Ensuring Fair Representation of Districts in Metropolitan Municipalities: A Model Proposal

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 1, 1 - 27, 05.07.2025

Erbay Arıkboğa

Öz

In Türkiye, the Metropolitan Municipality councils are formed indirectly and districts function as electoral districts. The article addresses the issue of whether districts are fairly represented in Metropolitan Municipality councils. The number of representatives going to the Metropolitan Municipality councils through the district municipality is not proportional to the population of the district. This situation contradicts the principle of equal suffrage. Because the principle of equal suffrage also requires the fair distribution of representatives among electoral districts according to population. In the article, firstly, it is concretely shown that there is no suitable regulation and functioning in the Metropolitan Municipality councils. Then, a hybrid model based on the principle of equal suffrage is proposed to solve this problem, taking into account the differences in the 30 Metropolitan Municipalities and providing appropriate solutions for them.

Anahtar Kelimeler

Equal Suffrage , Metropolitan Municipality Council , Fair Representation of Districts , Injustice Index , New Model Proposal

Büyükşehirlerde İlçelerin Adil Temsilini Sağlamak: Bir Model Önerisi

Öz

Türkiye’de Büyükşehir Belediye (BŞB) meclisleri dolaylı yolla oluşmakta ve ilçeler seçim bölgesi olarak işlev yapmaktadır. Makalede BŞB meclislerinde ilçelerin adil temsil edilip edilmediği hususu ele alınmaktadır. İlçe belediyesi vasıtasıyla BŞB meclisine gidecek temsilci sayısı, ilçenin nüfusuyla orantılı biçimde düzenlenmemiştir. Bu durum eşit oy ilkesine aykırılık içermektedir. Çünkü eşit oy ilkesi, aynı zamanda, temsilcilerin seçim bölgeleri arasında nüfusa göre adil biçimde dağıtılmasını zorunlu kılmaktadır. Makalede, önce BŞB meclislerinde buna uygun bir düzenlemenin ve işleyişin olmadığı somut biçimde gösterilmektedir. Ardından bu sorunu çözecek biçimde, 30 BŞB’deki farklılıkları dikkate alan ve onlara uygun çözümler sunan, eşit oy ilkesine dayalı hibrit bir model önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Eşit Oy İlkesi , BŞB Meclisi , İlçelerin Adil Temsili , Adaletsizlik Endeksi , Yeni Model Önerisi

