GÜVENCELİ ESNEKLİĞİN İNŞASINDA SOSYAL DEMOKRASİNİN YERİ: TEORİK VE TARİHSEL BİR İNCELEME

Yıl 2025, Cilt: 5 Sayı: 1, 28 - 47, 30.04.2025

Erkan İnan

Öz

Günümüzde, esnek istihdam ve standart dışı çalışma, sosyal ve ekonomik yaşamın önemli bileşenleridir. Liberalizmin bir çıktısı olan esnek istihdam ile sosyalizmin temel ilkelerinden olan güvenceli çalışma hakkının bir araya getirilme düşüncesi, güvenceli esneklik modelini geliştirmiştir. Bu çalışmada, güvenceli esneklik modelinin gelişimini sağlayan temel dinamiklerin incelenmesi amaçlanmaktadır. İlk bölümde istihdamın esnekleşmesinin tarihsel gelişimi, ekonomik ve sosyal hayata yansıması ve esnek istihdamı teoriden pratiğe taşıyan modeller ele alınacaktır. İkinci bölüm sosyal demokrasinin tarihsel gelişimini, uğraklarını ve yaşamış olduğu evrime odaklanacaktır. Son bölümde ise güvenceli esneklik kavramının inşa ve gelişiminde sosyal demokrasi ile ilişkisi mercek altına alınacaktır. Makalenin bütününde, sosyal demokrasinin tarihsel süreci ve güvenceli esneklik arasındaki bağıntıya dikkat çekilmiştir. Esnek istihdamın sosyal ve ekonomik sonuçları da makalede vurgulanan konular arasındadır. Bu çalışma, güvenceli esnekliğin teorik ve tarihsel gelişimime odaklanmaktadır. Sosyal demokrasi; kökleri sosyalizmde olan, dalları ise liberalizme ulaşmış, günümüz dünyasında başta Kuzey Avrupa olmak üzere birçok yerde uygulama alanı bulabilmiş önemli bir kuramdır. Sosyal demokrasinin, işçi sınıfının iktidarı anlayışından, burjuvazi ve emekçi sınıflar arasındaki uzlaşı ortamını sağlama hedefine dönüşen uzun bir evrimsel yolculuğu bulunmaktadır. Bu çalışma, dokümantasyon analizi ve kapsamlı literatür taraması yöntemiyle, sosyal demokrasinin, güvenceli esneklik modelinin inşasındaki yeri ve önemini sorgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Esnek İstihdam , Güvencesizlik , Sosyal Demokrasi

THE ROLE OF SOCİAL DEMOCRACY İN THE CONSTRUCTİON OF SECURED FLEXİBİLİTY: A THEORETİCAL AND HİSTORİCAL ANALYSİS

Öz

In contemporary times, flexible employment and non-standard forms of work have become significant components of social and economic life. The concept of flexicurity, which merges flexible employment—a product of liberalism—with the right to secure work—a fundamental principle of socialism—has emerged from the attempt to reconcile these seemingly divergent ideals. This study aims to examine the key dynamics that have facilitated the development of the flexicurity model. The first section will address the historical evolution of employment flexibility, its reflections on economic and social life, and the models that have translated flexible employment from theory into practice. The second section will focus on the historical development of social democracy, its critical junctures, and its evolutionary trajectory. The final section will scrutinize the relationship between social democracy and the construction and evolution of the flexicurity concept. Throughout the article, emphasis is placed on the correlation between the historical process of social democracy and flexicurity. The social and economic outcomes of flexible employment are also highlighted as key topics of discussion. This study concentrates on the theoretical and historical development of flexicurity. Social democracy is a significant theory with roots in socialism and branches extending into liberalism, finding practical application in various regions, particularly in Northern Europe. Social democracy has undergone a long evolutionary journey, transitioning from an understanding centered on the power of the working class to a focus on fostering a conciliatory environment between the bourgeoisie and the working class. Utilizing documentation analysis and an extensive literature review, this study interrogates the role of social democracy in flexible employment policies and examines the conditions underpinning the construction of the flexicurity model.

