REPRESENTATION OF WOMEN IN TALES: AN ASSESSMENT OF THE POSSIBILITIES OF FEMINIST REWRITING

Yıl 2024, Sayı: 14, 35 - 57, 29.12.2024

Kinem Tokdemir

https://doi.org/10.48131/jscs.1561587

Öz

Tales are literary texts shaped by the elements of the dominant culture and bear the traces of the culture in which they exist. In tale narratives, the roles assigned to female characters are sometimes depicted as the ideal type of woman, symbolizing goodness and conforming to gender roles. At the same time, at other times they are portrayed as witches, symbolizing evil. Man characters, on the other hand, assume the role of the savior and are active and independent subjects. Thus, the representation of women as marginalized figures in tales is reproduced as these tales become embedded in popular culture and are transmitted from culture to culture and from country to country. In the classic “Cinderella” from the Grimm Brothers’ tales, the traditional roles assigned to woman characters reflect a man-dominated perspective. However, in the rewritten versions of this tale, the aim has been to present a representation of women that differs from the roles imposed on them in traditional tales. Within this framework, it has been observed that significant changes occur in the representation of woman characters in these feminist rewritings. Feminist rewriting, focusing on issues such as power, gender hierarchy, and sexism, seeks to subvert the sexist roles assigned to women and the patriarchal discourses and practices frequently circulating in texts like tales from a critical standpoint. In brief, this study aims to evaluate how tales can become a site of feminist struggle, how anti-women discourses can be transformed through rewritten tales, and how such rewritings can produce social impacts. In this context, the article first focuses on the subject of feminist rewriting and then critically analyzes the classic Cinderella tale. Following this, the rewritten forms of this tale are examined to explore the possibilities of feminist rewriting.

Anahtar Kelimeler

Feminist Rewriting, Rewritten Tales, Cindrella Tale, Representation of Women in Tales, Sexism

MASALLARDA KADIN TEMSİLİ: FEMİNİST YENİDEN YAZIMIN İMKÂNLARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Öz

Masallar, egemen kültürün unsurlarına göre şekillenen ve bulunduğu kültürün izlerini taşıyan edebi metinlerdir. Masal metinlerinde kadın karakterlere biçilen roller kimi zaman iyiliği simgeleyen toplumsal cinsiyet rollerine uygun ideal bir kadın tipi iken; kimi zaman da kötülüğü simgeleyen cadı imajıyla resmedilir. Kurtarıcı rolüyle erkekler ise, etkin ve bağımsız bir öznedir. Böylece masallarda ötekileştirilen konumu ile kadın karakterlerin temsili; masalların popüler kültür içine yerleşerek kültürden kültüre, ülkeden ülkeye aktarılmasıyla yeniden üretilir. Grimm Masalları’ndan klasik ‘Külkedisi’ masalında kadın karakterlere biçilen geleneksel roller, erkek egemen bakış açısını yansıtır. Bu masalın yeniden yazılan formlarında ise, klasik masallarda kadınlara dikte edilen rollerden farklı bir kadın temsilinin sunulması hedeflenmiştir. Bu çerçevede, feminist yeniden yazımın örnekleri olan bu masallarda kadın karakterlerin temsili konusunda önemli değişiklikler olduğu tespit edilmiştir. Feminist yeniden yazım iktidar, toplumsal cinsiyet hiyerarşisi, cinsiyetçilik gibi konuları odağa alarak; eleştirel bir mesafe ile masallar gibi sıklıkla dolaşıma giren metinlerde kadınlara biçilen cinsiyetçi rolleri ve ataerkil söylem ve pratikleri alt üst etmeyi hedefler. Kısaca bu çalışmanın amacı; masalların feminist mücadelenin alanlarından birini oluşturduğu, yeniden yazılan masallar ile kadın karşıtı söylemlerin dönüştürülebileceği ve masalların yeniden yazımı ile nasıl toplumsal etkiler üretebileceğini değerlendirmektir. Bu kapsamda, makalede öncelikle feminist yeniden yazım konusu üzerinde durulmuş ve ardından klasik Külkedisi masalı eleştirel bir mesafeden analiz edilmiştir. Daha sonra ise, bu masalın yeniden yazılmış formları incelenerek feminist yeniden yazımın imkânları ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Feminist Yeniden Yazım, Yeniden Yazılan Masallar, Külkedisi Masalı, Masallarda Kadın Temsili, Cinsiyetçilik

