BORSA İSTANBUL’DA İLK HALKA ARZLARDA DÜŞÜK FİYATLANDIRMA, KISA DÖNEM GETİRİLERİ ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN ANALİZİ

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 1, 224 - 261, 23.06.2025

Fevziye Gözde Gökpınar , Guven Sayılgan

https://doi.org/10.54452/jrb.1497061

Öz

Bu çalışmada 2010-2022/5 yılları arasında BİST’de ilk kez halka arzı gerçekleşmiş 183 pay senedinde düşük fiyatlandırma olgusu, kısa dönem performanslarını etkileyen faktörler çoklu doğrusal regresyon analizi ve ANOVA analizleriyle araştırılmıştır. Çalışmada ilk işlem günü pozitif getiri olduğu, düşük fiyatlama yapıldığı sonucuna ulaşılmıştır. Kaldıraç oranı, aktif büyülüğü ve halka arzdan elde edilen net hasılatın; düşük fiyatlandırma üzerinde negatif etkisi olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu bulgular, değişen risk kompozisyonunun yüksek ilk gün anormal getiriyi açıklayamadığını göstermektedir. İlk gün ve 30 günlük birikimli anormal getirilerin sektörlere göre değişiklik göstermediği gözlemlenmiştir. Sıcak halka arz piyasasının varlığını araştırdığımız çalışmamızda fırsatlar penceresinden yaralanan firmaların ilk gün getirilerinin, daha az halka arz hacminin olduğu yıllarda halka arzını gerçekleştiren firmalarınkinden farklılık göstermediği sonucuna ulaşılmıştır. İlk gün anormal getiriler, 30 günlük birikimli anormal getirilerin standart sapması, halka arz öncesi 30 günlük endeks standart sapması, likidite oranı bağımsız değişkenlerinin 30 günlük birikimli anormal getiriler ile arasında istatiksel olarak anlamlı ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Yüksek riskli firmaların 30 günlük birikimli anormal getirilerinin düşük ve orta risk kategorisindeki firmaların getirilerinden daha yüksek olduğu gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

: İlk halka arz , düşük fiyatlama , kısa dönem performans

AN ANALYSIS OF UNDERPRICING FACTS AND THE FACTORS AFFECTING THE SHORT TERM PERFORMANCE OF INITIAL PUBLIC OFFERINGS IN BORSA ISTANBUL

Öz

In this study, the phenomenon of underpricing in the initial public offerings (IPOs) of 183 stocks listed on the Borsa Istanbul (BIST) for the first time between 2010 and 2022/5 is investigated using multiple linear regression analysis and ANOVA analyses to identify the factors affecting short-term performance. In the study it is concluded that there is a positive return on the first trading day and underpricing is made. It is concluded that leverage ratio, asset size, and net proceeds from IPO have a negative effect on underpricing. These findings suggest that the changing risk composition does not explain the high abnormal returns on the first day. It is observed that the first-day and 30-day cumulative abnormal returns do not vary by sector. In our study investigating the presence of a hot issue market, it is found that the initial day returns of firms taking advantage of window of opportunities do not differ from those of firms going public in years with lower IPO volumes. It is concluded that there is a statistically significant relationship between first-day abnormal returns, standard deviation of 30-day cumulative abnormal returns, standard deviation of the index 30 days before the IPO, and liquidity ratio as independent variables and 30-day cumulative abnormal returns. It is observed that the 30-day cumulative abnormal returns of high-risk firms are higher than those of low and medium-risk category firms.

Anahtar Kelimeler

Initial public offering (IPO) , underpricing , short-run performance

Kaynakça

• Abbas, A., Pambekti, G. A., & Risfandy, T. (2022). Determinants of the underpricing rate of stocks: Evidence from the Indonesian real estate sector. Applied International Journal of Multidisciplinary Sciences (AIJMS), 2(3),45-56
• Açıkgöz, S. & Gökkaya, V. (2017). Türkiye’de ilk halka arz getirilerinin değişkenliği. Ege Academic Review, 17(1), 33-58.
• Aggarwal, R. & Leal, L. (1993). The aftermarket performance of initial public offerings in Latin America. Financial Management, 22 (1), 42-53.
• Aggarwal R., Krigman L. & Womack K. (2002). Strategic IPO underpricing, information momentum and lockup expiration selling. Journal of Financial Economics, 66, 105-137.
• Aissia, D., B., & Hellara,N., S. (2019). Systematic risk, the tradeoff of leverage and IPO first-day returns. Review of Quantitative Finance and Accounting, Springer, 53(1), 239-256
• Akbulak, S., & Akbulak, Y. (2005). Türkiye’de sermaye piyasası araçları ve halka açık A.Ş., İstanbul: Beta Basım A.Ş.
• Akerlof, G. A. (1970). The market for ‘lemons’: quality uncertainty and the market mechanism. Quarterly Journal of Economics, The MIT Press, 84 (3), 197, 489-490.
• Aktaş, R., Karan, M.B. & Aydoğan, K. (2001). Forecasting short run performance of initial public offerings in İstanbul Stock Exchange. Journal of Entrepreneurial Finance, 8, 69-85.
• Altan, M. & Hotamış, N.T. (2008). Türkiye’de halka ilk arzı yapılan hisse senetlerinin kısa dönem fiyat performansı analizi, KMU İİBF Dergisi, 1(14), 1-36.
• Aydoğan K. & Yıldırım, J., (1991). İlk kez halka arz edilen senetlerin fiyat performansı. Unpublished Study for Third Izmir Economic Congress, Bilkent University, Ankara.
• Bakırhan, C. (2021). Birincil hisse senedi halka arzlarında kısa ve uzun dönemli fiyat performansı ve performans belirleyicileri: (Borsa İstanbul 1993-2020), Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Beatty, R. P. & Ritter, J. (1986). Investment banking, reputation, and the underpricing of initial public offerings. Journal of Financial Economics, North-Holland, 15, 213-232.
• Bildik, R. & Yılmaz M. K. (2008). The market performance of initial public offerings in the Istanbul Stock Exchange. BDDK Bankacilik ve Finansal Piyasalar, 2(2), 49-75.
• Brown, S. & Hillegeist, S.A. (2007). How disclosure quality affects the level of information asymmetry. Review of Accounting Studies, 12(2), 443-477.
• Chalk A. J. & Peavy J. W. (1987). Initial public offerings: daily returns, offering types and the price effect. Financial Analysts Journal, 43(5), 65-87.
• Demetoğlu, Y.F. (2016). İlk halka arzlarda düşük fiyatlama ve maliyetlere etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Bölümü.
• Düzakın, H. G. (1998). Türkiye’de hisse senetleri imkb’de işlem gören firmaların halka ilk arz ile ilgili görüşlerinin değerlendirilmesi. Doktora Tezi, Adana: Çukurova Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İşletme Bölümü.
• Düzer, M. (2022). İlk halka arzlara yönelik kısa dönem fiyat performans incelemesi ve sektörel karşılaştırma. Çankırı Karatekin Üniversitesi İİBF Dergisi, 12(1), 249-275
• Elmas, B. (2013). Borsa İstanbul’da halka açılan şirketlerde düşük fiyatlama anomalisine etki eden değişkenlerin analizi: 1995-2010 dönemi. Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi,15 (2), 217-241.
• Gasymov, A. & Makarova, S. (2021). Determinants of underpricing of ınitial public offerings (ıpos) of brics companies, BRICS Journal of Economics, 2(3), 83-106
• Houge, T. & Loughran, T. (1999). Growth fixation and the performance of bank initial public offerings, 1983– 1991. Journal of Banking & Finance, 23(8), 1277-1301.
• Ibbotson, R. G. & Jaffe, J. F. (1975). “Hot Issue” markets. The Journal of Finance, 30 (4), 1027-1041
• Ibbotson, R. (1975). Price performance of common stock new issues. Journal of Financial Economics, 2, 235-272.