Kaynakça

• Altınel, G., & Özmen, A. (2024). Belediye meclis üyelerinin seçimi ve nitelikleri hakkında belediye başkanlarının düşünceleri: Eskişehir örneği. Çağdaş Yerel Yönetimler, 33(2), 1-32.
• Arıkboğa, E. (2007). Büyükşehirlerde kararları kim alıyor? Büyükşehir belediye meclislerinde temsil sorunu ve çözüm önerileri. Çağdaş Yerel Yönetimler, 16(1), 31- 54.
• Arıkboğa, E. (2009). Ölçek reformunun büyükşehir belediye meclislerindeki temsil adaletine olumlu etkileri. Ulusal Kalkınma ve Yerel Yönetimler, 4. Ulusal Yerel Yönetimler Sempozyumu Bildirileri, Cilt 2 içinde (ss. 737–754). TODAİE Yayınları.
• Arıkboğa, E. (2012). Belediye meclislerinde karar verme sürecinin temel dinamikleri. Ö. Önder ve F. Kırışık (Ed.) Kamu Yönetimi ve Siyaset Biliminde Karar Verme içinde (ss. 119-142). Orion Kitabevi.
• Arıkboğa, E. (2014). Büyükşehir belediye meclislerindeki temsil adaletsizliğinin coğrafi ve siyasi görünümleri, Siyasal Bilimler Dergisi. 2(2), 35-61.
• Arıkboğa, E., & H. Gül. (2021a). Türkiye’de yerel seçim sisteminin sorunları ve bazı öneriler. M. L. Şen (Ed.) Sessiz Gemi. Prof. Dr. Bilal Eryılmaz’a Armağan, 2. Cilt içinde (ss. 269-285). Marmara Belediyeler Birliği Kültür Yayınları.
• Arıkboğa, E., & Gül H. (2021b). Yerel seçim sisteminin ve belediye meclislerinin mevcut durumunun değerlendirilmesi, Odak grup görüşmeleri raporu, Yerel Yönetim Reformu Projesi III. Aşama (LAR III).
• Arıkboğa, E., & Gül H. (2021c). Yerel seçim sistemi reformu ve belediye meclislerinin güçlendirilmesi için tavsiye raporu, Yerel Yönetim Reformu Projesi III. Aşama (LAR III).
• Çolak, Ç. (2024). Mülki idare düzenlemelerinde popülizmin izleri: Anavatan Partisi örneği. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 12(1), 23- 44.
• Dursun, D. (2012). Siyaset bilimi, Beta Yayınları.
• Erder, S., & İncioğlu N. (2008). Türkiye’de yerel politikanın yükselişi. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Göksel, T., & Çınar, Y. (2011). Mevcut seçim sisteminin iyileştirilmesine yönelik sayısal analizler ve politika önerileri. Tepav Yayınları. http://www.tepav.org.tr/upload/files/1319107851-7.Mevcut_Secim_Sisteminin_Iyilestirilmesine_Yonelik_Sayisal_Analizler_ve_Politika_Onerileri.pdf
• Güler, F. (2023). Büyükşehir belediye meclisi üyeliği seçim sisteminin sebep olduğu sorunlar. Akademik İzdüşüm Dergisi, 88(1), 155-184.
• Heywood, A. (1997). Demokrasi, Liberal Düşünce, (8), s. 108-121.
• Kontacı, E. (2013). Liste usulü nispi temsil sisteminde “tek isimli” seçim çevresi: Türkiye (tek) örneği. Prof. Dr. Erdal Onar'a Armağan içinde (ss. 1227-1251), Ankara Üniversitesi Yayınları, No. 391.
• TBMM (2004). Büyükşehir Belediyeleri Kanunu Tasarısı ile İçişleri, Avrupa Birliği Uyum ve Plan ve Bütçe Komisyonları Raporları (1/768), https://cdn.tbmm.gov.tr/KKBSPublicFile/D22/Y2/T1/DosyaKomisyonRaporunuVerdi/ab1491c2-0974-46ba-9c0e-fa31c8ae1b7d.htm
• The Venice Commission. (2002). Code of Good Practice in Electoral Matters, https://www.venice.coe.int/images/SITE%20IMAGES/Publications/Code_conduite_PREMS%20026115%20GBR.pdf
• TUİK (2024). 2023 adrese dayalı nüfus kayıt sistemi sonuçları, https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr
• Tuncer, E. (2006). Türkiye’de seçim uygulamaları/sorunları ışığında temsilde adalet‐yönetimde istikrar ilkelerinin işlevselliği. Anayasa Yargısı, (23), 167-182.
• Üzmez, U. (2020). Yerel seçim sistemi. Nobel Yayınları.
• YSK (2019). 31 Mart 2019 Mahalli İdareler Seçimleri, https://www.ysk.gov.tr/tr/31-mart-2019-mahalli-i%CC%87dareler-secimi/77916
• YSK (2004). 24.08.2004 tarih ve 2509 sayılı kontenjan üye kararı, http://www.ysk.gov.tr/ysk/content/conn/YSKUCM/path/Contribution%20Folders/Kararlar/Ilke%20Kararlari/2004-2509-karar.htm
• YSK (2014). 17.02.2014 tarih ve 436 sayılı kontenjan üye kararı, http://www.ysk.gov.tr/ysk/content/conn/YSKUCM/path/Contribution%20Folders/Kararlar/2014-436.pdf