GİZEMLİLEŞTİRME VE İKTİDARIN AYRILMAZLIĞI: GOFFMAN’IN SOSYAL TEORİSİ VE İKTİDAR PROBLEMİ

Yıl 2024, Sayı: 14, 17 - 34, 29.12.2024

Mustafa Solmaz

https://doi.org/10.48131/jscs.1496812

Öz

Gizemlileştirme tekniğinin eşitsizliklerin ve iktidarın kaynağında yer aldığını Goffman’ın teorisinden hareketle ortaya koymak, çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Bunun için öncelikle Goffman’ın teorisinin anahatlarına yer verilmiştir. Onun ön, arka ve dış bölge kavramsallaştırmaları incelenmiştir. Sonra ön bölge’nin temel bileşenleri olan set, vitrin, görünüş ve tutum kavramlarının neler olduğu, onlardan ne anlamamız gerektiği ifade edilmiştir. Daha sonra ise bireylerin sahne önündeki performanslarda müracaat ettikleri üretken tekniklere yer verilmiştir. Dramatik canlandırma, idealize etme, ifade denetiminin elde tutulması, yanlış sunum, gerçeklik ve düzmece, gizemlileştirme teknikleri genel hatlarıyla açıklanmış ve sonra gizemlileştirme’ye ağırlık verilmiştir. Gizemlileştirme’nin teorik temellerinin Cooley’e kadar götürülebileceği ve işlevinin, performansı sergileyenler ile seyirciler arasındaki mesafeyi açmak olduğu öne sürülmüştür. Böylelikle seyirciler üzerinde performansı sergileyenlere dair bir hayranlık ve üstünlük izlenimi oluşur. Gizemlileştirme ve iktidar ayrılamaz, gizem artarsa iktidar güçlenir, gizem azalırsa iktidar da ortadan kalkar. Çalışma, ikincil veri analizine dayandırılmıştır. Bir saha veya anket çalışması değildir. Derleme bir çalışmadır ve literatür taraması yöntemine müracaat edilerek hazırlanmıştır. Literatür taraması yöntemine bağlı olarak hazırlanan bu çalışmanın sonucunda, gizem ve iktidarın birbirleriyle yakından ilişkili olduğu anlaşılmıştır. Özgürlük için iktidarın ve tahakkümün altındaki gizemin ifşa edilmesi gerektiği vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal teori, Goffman, izlenim yönetimi, gizemlileştirme, iktidar

Etik Beyan

Herhangi bir etik hak ihlali olmadığını beyan ederim.

Destekleyen Kurum

Herhangi bir kurum tarafından desteklenmemektedir.

Teşekkür

Göstereceğiniz ilgiden ötürü şimdiden teşekkür ederim.

THE INSEPARABILITY OF MYSTERY AND POWER: THE PROBLEM OF POWER IN GOFFMAN'S SOCIAL THEORY

Öz

The aim of the study is to reveal with reference to Goffman's theory that the mystification technique is at the source of inequalities and power. For this, firstly the outlines of Goffman's theory are given. His conceptualizations of front, back and external areas were examined. Then, it is figured out what are the concepts of set, showcase, appearance and attitude, which are the basic components of the front area, are explained and what we should understand from them. Thereafter, the productive techniques that individuals use in their performances in front of the stage are included. Dramatic portrayal, idealization, retention of expression control, misrepresentation, reality and fakery, mystification techniques are explained in general terms and then emphasis is placed on mystification. It has been suggested that the theoretical foundations of mystification can be traced back to Cooley and that its function is to open the distance between the performers and the audience. In this way, an impression of admiration and superiority is created on the audience about the performers. Mystification and power are inseparable; if mystery increases, power becomes stronger; if mystery decreases, power disappears. The study was based on secondary data analysis. It is not a field or survey study. It is a review study and was prepared by applying the literature search method. As a result of this study prepared based on the literature search method, it was understood that mystery and power are closely related to each other. It was emphasized that for freedom, the mystery underlying power and domination must be revealed.

Anahtar Kelimeler

Social theory, Goffman, impression management, mystification, power

Kaynakça

• Artauld, A. (1993). Tiyatro ve ikizi. (Bahadır Gülmez, Çev.). YKY.
• Baudrillard, J. (2005). Simulakrlar ve simulasyon. (Oğuz Adanır, Çev.). Doğu Batı Yayınları.
• Baudrillard, J. (2006). Kusursuz cinayet. (Necmettin Sevil, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Baudrillard, J. (2011). Sanat komplosu. (Elçin Gen ve Işık Ergüden, Çev.). İletişim Yayınları.
• Baudrillard, J. (2013). Foucault’yu unutmak. (Oğuz Adanır, Çev.). Doğu Batı Yayınları
• Cooley, C. H. (1902). Human nature and the social order. Charles Scribner’s Sons.
• Goffman, E. (1961). Asylums. Anchor Books.
• Goffman, E. (1969). Strategic interaction. University Of Pennsylvania Press.
• Goffman, E. (2014a). Günlük yaşamda benliğin sunumu. (Barış Ceza, Çev.). Metis Yayınları.
• Goffman, E. (2014b). Damga: örselenmiş kimliğin idare edilişi üzerine notlar. (Ş. Geniş, L. Ünsaldı ve S.N. Ağırnaslı, Çev.). Heretik Yayıncılık.
• Goffman, E. (2017). Etkileşim ritüelleri: yüz yüze davranış üzerine denemeler. (Âdem Bölükbaşı, Çev.). Heretik Yayınları.
• Hegel, G. F. W. (1986). Tinin görüngübilimi. (Aziz Yardımlı, Çev.). İdea Yayınları.
• Hyde M., Mcguinnness M. (1997). Jung: yeni başlayanlar için. (Gül Çağalı Güven, Çev.). Milliyet Kitapları.
• Jacques, L. (2006). Écrıts. (Bruce Fink, Çev.). W W Norton & Company.
• Kocabıyık, Y. (2018). Peter shaffer’ın küheylan oyununda persona ve gölge kavramlarının alan strang karakterindeki karşılığı. SDÜ Art-E, 11(22), 252-263.
• Kojéve, A. (2001). Hegel felsefesine giriş. (Selahattin Hilav, Çev.). YKY.
• Küçükşen, Ö. F., Fildiş, B. (2022). Erving Goffman’ın benlik sunumu kuramı’na göre resimde oto portre. Sanat Tarihi Dergisi, 31(1), 455-481.
• Manning, P. (2007). Erving Goffman and modern sociology. Polity Press.
• Ritzer, G. (2011). Klasik sosyoloji kuramları. (Himmet Hülür, Çev.). Deki Yayınları.
• Ritzer, G. (2012). Modern sosyoloji kuramları. (Himmet Hülür, Çev.). Deki Yayınları.
• Ritzer, G. & Stepnisky, J. (2014). Çağdaş sosyoloji kuramları. (Irmak Ertuna Howison, Çev.). Deki Yayınları.
• Slattery, M. (2014). Sosyolojide temel fikirler. (Ümit Tatlıcan ve Gülhan Demiriz, Çev.). Sentez Yayın ve Basım.
• Tayfundağı, T. (2017). 1980’ler Türkiye’sinden bir popüler kültür öğesi: taverna müziğini sosyolojik perspektifle yeniden okumak. [Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Terry, P. (2012). Hegel. (Mehmet Barış Albayrak, Çev.). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Veblen, T. (2005). Aylak sınıfın teorisi. (Zeynep Gültekin ve Cumhur Atay, Çev.). Babil Yayınları.
• Wallace, R. A., Wolf A. (2012). Çağdaş sosyoloji kuramları: klasik geleneğin geliştirilmesi. (Leyla Elburuz ve M. Rahmi Ayas, Çev.). Doğu Batı Yayınları.
• Weidle, R. (2002). ‘Rule as rule’: Erving Goffman’s theatrical grammar and the emergence of the politician king in shakespeare’s tetralogies. Eese 10(?), 1-12.
• Yaltıraklı, U. (1987). Hegel’in fenomenolojisinin bilgi kuramsal temelleri. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. İstanbul Üniversitesi.