklık Modelleri ve Örgütsel Yapı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Ana Bilim Dalı, Bursa.
• Kalağan, Gökhan ve Çiftçi Salih (2012), “Kamu-Özel Sektör İşbirliğinin Kentsel Mekâna Yansıması: Kentsel Dönüşüm Örneği ve Yeni Aktörler”, Sosyal ve Beşerî Filmler Dergisi, sayı:2, ss:121-133.
• Kara, Mustafa (2012), Gecekondu Dönüşüm Projelerinin Konut Sorununun Çözümündeki Rolü: Ankara İli Gültepe ve Yatıkmusluk Mahalleleri Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı, Isparta.
• Keleş, Ruşen (2017), Kentleşme Politikası, İmge Yayınevi, Ankara.
• Köroğlu, Yusuf Emre (2020), Kentsel Dönüşüm Uygulama Aktörlerinin Sürdürülebilir Bina Tasarım Yaklaşımı Konusundaki Farkındalık Düzeylerinin Değerlendirilmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans dönem projesi, Fen bilimleri enstitüsü, Gayrimenlkul Geliştirme ve Yönetimi Bölümü, Ankara Üniversitesi.
• Koçak, Eda (2019), Kentsel Dönüşüm Projelerinde Soylulaştırıcı Olarak TOKİ’nin Rolü: Ankara İli, Aktaş Mahallesi Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Mahmood, Shah S M., & Ahsan, Md Moynul (2019). Involuntary Relocation Process of Local People due to Private Land Development Projects: A Study of Eastern Fringe Area of Dhaka City. In Arzuhan Gültekin (Ed.). ISBS 2019- 4th International Sustainable Buildings Symposium. S. 337-348. London: IntechOpen. DOI: 10.5772/intechopen.87812
• Özdemir, Berna (2019), Kentsel Dönüşümün Farklı Uygulamalarının Mekânsal Örgütlenmeye Etkisi: Ankara İli Mamak İlçesi Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Patton, Michael Quinn (2008). Utilization-focused evaluation. Sage Publications.
• Sadioğlu, Uğur ve Eser Ergönül (2020), “Türkiye’de Kentsel Dönüşümün Anlamı, Aktörleri ve Amaçları”, Kent Araştırmaları Dergisi, sayı:30, ss:880-908
• Sarp, Nilüfer (2016), Kentsel Dönüşüm Uygulamalarının Mekânsal Sonuçları: Ankara Aktaş Mahallesi Kentsel Dönüşüm Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Sekmen, Seçil (2007), Kentsel Dönüşüm Üzerine Bir Model Önerisi: İzmir-Ferahlı Mahallesi Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Şehir Planlama Ana Bilim Dalı, İzmir.
• Şahin, Bahar (2016), Türkiye’de Uygulanan Kentsel Dönüşüm Projelerinin Yoksulluk ve Dışlanma Olguları Temelinde İncelenmesi: Altındağ Aktaş Mahallesi Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Şahingür, Aylin (2005), Kentsel Yenileşme Projelerinin Katılım Boyutu: Cıutat Vella ve Fener Balat Örnekleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı, İstanbul.
• Şen, A. Tunga (2017), Kentsel Dönüşüm Sürecinde Paydaş Katılımının Etkisi: Samsun Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Tanrıvermiş, Yeşim ve Tanrıvermiş, Harun (2021), Linkages between Urbanisation, Real Estate Investments and Sustainability in Turkey, Abdulai, R.T. and Baffour Awuah, K.G. (Ed.) Sustainable Real Estate in the Developing World, Emerald Publishing Limited, Bingley, s. 13-37. https://doi.org/10.1108/978-1-83867-837-120211011
• Toptaş, H. Göktuğ (2021), Türkiye’de Uygulanan Kentsel Dönüşüm Projelerinin Sürdürülebilirlik Göstergeleri Bağlamında İncelenmesi Ankara Aktaş Mahallesi Örneği, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Yasin, Melikşah (2005), “Kentsel Dönüşüm Uygulamalarının Hukuki Boyutu”, TBB Dergisi, s. 60, ss:105-138
• Yıldırım, Hatice (2012), TOKİ’nin Sosyal Konut ve Lüks Konut Projelerinin Değerlendirilmesi: Ankara Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Taşınmaz Geliştirme Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Zhuang, Taozhi et al. (2017), “Stakeholders’ Expectations in Urban Renewal Projects in China: A Key Step towards Sustainability”, Sustainability, C. 9, 1640; doi:10.3390/su9091640
• Zhuang, Taozhi et al. (2019), “The role of stakeholders and their participation network in decision-making of urban renewal in China: The case of Chongqing”, Cities, c. 92, s. 47-58. https://doi.org/10.1016/j.cities.2019.03.014