Anahtar Kelimeler

Flexible Employment , Job Insecurity , Social Democracy

Kaynakça

• Akat, A. S. (2004). Sosyal Demokrasi Gündemi. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Alejandro Leal, P. (2007). Participation: The ascendancy of a buzzword in the neo-liberal era. Development in Practice, 17(4-5), 539-548. https://doi.org/10.1080/09614520701469518
• Andersen, G. E. (2013). Toplumsal Riskler ve Refah Devletleri (Burcu Yakut Çakar & Utku Barış Balaban, Çev.). İçinde Ayşe Buğra & Çağlar Keyder (Ed.), Sosyal Politika Yazıları (6. Baskı). İletişim Yayınları.
• Ashton, T. S. (1997). The industrial revolution 1760-1830. Oxford University Press.
• Aykaç, M., & Sefa, K. (2024). İşgücü Piyasasında Yaşanan Dönüşümler: Standart Dışı İstihdam ve Çalışan Yoksulluğu İlişkisi. Sosyoekonomi, 32(62), 416-453.
• Barber, B. (1995). Güçlü Demokrasi—Yeni Bir Çağ İçin Katılımcı Siyaset (Mehmet Beşikçi, Çev.; Birinci Basım). Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (2014). Modernite, kapitalizm, sosyalizm: Küresel çağda sosyal eşitsizlik. Say Yayınları.
• Bloch, M. (1983). Feodal Toplum (Mehmet Ali Kılıçbay, Çev.; Birinci Baskı). Savaş Yayınları.
• Bottigelli, E. (1976). Bilimsel Sosualizmin Doğuşu (Kenan Somer, Çev.; Birinci Baskı). Bilim ve Sosyalizm Yayınları.
• Bowler, S., Donovan, T., & Hanneman, R. (2003). Art for Democracy’s Sake? Group Membership and Political Engagement in Europe. The Journal of Politics, 65(4), 1111-1129. https://doi.org/10.1111/1468-2508.t01-2-00128
• Brewster, C., Lesley, M., & Olga, T. (1997). Flexible Working in Europe: A Review of the Evidence. Management International Review Özel Sayı, 1, 85-103.
• Cem, İ. (1995). Sosyal Demokrasi Ya da Demokratik Sosyalizm Modeli Nedir Ne Değildir (5. Basım). Cem Yayınevi.
• Cohen, E. F. (2018). The Political Value of Time: Citizenship, Duration, and Democratic Justice (1. bs). Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/9781108304283
• Cox, R. W. (1981). Social Forces, States and World Orders: Beyond International Relations Theory. Millenium: Journal of International Studies, 10(2), 126-155.
• Crick, Bernard. (2002). Democracy: A Very Short Introduction. Oxford UniversityPress. Çakır, Ö. (2009). Avrupa Birliği’nde Güvenceli Esneklik ve Eğilimler. Sosyoekonomi, 10(10), 79-94.
• Dahl, Robert A. (1956). A Preface to Democratic Theory. University of Chicago Press.
• Davy, J., Kinicki, A. J., & Scheck, C. L. (1997). A test of job security’s direct and mediated effects on withdrawal cognitions. ournal of Organizational Behavior: The International Journal of Industrial, Occupational and Organizational Psychology and Behavior, 18(4), 323-349.
• Emiroğlu, C. (2015). TÜM ÇALIŞANLARA AYNI DAYATMA: ESNEKLİK VE KURALSIZLIK. TTB Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 9(34), 8-15.
• Erdem, E. (2021). Sosyal Demokrasi İdeolojisi İçinde Eduard Bernstein’ın “Liberal Sosyalizm”i. TESAM Akademi Dergisi, 8(1), Article 1. https://doi.org/10.30626/tesamakademi.881684