• Karan M. B. & Ayden T. (2000). İstanbul menkul kıymet borsasında ilk halka arzların uzun vadeli fiyat performanslarının ölçülmesi. Gazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 3, 87-96.
• Karaoğlan, S. (2018). Halka arz edilen hisse senetlerinin kısa ve uzun dönem performansını belirlemeye yönelik ekonometrik bir analiz. Doktora Tezi, Manisa: Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme ABD.
• Karslı, M. (2004). Sermaye piyasası, borsa, menkul kıymetler. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Kaya, T. (2012). The short term performance of initial public offerings in Istanbul Stock Exchange: 2010-2011 Application. Journal of Business Economics and Finance, 1(1), 64-76.
• Kaya, T. (2017). Borsa Istanbul’da ilk halka arzlarin uzun dönem performans analizi: Normalüstü getiri mümkün mü? Ekonomi, Politika & Finans Araştırmaları Dergisi, 2(1), 6-19.
• Kıymaz, H. (1997). Long run performances of Turkish industries IPOs: 1990-1995 experience. The ISE Review, 1(3), 43-60.
• Kıymaz, H. (1997a). Analysis of factors affecting the performances of Turkish financial IPOs. The ISE Review, 1 (2), 56-76.
• Kıymaz, H. (1997b). İMKB’de halka arz edilen hisse senetlerinin uzun dönem performansları ve bunları etkileyen faktörler: İmalat sektörü 1990-1995 uygulaması. İMKB Dergisi, 3, 47-73
• Kıymaz, H. (1997c). İMKB’de halka arz edilen mali sektör hisse senetlerinin performanslarını etkileyen faktörlerin incelenmesi. İMKB Dergisi. 1 (2), 69-90.
• Kıymaz, H. (2000). The initial and aftermarket performance of IPOs in Turkey and emerging market: Evidence from İstanbul Stock Exchange. Journal of Multinational Financial Management, 213–227.
• Kim, M. & Ritter, J.(1999). Valuing IPOs. Journal of Financial Economics, 53, 409-437.
• Kim, J., Pukthuanthong-Le, K., & Walker, T. (2008). Leverage and IPO underpricing: High-tech versus low-tech IPOs. Management Decision, 46(1), 92–106.
• Kurtaran, A. (2008). İlk halka arzlardaki düşük fiyatlandırmanın İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(1), 407-419.
• Kurtaran, T. A (2013). Türkiye’deki ilk halka arzların ilk getirileri ile uzun dönem fiyat performansları arasındaki ilişkinin analizi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 6(11), 185-210.
• Kurumahmutoğlu, A. M. (2019). İlk halka arzlarda düşük fiyatlandırma: ilk gün açılış, kapanış ve gün içi performansı üzerine BİST’te bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Küçükkocaoğlu, G. (2008). Underpricing in Turkey: A comparison of the IPO methods. International Research Journal of Finance and Economics, 13, 162-182.
• Levis, M. (1990). The winner’s curse problem, interest costs and the underpricing of initial public offerings. The Economic Journal, 10, 76-89.
• Levis, M. (1993). The long-run performance of initial public offerings: The U.K. experience 1980–1988. Financial Management, 22, 28–41.
• Levis, M. & Thomas, D. C. (1995). Investment trust IPOs: Issuing behavior and price performance evidence from the London Stock Exchange. Journal of Banking & Finance, 19, 1437-1458
• Ljungqvist, A. P. (1997). Pricing initial public offerings: Further evidence from Germany. Europen Economic Review, 41, 1309-1320.
• Ljungqvist, A. P. (1995). When do firms go public? Poisson evidence from Germany. Working Paper, Oxford University
• Ljungqvist, A., & Habib, M. A. (2001). Underpricing and entrepreneurial wealth losses in IPOs: Theory and evidence. The Review of Financial Studies, 14(2), 433–458
• Ljungqvist, A. P. (2004). Handbooks in finance: Empirical corporate finance: IPO underpricing. Chapter 3, New York University Press, New York, 1-76.
• Ljungqvist, A.P., Nanda, V. & Singh, R. (2006). Hot markets, investor sentiment, and IPO pricing. The Journal of Business, 79(4), 1667–1702.
• Ljungqvist, A.P. & Wilhelm, W. (2008). IPO pricing in the dot-com bubble. The Journal of Finance, 8 (2), 723- 751.
• Loughran, T. Ritter, J.R. & Rydqvist, K. (1994). Initial public offerings: International insights. Pacific-Basin Finance Journal, 2, 165-199.