Kaynakça

• Abbasoğlu, A. & Alban, G. M. E. (2018). Angela Carter’s deconstruction of traditional tales. International Journal of Media Culture and Literature, 4(1), 7-24.
• Adams, C. J. (2020). Etin cinsel politikası: Feminist-vejetaryen eleştirel kuram. (Çev. G. Tezcan ve M. E. Boyacıoğlu). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Akın, H. (2011). Ortaçağ Avrupası’nda cadılar ve cadı avı. Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Al-Barazenji, L. I. (2015). Women’s voice and images in folk tales. IJASOS-International E- Journal of Advances in Social Sciences, 1(1), 47-523.
• Althusser, L. (2014). İdeoloji ve devletin ideolojik aygıtları. (Çev. A. Tümertekin). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Arda, F. (2018). “Mavisakal”dan kanlı oda’ya: Angela Carter’dan bir feminist yeniden yazım örneği. Kültür ve Siyasette Feminist Yaklaşımlar, 36, 26-44.
• Barsotti, S. (2015). The fairy tale: Recent interpretations, female characters and contemporary rewriting. considerations about an “Irresistible” genre. Ricerche di Pedagogia e Didattica-Journal of Theo ries and Research in Education, 10(2), 69-80.
• Beauvoir, S. (2019a). İkinci cinsiyet I: Olgular ve efsaneler. (Çev. G. Savran). İstanbul Koç Üniversitesi Yayınları-KOÇ KAM.
• Beauvoir, S. (2019b). İkinci cinsiyet II: Yaşanmış deneyim. (Çev. G. Savran). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları-KOÇ KAM.
• Binchy, M. vd. (1996). Feministlere masallar. (Çev. B. Çorakçı). İstanbul: AD Yayıncılık.
• Boonpromkol, P. (2014). Rewriting genders, revising genres: Reading Angela Carter’s “The bloody chamber” as a female bildungsroman. MANUSYA: Journal of Humanities Regular, 17(2), 50-72.
• Bourdieu, P. (2015). Pratik nedenler. (Çev. H. U. Tanrıöver). İstanbul: Hil Yayın.
• Bourdieu, P. (2018). Eril tahakküm. (Çev. B. Yılmaz). İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Büyü, G. T. (2015). Masalların katartik etkisi: Kötülükten arınma. Doğu-Batı Düşünce Dergisi, 71 (ss.237-253). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Cole, B. (2016). Külprensi. (Çev. C. Şenkaya). İstanbul: Kuraldışı Çocuk.
• Crowley, K. & Pennington, J. (2010). Feminist fraud on the fairies? Didacticism and liberation in recent retellings of Cindirella. Journal of Fairy Tale Studies, 24(2), 297-313.
• Eliuz, Ü. (2011). Cinsel kimlik paniği: Kadın olmak. Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turki, 6(3), 221-232.
• Fisk, A. (2011). Not simple, not pure: Revisioning of mythical wicked women in the stories of Sara Maitland. Women: A Cultural Review, 22(1), 15-28.
• Forgacs, D. (2012). Gramsci kitabı: Seçme yazılar 1916-1935. Ankara: Dipnot Yayınları.
• Fougeyrollas-Schwebel, D. (2015). Feminist hareketler. (Çev. G. Acar Savran). H. Hırata vd. (Eds.). Eleştirel Feminizm Sözlüğü (ss. 155-160). Ankara: Dipnot Yayınları.
• Freud, S. (2016). Cinsellik üzerine üç deneme. Bekâret tabusu, kadın cinselliği, fetişizm ve diğer konular. İstanbul: Öteki Yayınevi.
• Gillot, P. (2009). Althusser ve psikanaliz. (Çev. N. Başer). Ankara: Epos Yayınları.
• Grimm, J.-W.. Külkedisi. (Çev. Z. Atayman). İstanbul: Bordo Siyah Yayın Basım.
• Gün, B. (2008). Masallara feminist bir bakış ve cinsiyet meseleleri. (Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kara, Ş. Angela Carter’dan bir “Kırmızı başlıksız kız” öyküsü: Düşsel çocuk dünyaları değil sosyo- politik yetişkin ürünleri: Toplumsal cinsiyet rollerini öğretme aracı olarak masallar. https://cdn.istanbul.edu.tr/file/1CD58DF90A/2FF529CA955D43BE8DC6CEF0AA34 F358?doi=
