ALTMIŞBEŞ YAŞ VE ÜZERİ BİREYLERE BAKIM VEREN HASTA YAKINLARININ BAKIM VERME YÜKÜ İLE ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN BELİRLENMESİ

Yıl 2016, Cilt: 1 Sayı: 2, 40 - 60, 25.12.2016

Zeynep Sağlam , Zeliha Koç , Tuğba Çınarlı Mehmet Korkmaz

Öz

Amaç: Bu çalışma 65 yaş ve üzeri bireylere
bakım veren hasta yakınlarının bakım verme yükü ile etkileyen faktörleri
belirlemek amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır.

Metod: 20.09.2011-30.05.2012 tarihleri arasında bir hastanenin bazı dahili ve cerrahi
kliniklerinde yatarak tedavi görmekte olan, araştırmaya katılmaya istekli ve
bizimle iletişim kurabilen 240 yaşlı birey ve yakını araştırma kapsamına
alınmıştır. Veriler hasta ve yakınlarının sosyo-demografik ve klinik
özelliklerini belirlemeye yönelik 30 soruluk bir
anket formu ile Bakım Verme Yükü Ölçeği 
kullanılarak  toplanmıştır. Bakım
Verme Yükü  Ölçeği, Zarit ve arkadaşları  (1980) tarafından geliştirilmiş, geçerlilik
ve güvenilirliği İnci ve Erdem (2008) tarafından yapılmıştır. Bu ölçek 22
ifadeden oluşan, 0’dan 4’e kadar değişen likert tipi bir ölçektir. Bakım Verme
Yükü Ölçeğinden  alınabilecek en düşük
puan 0, en yüksek puan 88’dir. Ölçekte yer alan maddeler genellikle
sosyal ve duygusal alana yönelik olup, ölçek puanının
yüksek olması, yaşanılan sıkıntının da yüksek olduğunu göstermektedir. Verilerin değerlendirilmesinde  yüzdelik hesaplaması,   one-way ANOVA, student t testi,  Tukey testi 
kullanılmıştır.

Bulgular: Yaşlıların %57.1’ini kadınların,
%42.9’unu erkeklerin oluşturduğu, %99.6’sının kronik bir hastalığa sahip
olduğu;  bakım verenlerin %64.2’sini
kadınların, %35.8’ini erkeklerin oluşturduğu, %31.7’sinin ilkokul mezunu olduğu
belirlenmiş olup, yaşlıların  yaş
ortalaması 70.5±4.4, bakım verenlerin yaş ortalaması 43.3±12.5’dir.  Yaşlıların %19.6’sının en çok hareket ve
yürüme aktivitesi yönünden başkalarına bağımlı olduğu, bakım verenlerin
%64.2’sinin en çok fiziksel bakım yönünden hastasına destek olduğu, %49.6’sının
yaşlı bireyin bakımı konusunda başka bireylerden destek aldığı belirlendi. Bakım verenlerin 
Bakım Verme Yükü  Ölçek puan
ortalaması 30.7±13.6 olup, %40.4’ünün hafif bakım yüküne, %25.4’ünün orta bakım
yüküne  sahip olduğu belirlendi.

Sonuçlar: Elde edilen bulgular doğrultusunda bakım verenlerin
sosyal ve duygusal yönden hafif ve orta düzeyde sıkıntı yaşadıkları belirlendi.

Klinik Katkı: Sağlık bakım profesyonellerinin,
bakım verenlerin bakım yükleri, yaşadıkları sorunlar ve gereksinimlerini göz
önünde bulundurarak uygun yaklaşımda bulunmaları, bakım verenlerin bakım yükünü azaltabilmek için
gündüz bakımevleri gibi bakım merkezlerinin açılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Bakım, bakım yükü, hemşirelik

Kaynakça

• World Health Organization Global Health and Ageing, 2011. National institute on aging, National Institute of Health. NIH Publication: No. 11-7737.