Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Kadınların Annelik Deneyimleri Üzerine Bir Saha Çalışması

Yıl 2019, Sayı: 3, 71 - 90, 01.06.2019

Yasemin Gezer Tuğrul

Öz

Geleneksel ataerkil söylemler yolu ile kadına yüklenen annelik rolü, sosyal, kültürel, dini söylemler ve toplumsal cinsiyet rolleri bağlamında annelik yüceltilmekte, kadının en önemli görevlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Bir bakıma annelik ve kadınlık eş değer görülmektedir. Kültürel aktarımlar aracılığıyla annelik rolünün öğretilmesi, kadınların da anneliği kendi içlerinde içselleştirmelerine yol açmaktadır. Kadına verilmiş olan annelik rolünün kadınları toplumda nasıl konumlandırdığı, kadınların anneliği nasıl anlamlandırdıkları ve içselleştirdikleri önemli tartışma konularındandır. Kadınlık ve özelde annelik olgusunun değişen ve dönüşen dünya ile birlikte tarihsel süreçte anlamının ve değerinin farklılaştığı gözlemlenmektedir. Bu çalışma, Van kent merkezinde anne olan kadınların, annelik deneyimlerine odaklanmaktadır. Bu amaçla nitel araştırma yöntemlerinden derinlemesine görüşme tekniği ile elde edilen araştırma bulguları, kadınların anneliğe ilişkin söylem ve algılarında toplumsal cinsiyet kalıp yargılarının, geleneksel ve dini söylemlerin hem ücretli hem de ücretli olmayan bir işte çalışan kadınlar üzerinde etkisinin olduğunu ortaya koymaktadır. Çocuk sahibi ol a mayan veya erkek çocuk sahibi ol a mayan kadınlara toplumun bakış açısının ise oldukça olumsuz olduğu görülmektedir. Kadınların anne olma süreçlerinde karar mekanizmalarına dahil edilmeleri ücretli bir işte çalışıp ve çalışmamalarına göre değişkenlik göstermektedir. Araştırmaya katılan kadınların annelik deneyimleri birbirinden farklı olsa da tamamının anneliğin kutsallığına vurgu yaptığı söylenebilir

Anahtar Kelimeler

Kadın, annelik, ataerkil söylem, toplumsal cinsiyet rolleri, annelik deneyimleri

A GENDER-BASED FIELD STUDY ON THE MOTHERHOOD EXPERIENCESOF WOMENIN THE CONTEXT OF GENDER

Öz

Motherhood has been glorified and considered as one of the most important duties of women within the context of the role of motherhood imposed on women through traditional patriarchal, social, cultural, religious discourses and gender roles. In one respect, motherhood and femininity are seen as equivalent. Teaching the role of motherhood through cultural transfers leads women to internalize maternity within themselves. One of the important topics of discussion includes how motherhood positions women in society, and how women interpret and internalize motherhood. It is seen that the meaning and value of womanhood and motherhood in particular along with the changing and transforming world change in the historical process. This study focuses on motherhood experiences of women living in Van city center. For this purpose, research findings obtained from qualitative research methods through in-depth interview technique reveal that gender stereotypes in women's discourses and perceptions of motherhood have an impact on traditional and religious discourses in both paid and non-paid jobs. Including women in decision-making processes in the process of becoming a mother changes according to whether they work in a paid job or not. It can be said that altough women's motherhood experiences are different from each other, they all focus on the sanctity of motherhood

Anahtar Kelimeler

Women, Maternity, Patriarchal Discourse, Gender Roles, Maternity Experiences

Kaynakça

• Akşit, E. E. (2009), Haydi Kızlar Okula: Kızların Eğitimi, Kadınların Bilgisi ve Kamusal Alan Tartışmaları, Toplum ve Bilim Dergisi, 7-26.
• Akça, E. B. (2015), Medyada Annelik Temsilleri ve Anne Savaşları: Haftanın Annesi Yarışma Programının Analizi, Kadın 200 Dergisi, Sayı 2, Cilt: XVI, Aralık, s. 91-112.
• Ayyıldız, M. K. (2015), Kadın Dergilerinde Sunulan Kadın İmgesinin Feminist Yaklaşım Kavramlarıyla Değerlendirilmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Badinter, E. (2017), Kadınlık Mı Annelik Mi, Ayşe Ekmekçi (Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları
• Bayraktar, S. (2011), Makbul Anneler Müstakbel Vatandaşlar: Neoliberal Beden Politikalarında Annelik, Ankara: Ayizi Yayınları.
• Bora, A., Üstün İ. (2005),Sıcak Aile Ortamı Demokratikleşme Sürecinde Kadın ve Erkekler, TESEV Yayınları, Ekim
• Chodorow, N. (1979),The Reproduction of Mothering, Psychoanalysis and the Sociology of Gender, London: Unıversity Of California Press, Berkeley, Los Angeles, Creswell, J. W. (2016), Araştırma Deseni: Nitel, Nicel ve Karma Yöntem Yaklaşımları, Selçuk Beşir Demir (Çev.).Ankara: Eğiten Kitap.
• Deliktaş, A.,Körükcü, Ö., Kukulu K. (2015), Farklı Gruplarda Annelik Deneyimi, MÜSBED 5(4), s. 274-283.
• Forcey, L. R. (1987),“Feminist Perspectives on Mothering and Peace”, Journal of the Association for Research on Mothering,s.155-174.
• Gelgeç B. A.(2009), Cumhuriyet Dönemi Kadın İmgesi Üzerine Bir Değerlendirme, Ankara
• Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı 44, Güz, s. 627-638.
• Güdücü, B. (2018), “Biyolojik Cinsiyet ve Toplumsal Cinsiyet” Toplumsal Cinsiyet Sosyolojisi içinde, Editörler: Dolunay Şenol, Havva Eylem Kaya, İstanbul: Lisans Yayıncılık, s.13-33.
• Hooks, B. (2016), Feminizm Herkes İçindir, Ece Ardın, Berna Kurt, Şirin Özgün, Aysel Yıldırım (Çev.) İstanbul: bgts Yayınları.
• Karaoğlan, S. (2018),Dini İnanç ve Tutumların Doğurganlık Üzerindeki Etkileri (Van İli Örneği), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
• Kaya, S. B . (2008), Kapitalizm ve Annelik, Mülkiye, Cilt XXXII, Sayı 258, s.71-86. Lindholm, C. (2004), İslami Ortadoğu-Tarihsel Antropoloji, Balkı Şafak (Çev.).Ankara: İmge Kitabevi
• Marshall, G. (1999), Sosyoloji Sözlüğü ,Osman Akınhay; Derya Kömürcü (Çev.).Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Neyer, G.,Bernardi L. (2011), “Feminist Perspectives On Motherhood And Reproduction”, Historical Social Research, 36 (2), s.162-176
• Özbay, F. (1992), Türkiye'de Kadın Olgusu, Necla Arat (yayına hazırlayan), İstanbul: Say Yayınları
• Özbay, F. (2017), Dünden Bugüne Aile, Kent ve Nüfus, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ramazanoğlu, C. (1998), Feminizm ve Ezilmenin Çelişkileri, Mefkure Bayatlı (Çev.).İstanbul: Pencere Yayınları.
• Şenol, D. (2018), “Toplumsal Cinsiyet ve Medya” Toplumsal Cinsiyet Sosyolojisi içinde, Editörler: Dolunay Şenol, Havva Eylem Kaya, İstanbul: Lisans Yayıncılık, s.311-330
• Türkdoğan,Ö. (2013), “Ana Akım Medyada Annelik Miti”, Kadın Araştırmaları Dergisi, Sayı 13, Güz, s. 35-59.
• Uzel, E. (2006), Feminizm ve Doğa Ekseninde Ekofeminizm, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Yıldırım, A., Şimşek H. (2016), Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayınları.