Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Batman’da Erkek Olmak

Yıl 2018, Sayı: 1, 1 - 16, 01.06.2018

Dolunay Şenol , Veysel Çalar

Öz

Bireylerin biyolojik yapılarını ortaya koyan cinsiyetten farklı olarak toplumsal cinsiyet toplumların biyolojik cinsiyetlere yüklemiş olduğu anlam, değer ve sorumlulukları ortaya koymaktadır. Her toplum eril ve dişil kimliklere farklı roller biçmektedir. Zaman içinde toplumların kendilerine özgü oluşturmuş oldukları bu kimlikler, sosyalizasyon sürecinin ajanları tarafından yeni yetişen kuşaklara aktarılarak devamlılığın sağlanması gerçekleştirilmektedir. Böylece yeni yetişen kuşaklar neleri yapıp neleri yapmamaları gerektiğini öğrenmekte, öğrendiklerini uygulamaya koyarak da toplumun onayını almakta, aksi halde dışlanma ile başlayan müeyyidelerle karşılaşmaktadırlar. Bireyler, sosyalizasyon sürecinden geçerken toplumun istediği yönde birey olmanın avantajları kendilerine öğretildiği için de toplumun istediği birey modeli olmaya özen göstermektedirler. Böylece zaman içinde toplumun istediği yönde toplumsal cinsiyetler önce zihinlere yerleşmekte, daha sonra da bu yönde duygu ve davranışlar geliştirilmektedir. Ataerkil toplumlarda erkeklere yüklenen görev ve sorumluluklar daha fazla olmakla birlikte yapının kendilerine sunmuş olduğu ayrıcalıklar da söz konusudur. Bu durum ataerkil yapılarda hem erkekler hem de kadınlar tarafından normalleştirilmekte ve böylece yapının devamlılığı, birlik ve bütünlüğü sağlanmaktadır. Ataerkil yapının özelliklerini fazlası ile gösteren Batman ilinde yaşayan erkeklerin erkeklik algıları ve bu algının arkasında yatan toplumsal cinsiyet temelli kabullerin neler olduğunu ortaya koymak amacı ile gerçekleştirilen bu çalışma iki ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde toplumsal cinsiyet olarak erkeklik teorik olarak ortaya konulacaktır. İkinci bölümde Batman’da doğup büyüyen ve halen Batman’da yaşayan 37 erkek ile yapılan yarı yapılandırılmış görüşme verileri ve bu verilerin sosyolojik değerlendirilmesi yer alacaktır. Bu çalışma ile erkeklik özelinde toplumsal cinsiyetin sosyo-kültürel yapıdan nasıl etkilendiği, nelerin bu etkilenmede rolünün olduğu ve ne kadar olduğu ortaya konulması hedeflenmektedir

Anahtar Kelimeler

Toplumsal cinsiyet, erkeklik, hegemonik erkeklik sosyo-kültürel yapı, Batmanlı erkek

TO BE A MALE IN BATMAN IN THE CONTEXT OF GENDER

Öz

Unlike biological gender, which reveals the biologic structure of individuals, the gender reveals the meaning, value and responsibilities of biological genders. Every society has different roles for masculine and feminine identities. Over time, these identities, which are formed by the societies themselves, are transferred to the new generation by the agents of the socialization process to ensure continuity. Thus, new generations learn what they should do and what not to do, get the approval of the society by putting what they learn into practice, otherwise they are confronted with the problems that started with exclusion. Individuals are taking care to be an individual model that the society desires because the advantages of being an individual in the direction society desires when it is passed through the socialization process are taught to them. So, over time, the gender of the society is settled in mind first, then the emotions and behaviors are developed in this direction. In patriarchal societies, the duties and responsibilities imposed on men are more and more privileged than those offered to them. This is normalized in patriarchal structures by both men and women, thus ensuring continuity, unity and integrity of this structure. This study, which is aimed to reveal the masculinity perceptions of males living in Batman province and the gender-based assumptions behind it, which show the characteristics of patriarchal structure in excess, are composed of two main parts. In the first part, masculinity as the gender will be theoretically put forward. In the second part, semi-structured interviews with 37 men born and growing in Batman and still living in Batman and sociological evaluation of these data will take place. In this study, it is aimed to show how gender is affected from socio-cultural structure in masculinity, what is involved in what is affected and how much it is

Anahtar Kelimeler

Gender, masculinity, hegemonic masculinity, socio-cultural structure, men in Batman