• Lamoureux, D. (2007). Kamusal\özel. (Çev. G. Acar Savran). H. Hırata vd. (Eds.). Eleştirel Feminizm Sözlüğü (ss. 215-219) Ankara: Dipnot Yayınları.
• Lopez, N. & Cameros, M. (2015). Vejetaryen Külkedisi: Büyüklere gerçekçi bir masal. Ankara: NotaBene Yayınları.
• Öğüt, H. (2017). Güzellik masalı ya da masallarda güzellik kavramı. K24. https://t24.com.tr/k24/yazi/masallarda-guzellik,1001, adresinden 10.03.2024 tarihinde erişildi.
• Parsons, L. T. (2004). Ella Evolving: Cindrella stories and the construction of gender appropriate behavior. Children’s Literature in Education, 35(2), 135-154.
• Plumwood, V. (2004). Feminizm ve doğaya hükmetmek. (Çev. B. Ertür). İstanbul: Metis Yayınları.
• Propp, V. (2017). Masalın biçimbilimi. (Çev. M. Rıfat ve S. Fırat). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Retti, L. (2001). Fairy tales re-visited gender concepts in traditional and feminist fairy tales. AAA: Arbetian aus Anglistik und Amerikanistik, 26(2), 181-198.
• Rowe, K. E. (1979). Feminism and fairy tales. Women’s Studies, 6, 237-257.
• Sakaoğlu, S. (2015). Masal araştırmaları. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Smith, A. (2015). Letting down Rapunzel: Feminism’s effects on fairy tales. Children’s Literature in Education, 46, 424-437.
• Tokdemir, K. (2019). Kötü kadın\iyi kadın zıtlığı: Batı ve Doğu masallarında cadı prototipinin incelenmesi. Marmara Üniversitesi Kadın ve Toplumsal Cinsiyet Araştırmaları Dergisi, 3(1), 38-50.
• Tokdemi̇r, K. (2020a). Uyuyan Güzel masalından Malefiz filmine ötekileştirmenin yeniden üretimi: cadı prototipinin ters yüz edilmesi mi?. Toplum ve Kültür Araştırmaları Dergisi, (6), 111- 130.
• Tokdemi̇r, K. (2020b). Pamuk Prenses ile Hansel ve Gretel masallarında cadı-doğa bağlantısının incelenmesi. Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi, 3(1), 129-150.
• Tokdemir, K. (28 Ocak 2021). Cheesecake metaforu, pin-up kızlar ve heteronormatif kurgu. Çatlak zemin. https://www.catlakzemin.com/cheesecake-metaforu-pin-up-kizlar-ve- heteronormatif-kurgu/
• Ulutaş, Ç. Ü. (2009). Yoksulluğun kadınlaşması ve görünmeyen emek. Çalışma ve Toplum, 21(2), 25-40.
• Uygun-Aytemiz, B. (2016). Edebiyat ve toplumsal cinsiyet. toplumsal cinsiyet tartışmaları. (ss.51- 66). Ankara: Dipnot Yayınları.
• Welldon, E. (2001). Anne: Melek mi, yosma mı? Anneliğin idealleştirilmesi ve alçaltılması. (Çev. S. Kunt Akbaş ve C. Kurultay). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Woolf, V. (2018). Kendine ait bir oda. (Çev. H. Saraç). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yaraman, A. (2003). Toplumsal değişme ve kişilik özellikleri: Prometheus’tan Narkissos’a. İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Yaraman, A. (2009). Ne okumak değil, nasıl okumak: Feminist eleştiri nesnesi\kaynağı olarak edebiyat. Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı 20.Yıl Uluslararası Sempozyumu: Kadın Belleğini Oluşturmada Kaynak Sorunu Bildirileri.
• Yaraman, A. (2019). Cinsiyetçi ikiyüzlülük bağlamında gönüllü ezilme: Simgesel şiddet. İzmir Barosu Bülten, 25 Kasım Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü 25 Kasım 2019 Özel Sayısı, 30, 6-14. İzmir: Yabaneri Matbaacılık.
• Yaraman, A. (2020). Cinsiyetçi ikiyüzlülük. İstanbul: Bağlam Yayınları. Yazıcı, Ç. (2016). Felsefede toplumsal cinsiyet ve feminizm. Toplumsal cinsiyet tartışmaları (ss.67-82). Ankara: Dipnot Yayınları.
• Zipes, J. (2018). Peri masalları ve yıkma sanatı: Çocuklar için klasik masal türü ve uygarlık süreci. (Çev. Z. Ç. Kanburoğlu). İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağıtım.