İSTANBUL PİYASASINDA AÇIKTA SATIŞA SUNULAN DONDURMALARDA LİSTERİA MONOCYTOGENES VARLIĞININ VE ANTİBİYOTİK DİRENCİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2023, Cilt: 1 Sayı: 3, 15 - 26, 31.12.2023

Ayşe Güneş Bayır Özcan Erdoğan Duygu Güçlü

Öz

L. monocytogenes özellikle küçük çocuklar, yaşlılar, hamile kadınlar ve immünsüprese kişilerde risk faktörü olarak görülmektedir. Tüketime sunulan dondurmaların üretim aşamasında standartlara uygun olarak üretilmesi, üretim sırası ve sonrasında hem personel hem de ekipman hijyenine yönelik kurallara dikkat edilmesi ve tüm süreçlerde gıda güvenliği konusunda denetimlerin sık ve sürekli yapılması halk sağlığı uygulamaları açısından önemlidir. Bu çalışmada İstanbul’da açıkta satılan dondurmalarda L. monocytogenes varlığının tespiti ve değerlendirilmesi gerçekleştirilmiştir. İstanbul’da faaliyet gösteren 25 işletmeden sade (sütlü), meyveli ve kuruyemişli 75 adet dondurma numunesi toplanmıştır. Numunelerdeki L. monocytogenes tespiti ve identifikasyonu Chromogenic Listeria Agar, gram boyama, katalaz ve CAMP testleri kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Sonuçlar, Türk Gıda Kodeksi Mikrobiyolojik Kriterler Yönetmeliği'ne göre değerlendirilmiştir. Analiz sonuçlarına göre İstanbul’da açıkta satılan dondurma numunelerinin toplandığı 25 işletmenin %56’sında (n=14), 75 numunenin ise %30,6’sında (n=23) L. monocytogenes tespit edilmiştir. Çalışmada yer alan dondurma çeşitleri göz önünde bulundurulduğunda; sütlü, meyveli ve kuruyemişli dondurmaların sırasıyla %24’ünde (n=6), %24’ünde (n=6) ve %40’ında (n=10) L. monocytogenes varlığına rastlanmıştır. İzole edilen 23 L. monocytogenes suşunun 17 tanesi çoklu antibiyotik direnç gösterirken bunların 3 tanesi ise çalışmada yer alan tüm antibiyotiklere karşı dirençli bulunmuştur. Halk sağlığı için oldukça tehlikeli olan L. monocytogenes bulaşını önlemek adına “tek tıp tek sağlık” konsepti çerçevesinde kanıta dayalı önerilerin gerekli olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Listeria monocytogenes, Antibiyotik direnci, Dondurma

