TAŞRA'DA EŞRAF OLMAK

Yıl 2019, Sayı: 4, 1 - 16, 28.12.2019

Günce Demir

Öz

Bu çalışmanın amacı, bir taşra kentinde eşraf olarak bilinen kişilerin bir
statü grubu olarak değerlendirilip değerlendirilemeyeceğine bakmak ve ayrıca
toplumsal hiyerarşideki sosyal konumları açısından “eşraf”ı kavramlaştırmaktır.
Çalışmanın bir diğer amacı da Türkiye’de yapılmış olan taşra çalışmalarına
sosyolojik açıdan katkı sağlamaktır. Eşraf olma kavramı genel tanımlarından da
yola çıkıldığında içerisinde göreli bir seçkinlik hali barındırmaktadır. Bu
nedenle “eşraf” olarak araştırmaya katılan kişilerin kendilerini diğerlerinden
ayırma hali dikkat çekicidir. Yapılan derinlemesine görüşmeler sırasında
katılımcılar eşraf olarak sahip oldukları statünün altını çizmişler ve bu statü
konumu ile edindikleri toplumsal hiyerarşideki yerlerini belirtmişlerdir.
Ayrıca bu toplumsal konumu sürdürmek ve sahip oldukları statüye uygun olarak
davranışlarını ve tercihlerini belirlemek durumunda olduklarını dile
getirmişlerdir. Bu noktada kent içinde uzun süredir aynı yerde yaşayan
ailelerin ekonomik, toplumsal, kültürel ve sembolik sermaye açısından var olan
birikimleri statü konumlarını belirlemede oldukça etkilidir. Çünkü bu
belirtilen dört sermaye türü açısından birikimleri, eşrafın statü konumunu
sürdürmelerinde de önemlidir. Eşraf, sahip oldukları sermaye ile tercihler
yapmakta ve bu tercihler ile “eşraf” olduklarını diğerlerine sunmaktadırlar. Katılımcılar
“bize yakışan”, “dengimiz olan”, “bizden beklenen” gibi söylemler ile statü
konumlarını göstermek ve sürdürmek için çabaladıklarını açıkça ortaya
koymuşlardır. Yaşamlarını taşrada sürdürmeyi tercih etme nedenlerden biri
olarak da bu kentin eşrafı olmanın onlara sağladığı toplumsal konumun ne kadar
önemli olduğunu dile getirmişlerdir. Bu durum “eşraf olma” haline yükledikleri
anlamı göstermektedir. 

Anahtar Kelimeler

Taşra, Eşraf, Statü konumu, kültürel sermaye, toplumsal sermaye

Kaynakça

• Alver, K. (2017). Taşra halleri. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Bourdieu, P. (1986). “The Forms of Capital”, in: Richardson, J. (ed.) Handbook of Theory and Research for the Sociology of Education. Westport, CT: Greenwood Press.
• Bourdieu, P. (1989). Distinction a Social Critique of The Judgement of Taste. London: Routledge.
• Çelik, C. (2017). Taşrayı Anlamak: Dönüşen Taşra Tasavvuru, (edt.) Alver, K., Taşra Halleri. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Demir, G. (2019). Consumption Manifesto of the Gentry in A Small Town in Turkey: Living Room Furniture Preferencesi in Manisa (Yayınlanmamış Doktora Tezi). ODTÜ, Ankara, Türkiye
• Durakbaşa, A., Karadağ, M., & Özsan, G. (2008). Türkiye’de Taşra Burjuvazisinin Oluşum Sürecinde Yerel Eşrafın Rolü ve Taşra Kentlerinde Orta Sınıflar. başlıklı TÜBİTAK destekli araştırma projesi raporu. Ankara: Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı. Ankara.
• Ergenç, Ö. (1982). Osmanlı Klasik Dönemindeki Eşraf ve Ayan Üzerine Bazı Bilgiler. (ed. İnalcık, H. Göyünç, N. Lowry, W. H. Osmanlı Araştırmaları III), İstanbul.
• Keskin, N. (2007). Devletin Toprak Üzerinde Örgütlenmesi: Türkiye’de İllerin Yönetimi (Yayınlanmamış Doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
• Mağgönül, A. Z. (2006). “Seçkin” Semtin “Seçkin” Sakinleri Teşvikiye-Nişantaşı, İstanbul: Kitabevi Yayınları., İstanbul.
• Marx, K. & Engels, F. (2013). Alman İdeolojisi, İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
• Türk Dil Kurumu. (2005). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Turner, B. S. (1988).Status. Minnesota: University of Minnesota Press.
• Weber, M. (1991). From Max Weber: Essays in Sociology. London: Routledge.