• Erdut, T. (2005). İşgücü piyasasında enformelleşme ve kadın işgücü. Çalışma ve Toplum Dergisi, 3(6), 11-49. European Commision. (2007). Employment in Europe.
• Friedman, .Thomas L. (2006). Dünya Düzdür (L. Cinemre, Çev.). Boyner Yayınları.
• Gombert, T. (2009). Sosyal Demokrasi Nedir? (Recai Hallaç, Çev.). İçinde Sosyal Demokrasi El Kitabı 1: Sosyal Demokrasinin Temelleri (ss. 6-38). Sosyal Demokrasi Akademisi.
• Gül, H. (2008). Keynesçi refah devletinin temeli olarak sosyal demokrasi ve yeni liberal dönüşümün yansımaları. Toplum ve Demokrasi Dergisi, 2(2), 107-132.
• Gümüş, İ., & Koç, M. (2019). TÜRK İŞ HUKUKUNDA ÇAĞRI ÜZERİNE ÇALIŞMA: UYGULAMADA KARŞILAŞILAN SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ. Mali Çözüm Dergisi, 29, 71-106.
• Gündoğan, N. (2007). İşgücü Piyasalarında Esneklik Güvence Dengesi, Danimarka Modeli. Çimento İşveren Dergisi, 21(3), 22-37.
• Harrington, M. (1989). Socialism: Past and Future (First Edition). Arcade Publishing.
• Harvey, D. (2007). A brief history of neoliberalism. Oxford UniversityPress.
• Hellema, D. (2018). The Global 1970s: Radicalism, reform, and crisis. Routledge.
• Heywood, A. (2016). Siyasi İdeolojiler (Levent Köker, Çev.; 10. Baskı). BB101 Yayınları.
• Howell, C. (2001). The end of the relationship between social democratic parties and trade unions?.". Studies in Political Economy, 65(1), 7-37.
• Joseph R. DeMartini. (1983). Social Movement Participation: Political Socialization, Generational Consciousness and Lasting Effects. Youth and Society Sage Publications, 15(2), 195-223.
• Kalleberg, A. L. (2000). Nonstandart employment relations: Part-time, temporary and contract work. Annual Revival Sociology, 26, 341-365.
• Karakaş, E. (2008). Sosyal Demokrasi Arayışları. İçinde Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce :Sol (2. Baskı, C. 8). İletişim Yayınları.
• Kavukçuoğlu, D. (1997). Karl Marx’tan Günümüze Almanya’da Sosyal Demokrasi (Birinci Baskı). Ümit Yayıncılık.
• Kerfoot, D., & Knights, D. (1995). Empowering the ‘quality’worker’?: The seduction and contradiction of the total quality phenomenon. İçinde Making Qualiy Critical (ss. 219-239). Routledge.
• Kuzgun - Kayhan, İ. (2012). Güvenceli Esneklik Kavramı ve Türkiye’de Güvenceli Esnekliğin Belirleyici Değişkenleri. Sosyal Güvenlik Dergisi, 2(2), 35-48.
• Lenin, V. (1999). Devlet ve Devrim (Süheyla Kaya & İsmail Yarkın, Çev.; İkinci Basım). İnter Yayınları.
• Lewis, K. (2020). Technology in the workplace: Redefining skills for the 21st century. The Midwest Quarterly, 61(3), 348-356.
• Mahiroğulları, A. (2001). Türkiye’de sendikalaşma evreleri ve sendikalaşmayı etkileyen unsurlar. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2(1), 161-190.
• Maravall, J. M., & Przeworski, A. (2003). Democracy and the Rule of Law.
• Marx, K. (2011). Kapital: Birinci Cilt (Alaattin Bilgi, Çev.; Onuncu Baskı, C. 1). Sol Yayınları.
• Marx, K. (2013). Yabancılaşma (Barışta Erdost, Ed.; Kenan Somer, Ahmet Kardam, Sevim Belli, Arif Gelen, Yurdakul Fincancı, & Alaattin Bilgi, Çev.; 5. Baskı). Sol Yayınları.
• Marx, K., & Engels, F. (with Harvey, D.). (2008). The communist manifesto (S. Moore, Çev.). Pluto Press. McDonald, P., Lisa, B., & Kerry, B. (2009). Full‐time is a Given Here’: Part‐time Versus Full‐time Job Quality. British Journal of Management, 20(2), 143-157.
• Meyer, T. (2005). Sosyal Demokrasinin Geleceği (Onur Bilge, Nihat Ülner, & Oktay Saydam, Çev.; Birinci Basım). Agora Kitaplığı.
• Meyer, T., & Hinchman, L. (2015). Sosyal Demokrasi Kuramı (Ekrem Berkay Ersöz, Çev.). Phoenix Yayınevi.
• Micus, M. (2010, Kasım). Avrupa Sosyal Demokrat Partilerinin Örgütsel Kimliği ve Reformlar (Süheyla Ababay, Çev.). Friedrich Ebert Stiftung.
• Mouffe, C. (1989). Radical Democracy: Modern or Postmodern? (P. Holdengraber, Çev.). Duke University Press, 21, 31-45. https://doi.org/10.2307/827807
• Paterson, W. E., & Campbell, I. (1974). Social Demokracy in Post- War Europe (First Published). Macmillan Press LTD.
• Poggi, G. (2009). Modern Devletin Gelişimi:Sosyolojik Bir Yaklaşım (Şule Kut & Binnaz Toprak, Çev.; 5. Baskı). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Polanyi, K. (2010). Büyük Dönüşüm (Ayşe Buğra, Çev.; 9. Baskı). İletişim Yayınları.
• Przeworski, A. (2012). Kapitalizm ve Sosyal Demokrasi (Naim Atabağsoy, Funda Çoban, İlkay Ata, & Soner Torlak, Çev.). Phoenix Yayınevi.
• Rossi, A. (2018). Neoliberal Ruhlar (Kürşat Kızıltuğ, Çev.). Cogito, 91, 121-153.
• Saklı, A. R. (2013). Fordizm’den esnek üretim rejimine dönüşümün kamu yönetimi üzerindeki etkileri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(44), 107-131.
• Sallan Gül, S., & Kahraman, F. (2011). Yoksulluk Sorununda Sınıf’tan Kaçarken Sosyal Sermaye’ye Sığınmak. İçinde Erkin Başer, Nihat Koçyiğit, & Mustafa Öziş (Ed.), Bugüne Bakmak: Karaburun Bilim Kongresi—1980 Sonrası Türkiye’de Dönüşüm Süreçleri (Birinci Baskı). Dipnot Yayinlari.
• Sennett, R. (2008). Karakter Aşınması: Yeni Kapitalizmde İşin Kişilik Üzerindeki Etkileri (3. Basım). Ayrıntı Yayınları.
• Şimşek, M. (2001). Toplam Kalite Yönetimi (3. Baskı). Alfa Yayınları.
• Temiz, H. E. (2004). Eğreti istihdam: İşgücü piyasasında güvencesizliğin ve istikrarsızlığın yeni yapılanması. Çalışma ve Toplum Dergisi, 2(2), 55-80.
• Tiryaki, B. (2022). Bir Güvencesiz İstihdam Biçimi: Taşeron Çalışma. Ünye İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(1), 17-29.
• Uyanık, Y. (2008). Neoliberal Küreselleşme Süresince İşgücü Piyasaları. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 10(2), 209-224.
• Värlander, S. (2012). Individual flexibility in the workplace: A spatial perspective. The journal of applied behavioral science, 48(1), 33-61.
• Venn, F. (2016). The Oil Crisis. Routledge. What is Flexicurity? 2010 https://commission.europa.eu/index_en
• Yıldırım, S. (2017). İŞSİZLİK SİGORTASIYLA KAYIT DIŞI İSTİHDAMIN ETKİLEŞİMİ. Fırat Üniversitesi Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergis, 1(1), 1-28.
• Yücesan - Özdemir, G. (2010). Despotik emek rejimi olarak taşeron çalışma. Çalışma ve Toplum Dergisi, 4(27), 35-50.