Kaynakça

• Abdeen, E.E., Mousa, W. S., Harb, O.H., Fath-Elbab, G.A., Nooruzzaman, M., Gaber, A.& Abdeen, A. (2021). Prevalence, antibiogram and genetic characterization of Listeria monocytogenes from food products in Egypt Foods,10(6): 1381.
• Akrami-Mohajeri, F., Derakhshan, Z., Ferrante, M., Hamidiyan, N., Soleymani, M., Conti, G.O., Tafti, R.D. (2018). The prevalence and antimicrobial resistance of Listeria spp in raw milk and traditional dairy products delivered in Yazd, Central Iran. Food and Chemical Toxicology, 114:141-144.
• Aksoy, A., Sezer, Ç. & Vatansever, L. (2013). Kars Piyasasında Tükeme Sunulan Sade Dondurmaların Mikrobiyolojik Kalitelerinin Belirlenmesi. Harran Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 2(1): 1-5.
• Aksoy, A., Sezer, Ç., Vatansever, L. & Gülbaz, G. (2018). Presence and antibiotic resistance of Listeria monocytogenes in raw milk and dairy products. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 24(3): 415-421.
• Arslan, G. & Yıldız, P.O. (2020). Application of HACCP in Aquaculture Processing. Journal of Agricultural Production, 1(1): 31-33.
• Anonim (2004), Türk Gıda Kodeksi, Dondurma Tebliği (Tebliğ No:2004/45).
• Anonim (2009). Türk Gıda Kodeksi Mikrobiyolojik Kriterler Tebliği. Resmi Gazete. 06.02.2009-27133. Tebliğ No:2009/6.
• Aydemir Atasever, M. & Çubukçı, S. (2018). Erzurum piyasasında tüketime sunulan dondurmaların mikrobiyolojik kalitesi. Atatürk Üniversitesi Veteriner Bilimleri Dergisi, 13(1): 54-62.
• Babacan, O. (2020). Antibiotic susceptibility and phylogenetic analyses for the origins and serotypes of Listeria monocytogenes strains isolated from ice cream and cream cakes. Turkish Journal of Veterinary & Animal Sciences, 44(5): 1100-1109.
• Bloom, G., Merrett, G.B., Wilkinson, A., Lin, V. & Paulin, S. (2017). Antimicrobial resistance and universal health coverage. BMJ Global Health, 2:1–6.
• European Committee on Antimicrobial Susceptibility Testing, (2014). Değerlendirme Kılavuzu. https://www.tmconline.org/userfiles/file/EUCAST_Disk_Difuzyon_Testi_Degerlendirme_Kilavuzu_surum_4_0_Haziran_2014.pdf Erişim Tarihi: 26.01.2023.
• de Amarante, V.C.A., Bohm, B.C., Colling, L.B., Rockenbach, C., Pereira, S.B. & Bruhn, F.R.P. (2021). Microbiological quality of artisanal and industrial ice creams sold in the south of Rio Grande do Sul. Research, Society and Development, 10(1): e57510111744-e57510111744.
• FAO and WHO (2015). Codex Alimentarius Commission Procedural Manual, Twenty-Fourth Edition, ISBN 97892-5-108928-6, Rome, 231p.
• Garedew, L., Taddese, A., Biru, T., Nigatu, S., Kebede, E., Ejo, M., Fikru, A. & Birhanu, T. (2015). Prevalence and antimicrobial susceptibility profile of Listeria species from ready-to-eat foods of animal origin in Gondar Town, Ethiopia. BMC Microbiolgy, 15: 100.
• Gönen, K. (2021). Gıda ve Gıda İşletmelerinde Listerıa Monocytogenes ve Biyofilmine Karşı Kullanılan Bazı Modern Teknikler. Akademik Et ve Süt Kurumu Dergisi, 1: 19-26.
• Gönülalan, S., Gönülalan, Z. (2010). Detection of Listeria monocytogenes in ice cream samples retailed in Kayseri city of Turkey. Journal of Health Sciences, 19(3): 191-195.
• Jibo, G.G., Raji, Y.E., Salawudeen, A., Amin-Nordin, S., Mansor, R. & Jamaluddin, T.Z.M.T. (2022). A systematic review and meta-analysis of the prevalence of Listeria monocytogenes in South-East Asia; a one-health approach of human-animal-food-environment. One Health, 15: 100417.
• Kim, S.W., Haendiges, J., Keller, E.N., Myers, R., Kim, A., Lombard, J.E., Karns, J.S., Van Kessel, J.A.S. & Haley, B.J. (2018). Genetic diversity and virulence profiles of Listeria monocytogenes recovered from bulk tank milk, milk filters, and milking equipment from dairies in the United States, 13: e0197053.
• Koopmans, M.M., Brouwer, M.C., Vázquez-Boland, J.A. & van de Beek, D. (2022). Human listeriosis. Clinical Microbiology Reviews, e00060-19.
• Küçük, S.C. & Yibar, A. (2019). Çiğ Süt Ve Pastörize Süt Tüketiminin Halk Sağlığı Üzerine Etkileri. Food and Health, 5(3): 197-204.
• Mary, M.S. & Shrinithivihahshini, N.D. (2017). Pervasiveness of Listeria monocytogenes in milk and dairy products. Journal of Food: Microbiology, Safety & Hygiene, 2(125):2476-2059.
• Mashak, Z., Banisharif, F., Banisharif, G., Reza Pourian, M., Eskandari, S., Seif, A., Dehkordi, F.S. & Alavi, I. (2021). Prevalence of listeria species and serotyping of Listeria monocytogenes bacteria isolated from seafood samples. Egyptian Journal of Veterinary Sciences, 52(1): 1-9.
• Osman, K.M., Kappell, A.D., Fox, E.M., Orabi, A., Samir, A. (2020). Prevalence, pathogenicity, virulence, antibiotic resistance, and phylogenetic analysis of biofilm producing Listeria monocytogenes isolated from different ecological niches in Egypt: Food, humans, animals, and environment. Pathogens, 9: 5.
• Şanlıbaba, P., Uymaz Tezel, B., Çakmak, G.A. (2018). Detection of Listeria spp. in raw milk and dairy products retailed in Ankara. GIDA, 43 (2): 273-282.
• Scotter, S.L., Langton, S., Lombard, B., Schulten, S., Nagelkerke, N., In’t Veld, P.H., Rollier, P. & Lahellec, C. (2001). Validation of ISO method 11290. Part 1—Detection of Listeria monocytogenes in foods. International Journal of Food Microbiology, 64: 295–306.
• Shamloo, E., Hosseini, H., Moghadam, Z.A., Larsen, M.H., Haslberger, A. & Alebouyeh, M. (2019). Importance of Listeria monocytogenes in food safety: a review of its prevalence, detection, and antibiotic resistance. Iranian Journal of Veterinary Research, 20(4): 241.
• Skowron, K., Wałecka-Zacharksa, E., Grudlewska, K., Wiktorczyk, N., Kaczmarek, A., Gry´n, G., Kwieci´nska-Piróg, J., Juszczuk, K., Paluszak, Z., Kosek-Paszkowska, K., et al. (2019). Characteristics of Listeria monocytogenes strains isolated from milk and humans and the possibility of milk-borne strains transmission. Polish Journal of Microbiology, 68: 353–369.
• Tekinşen, O.C. (2000). Süt ürünleri teknolojisi. 3. Baskı. Selçuk Üniv Basımevi, Konya. Tuncay R.M. & Sancak Y.C. (2018) Presence of Listeria monocytogenes in Herby Cheese and Determination of Their Susceptibility to Antibiotics. Van Veterninary Journal, 29(3): 169-173.
• Velazquez-Meza, M.E., Galarde-López, M., Carrillo-Quiróz, B., Alpuche-Aranda, C.M. (2022) Antimicrobial resistance: One Health approach. Veterinary World, 15(3):743-749.
• World Health Organization (WHO) (2015). Global action plan on antimicrobial resistance. (Erişim 22.11.2022). http://www.who.int/antimicrobial-resistance/publications/globalaction-plan/en/