LEGAL ASSESSMENT OF BOZKURT V. LOTUS CASE AND ITS IMPORTANCE FOR TURKEY

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 1, 43 - 55, 30.05.2023

Barış Çiftçi

Öz

The aim of this study is to examine Turkey's legal success and the importance of its international success in the Bozkurt-Lotus case. On August 2, 1926, a Turkish-flagged named Bozkurt carrying coal and a French-flagged merchant ship named Lotus collided off the island of Midilli. As a result of the collision, the Turkish ship Bozkurt sank, killing 8 people. The Lotus then arrived in Istanbul. Jan Demons, captain of the Lotus, was arrested in Istanbul. As the capitulations were abolished pursuant to Article 28 of the Treaty of Lausanne and as per the new Turkish Penal Code, the captain of the ship Lotus was sentenced as a result of the trial held in Turkey. France argued that Turkey had no jurisdiction because of capitulations and due to that the collision occurred in international waters. The matter was referred to the Permanent Court of International Justice of La Haye. With the defense of Mahmut Esat Bey, the Minister of Justice, the case ended in favor of Turkey. In this way, Turkey has proved it was right though an international court decision.

Anahtar Kelimeler

Collision, Right To Trial, Defense, Case, Permanent Court of International Justice

BOZKURT-LOTUS DAVASI’NIN HUKUKİ DEĞERLENDİRMESİ VE TÜRKİYE AÇISINDAN ÖNEMİ

Öz

Bu çalışmanın amacı Bozkurt- Lotus Davası’nda Türkiye’nin hukuki alanda başarısını ve uluslararası alanda sağladığı başarının önemini incelemektir. 2 Ağustos 1926 tarihinde Midilli Adası açıklarında kömür taşıyan Bozkurt isimli Türk gemisi ile Lotus isimli Fransız ticaret gemisi çarpışmıştır. Çarpışma sonucu Bozkurt isimli Türk gemisi batmıştır ve 8 kişi hayatını kaybetmiştir. Lotus isimli gemi İstanbul’a gelmiştir. İstanbul’da Lotus ticaret gemisinin kaptanı Jan Demons tutuklanmıştır. Yapılan yargılama sonucu Lozan Antlaşması’nın 28. maddesi gereğince kapitülasyonlar kaldırıldığı için ve yeni Türk Ceza Kanunu gereği Lotus isimli geminin kaptanı Jan Demons ceza almıştır. Fransa ise kapitülasyonlardan ve çarpışmanın uluslararası sularda meydana gelmesinden dolayı Türkiye’nin yargılama hakkının olmadığını savunmuştur. Karar Lahey’deki Uluslararası sürekli Adalet Divanı’na taşınmıştır. Uluslararası Sürekli Adalet Divan’ında Adliye Vekili Mahmut Esat Bey’in savunması ile dava Türkiye lehine sonuçlanmıştır. Bu sayede Türkiye’nin uluslararası bir mahkeme kararı ile haklılığını kanıtlamıştır.

Anahtar Kelimeler

Çarpışma, Yargılama Hakkı, Savunma, Dava, Lahey Adalet Divanı

Kaynakça

• Akzambak, Mehmet (2005), Atatürk’ün Devrimci Adalet Bakanı Mahmut Esat Bozkurt. İstanbul
• Bardakçı, Murat (20 Şubat 2005), “Mahmut Esat Bozkurt, 35’indeyken La Haye’de Fransızlar’ı Fena Devirmişti”, Hürriyet Gazetesi, Arka kapak yazısı.
• Durmuş, Tezcan (1995), “Bozkurt-Lotus Davasının Uluslararası Hukuktaki Önemi ve Yeri” Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi II, C: II, S: 4-5, 1994-1995, İzmir, ss.267-274.
• Dönmezer, S.Sulhi ve Erman, Sahir (1997), Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku, C.I, İstanbul.
• Ersaydı, Alper (2010), Bozkurt-Lotus Davası ve Genç Türkiye’nin Hukuksal Yetkinliği, Tarih Okulu Dergisi, Uşak.
• Hakeri, Hakan, Ceza Hukuku Genel Hükümler, Adalet Yayınları, Ankara, 2013.
• Halıcı, Şaduman (2004), Yeni Türkiye Devleti’nin Yapılanmasında Mahmut Esat Bozkurt (1892-1943), Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara.
• İçel, Kayıhan ve Donay, Süheyl (2005), Karşılaştırmalı ve Uygulamalı Ceza Hukuku, Genel Kısım, Birinci Kitap, İstanbul.
• İnalcık, Halil (1971), Imtivazat, The Encvclopaedia of İslam. Cilt: III. London, E-kitap havuzu, Ankara.
• Kaya, Hasan (2009), Bozkurt-Lotus Davası (Basına Göre), (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), T.C. Marmara Üniversitesi / Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.
• Koca, Mahmut ve Üzülmez, İlhan (2014), Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Seçkin Yayınları, Ankara.
• Konan, Belkıs (2006) Osmanlı Devleti’nde Yabancıların Kapitülasyonlar Kapsamında Hukuki Durumu, T.C. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Hukuku Anabilim Dalı (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara.
• Sevinç, Şule (2018), Bozkurt-Lotus Deniz Kazası, Bozkurt-Lotus Davası ve Adliye Vekili Mahmut Esat (Bozkurt) Bey’in Uluslararası Hukuktaki Büyük Zaferi. Çaka Bey’den Günümüze Kuşadası ve Çevresinde Türk Tarihi, Adnan Menderes Üniversitesi Yayınları, Aydın.
• Temuçin, Faik Ertan (2019), Başlangıcından Günümüze Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, Siyasal Kitabevi, Ankara.
• Turhan, Faruk (Ağustos 2005), "Türk Ceza Kanunu’nun Yer Bakımından Uygulanmasında Evrensellik İlkesi ve Yeni TCK (Madde 13)”, Hukuki Perspektifler Dergisi (HPD), Sayı: 4, ss.197-211.
• Uğurlu, Nilüfer (2004), Mahmut Esat Bozkurt, T.C. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türkiye Cumhuriyeti Anabilim Dalı (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul.
• Saner, Gönen, Yasemin (1998), Osmanlı İmparatorluğunda Yabancıların Hukuki Durumu, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.