Kaynakça

• bir statü olduğunu, dişil statü ve rolleri taşımamaktan duydukları memnuniyeti her fırsatta dile
• getirmeyi tercih ettikleri dikkati çekmektedir. Batmanlı erkekler her türlü sorumluluğa rağmen tercih ettikleri erkeklik statüsünü devam
• ettirmek için oldukça yüksek bir gayret de ortaya koymaktadırlar. Soyun devamlılığını sağlamak
• ailenin ve ülkenin ihtiyaçlarını karşılamak, vb. sorumlulukları hakkı ile yerine getirebilmek için erkek
• hayatının ilk yıllarından itibaren hazırlanmakta, bu sebep ile de kız ve erkek çocuklarının
• sosyalizasyon sürecindeki yetiştirilme tarzları farklılık ortaya koymaktadır. Bu da kız ve erkek
• çocuklarına verilen değerin de farklı olmasına zemin hazırlamaktadır. Batman iline özgü gibi
• görülen bu özellikler gerçekte Türkiye genelini de büyük oranda yansıtmaktadır. Batman ilinde yapılan mülakat verilerine dayanarak, işsizlikte lider şehir olarak kabul
• edilmesine rağmen erkeklerin Batman’da olmaktan, Batmanlı olmaktan memnun olduklarını
• söyleyebilmek mümkün. Görüşmeler sırasında hayattan çok da fazla maddi yönde beklentilerinin
• olmadığına ancak manevi anlamda tatmini son derece önemsiyor olduklarına vurgu yapmaları da
• buna bağlanmaktadır. Erkek olarak aile sorumluluğu ve bu sorumluluğun devamlılığına yapılan
• vurguların da bu kararlarında etkili olduğu kanaatini oluşturmuştur. Toplumsal cinsiyet temelli rol ve tanımlamalar, toplumlar tarafından belirlenmekte olup
• farklı toplumlarda farklılaşan kabul edilme şekilleri oluşturularak kadın ve erkeklere bu kabullerin
• benimsenmesi yönünde yaptırımlar uygulanmaktadır. Her kültürel alan değer kalıplarını
• farklılaştırmakta ve bu farklılaşma farklı şekillerde tezahür etmektedir. Ancak cinsiyet temelli bir
• eşitsizlik ilişkisinin varlığı cinsiyet ilişkilerinin çözümlenmesinde yol gösterici rol oynamaktadır.
• Özellikle ataerkil sistemlerde cinsiyet temelli ayrımcılık erkek lehine işliyor görünmekle birlikte her
• zaman bunun doğru olduğunu da söyleyebilmek mümkün değildir. Sosyo-kültürel yapılar, sistemin
• işleyişinde bir taraf lehine hareket ederken o tarafa ağır sorumluluklar da yükleyebilmektedirler.
• Ataerkil toplumlarda erkekler lehine oluşmuş bir yapı söz konusu olmakla birlikte toplumun
• erkeklere yüklemiş olduğu ağır sorumlulukları görmemezlikten gelmenin mümkün olmadığının da
• altını çizmek gerekir.
• Connell, R. W. (2002), On Hegemonic masculinity and violence: Response to Jefferson and Hall, Theoretical Criminology, 6(1), 89-99
• Connell, R. W. (1995), Masculinities. California: University of California Press.
• Demren, Ç. (2001), Erkeklik, Ataerkillik ve İkidar İlişkileri. A. Akın (Dü.) içinde, Toplumsal Cinsiyet, Sağlık ve Kadın (s. 33-44). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları, s. 33-44.
• Ertan, C. (2009), Türkiye'de Erkeklik İmgesi ve Eşcinsel Kimliği. Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Gecas, V. (2000), Socialization. Encyclopaedia of Sociology. Edgar F. Borgatta, R. J. V (Dü.) New York: Macmillan Reference, 2855-2864.
• Giddens, A. (2012). Sosyoloji. İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Gilmore, D. (1987), Introduction: The Shame of Dishonor. Honor and Shame and The Unity of The Mediterranean (s. 2-21) içinde. The American Anthropological Association.
• Kandiyoti, D. (1997), Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar – Kimlikler Ve Toplumsal Dönüşümler. İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Kovanlıkaya, Ç. (2001), “Erkek Parlamentonun Kadın Siyasetçileri”, Yerli Bir Feminizme Doğru, Derl: A. İlyasoğlu ve N. Akgökçe, İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Kumaş H. ve Fatma F. (2005), Akademisyen Ve Tekstil İşçileri Karşılaştırması Örneğinde Çalışan Kadınların Çalışma Olgusuna Bakışları, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 50, 507-532.
• Marshall, G. (1999), Sosyoloji Sözlüğü. Osman Akınhay; Derya Kömürcü (Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Oruç, N. E. (2013), Gender and Education in Turkey. İçinde Education and gender: Gender- specific education in different countries. Historical aspects - current trends Eds. O.Holz & F.Shelton, ss. 100-105.
• Say, G. (1998), Siyasal Değişimde Kadın Boyutu, İstanbul: Kurtis Matbaası.
• Şenol D., Sezgin E. (2017), Türk Toplumunda Hegemonik Erkekliğin İnşasında Toplumsal Süreçlerin Rolü, TURAN-SAM Uluslararası Bilimsel Hakemli Dergisi; ISSN: 1308-8041, e- ISSN: 1309-4033; Yıl: 2017; Cilt: 9/KIŞ, Sayı: 33, S. 290-300.
• Türk, B. (2008), Eril Tahakkümü Yeniden Düşünmek: Erkeklik Çalışmaları İçin Bir İmkân Olarak Pierre Bourdieu. Toplum ve Bilim Dergisi, 119-146.
• Whıtehead, S. M. ve Frank Barrett (2001), The Sociology of Masculinity. S. M. Whitehead ve F. J. Barrett (Dü.) içinde, The Masculinities Reader (1-26). Cambridge: Polity.