• Loughran, T. & Ritter, J.R. (1995). The new issue puzzle. The Journal of Finance, 1, 23-50.
• Loughran, T. & Ritter, J.R. (2002). Why don’t issuers get upset about leaving money on the table in IPOs?. Review of Financial Studies, 15, 413-443.
• Otlu, F. & Ölmez, S. (2011). Halka ilk kez arz edilen hisse senetlerinin kısa dönem fiyat performansları ile fiyat performansını etkileyen faktörlerin incelenmesi, İMKB’de bir uygulama. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 2 (2), 14-44.
• Ölmez, S. (2010). Halka ilk arzda hisse senedi fiyatını belirlemede kullanılan yöntemler, halka arz sonrası kısa ve uzun dönem fiyat performansları: İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda bir inceleme. Doktora Tezi, Manisa: İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı Muhasebe-Finansman Bilim Dalı.
• Özer, B.,(1999). Price performance of initial public offerings in Turkey. SPK Yayınları, No:128
• Pande, A. & Vaidyanathan, R. (2009). Determinants of IPO underpricing in the National Stock Exchange of India. The ICFAI Journal of Applied Finance, The Icfai Press, https://papers.ssrn.com/sol3/papers. cfm?abstract_id=1081272
• Ritter, J. R. (1991). The long-run performance of initial public offerings. Journal of Finance, 46, 3-27.
• Ritter, J. R. (1998). Initial public offerings. Contemporary Finance Digest, 2(1), 5-30.
• Ritter, J. R. & Welch, I. (2002). A review of IPO activity, pricing, and allocations. The journal of Finance, 57(4), 1795-1828.
• Rock, K. (1986). Why new issues are underpriced. Journal of Financial Economics, 15, 187-212
• Rydqvist, K. (1997). IPO underpricing as tax-efficient compensation. Journal of Banking & Finance, 21(3), 295– 313.
• Rydqvist, K. & Hogholm K. (1995). Going public in the 1980s: Evidence from Sweden. European Financial Management, 1(3), 287-315.
• Rummel, R. J. (1970). Applied factor analysis. Northwestern University Press, Evanston.
• Sağlam, G. (2007). Halka arzda düşük fiyatlandırmaya aracılık türü, arz yılı ve aracı kurum etkileri: İMKB’de bir inceleme. Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir: Osmangazi Üniversitesi İşletme ABD
• Sağlam, G. & Çelik, A. E. (2011). İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda düşük fiyatlandırma ve aracılık türü, arz yılı, aracı kurum etkileri üzerine bir araştırma. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 12 (2), 289-303.
• Song, S., Tan, J. & Yi, Y. (2014). IPO initial returns in China: Underpricing or overvaluation?. China Journal of Accounting Research, 7 (1), 31-49.
• Thaler, R. H. (1988). Anomalies: The winner’s curse. The Journal of Economic Perspectives, 2 (1), 192-212. Usanmaz, S. & Söylemez, A. O. (2021), İlk halka arzlarda anormal getiriye etki eden faktörlerin analizi. Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, 43 (2), 312-328
• Uşaklı, S.M., (2010). Halka arz kavramı ve halka arzlarda kullanılan satış yöntemleri. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Galatasaray Üniversitesi, Sosyal Bilimler Üniversitesi, Özel Hukuk ABD.
• Ünlü U. & Ersoy E. (2008). İlk halka arzlarda düşük fiyatlama ve kısa dönem performansın belirleyicileri: 1995- 2008 İMKB örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23( 2), 243-258.
• Welch, I. (1989). Seasoned offerings, imitation costs, and the underpricing of initial public offerings. The Journal of Finance, 44(2), 421– 4 49.
• Yalçıner, K. (2006). Düşük fiyatlama olgusu ile halka arz şekilleri ve halka arz fiyatı arasındaki ilişkinin analizi 1997-2004 dönemine ait bir inceleme. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(2), 145-158
• Yıldırım, D. & Dursun, A. (2016). Borsa İstanbul’daki ilk halka arzlarda ilk gün düşük fiyat anomalisi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 30(1), 189-202.
• Yu, T., & Tse, Y. K. (2006). An empirical examination of IPO underpricing in the Chinese a-share market. China Economic Review, 17, (4), 363-382.