Zihinsel Engelli Öğrencilerin Ailelerinin Gereksinimlerinin Belirlenmesi

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 1, 1 - 9, 17.04.2018

Hatice Kumcağız , Yahya Bozkurt Eray Kurtoğlu

Öz

Amaç:
Bu araştırmanın temel amacı zihinsel engelli çocuklara sahip anne babaların
gereksinimlerinin incelenmesidir.

Yöntem: Araştırma için Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler
Etik Kurulu’ndan izin alınmıştır (Karar No: 2016-178). Bu araştırmada betimsel
araştırma yöntemlerinden kesitsel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın
çalışma grubu; Samsun ili Canik İlçesi’nde hafif düzeyde zihinsel engeli olan,
özel eğitime ihtiyacı olan ve halen çeşitli devlet okullarında kaynaştırma
öğrencisi olarak eğitimlerine devam eden 199 öğrencinin anne babalarından
oluşmaktadır. Çalışmanın verileri, Cavkaytar ve diğerleri (2014)
tarafından Türkçeye uyarlanan “Aile Gereksinimlerini Belirleme Aracı” (AGBA)
ile toplanmıştır. Ölçme araçları 01 Ekim 2016-30 Aralık
2016 tarihleri arasında anne babalar okulların rehberlik servislerine davet
edilerek ve araştırmacılar tarafından uygulanmıştır.

Bulgular:
Araştırmaya katılan aileler gelir düzeylerini %52,3 düşük, %47,2 orta, % ,5
yüksek olarak algıladıklarını; ailelerin %30,7’si zihinsel engelli çocuklarının
bakımında destek aldıklarını, %69,3’ü ise destek almadıklarını ifade ettikleri
belirlenmiştir.

Anne
babaların bilgi gereksinimine ihtiyaç duydukları %74,4 ile “çocuğuma bazı
becerileri nasıl öğreteceğim konusunda daha fazla bilgiye gereksinim duyuyorum”
maddesinin en fazla gereksinim duyulan madde olduğu, bunu ikinci sırada %71,4
ile “çocuğumun durumu hakkında daha fazla bilgiye gereksinim duyuyorum”
maddesinin izlediği belirlenmiştir.

Sonuç: Çalışmanın sonuçlarında, bilgi gereksinimi alt boyutunun puanları yüksek
bulunmuştur. Zihinsel engelli çocuğa sahip anne-babaların öğrenim düzeyleri ile
aile gereksinimleri arasında anlamlı farklılığın olmadığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Zihinsel yetersizlik, Zihinsel engelli çocuklar

Kaynakça

• Akçamete G, Kargın T. İşitme Engelli Çocuğa Sahip Annelerin Gereksinimlerinin Belirlenmesi. Özel Eğitim Dergisi 1996; 2 (2): 7-24.
• Akgün A. Özel Gereksinimli Bireylere Sahip Annelerin Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezlerinden Beklentileri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yakın Doğu Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Lefkoşa, 2015.
• Ataman A. Özel Gereksinimli Çocuklar ve Özel Eğitim. Özel Gereksinimli Çocuklar ve Özel Eğitime Giriş. 4. Baskı. Ankara, Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, 2005.
• Aysan F, Özben Ş. Engelli Çocuğu Olan Anne Babaların Yaşam Kalitelerine İlişkin Değişkenlerin İncelenmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi 2007; 22: 1-6.
• Bailey DB, Simeonson R.J. Assessing Needs Of Families Handicapped Infants. The Journal of Special Education 1988; 22 (1): 117-127.
• Büyüköztürk Ş. Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. 14.Baskı. Ankara, PegemA Yayıncılık, 2011.
• Büyüköztürk Ş, Çakmak EK., Akgün, ÖE, Karadeniz Ş, Demirel F. Bilimsel Araştırma Yöntemleri. 8.Baskı. Ankara, PegemA Yayıncılık, 2008.
• Cavkaytar A, Ardıç A, Aksoy V. Aile Gereksinimlerini Belirleme Aracının Geçerlik Ve Güvenirliğinin Güncellenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi 2014; 15 (2): 1-12.
• Eripek S. Zekâ Geriliği. 2.Baskı, Ankara, Kök Yayıncılık, 2005.
• Erturan N, Yukay M. Down Sendrom’lu Çocuğa Sahip Ailelerle Yapılan Grupla Psikolojik Danışma Çalışmasının Ailelerin Depresyon Düzeyleri Ve Aile Yapıları Üzerine Etkisi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 1998; 10: 339-354.
• Güngör E. Özel Eğitime Muhtaç Çocukların Anne Ve Babalarının Psikolojik İlişki İhtiyaçları İle Durumluk Ve Sürekli Kaygı Düzeyleri Arasındaki İlişkiler. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya, 2008.
• Günsel AG. Zihinsel Engelli Tanısı Almış Çocuğa Sahip Ailelerin Aile İşlevlerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir, 2010.
• Karadağ G. Engelli Çocuğa Sahip Annelerin Yaşadıkları Güçlükler İle Aileden Algıladıkları Sosyal Destek Ve Umutsuzluk Düzeyleri. TAF Preventive Medicine Bulletin 2009; 8(4): 315-322.
• Kaytez N, Durualp E, Kadan G. Engelli Çocuğu Olan Ailelerin Gereksinimlerinin Ve Stres Düzeylerinin Belirlenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi 2015; 4(1): 197-214.
• Lüle F. Engelli Bireye Sahip Yoksul Ailelerin Karşılaştıkları Sorunlar Ve Bu Sorunlarla Başa Çıkma Tarzları. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2008.
• Mert E. Farklı Engel Grubunda Çocuğu Olan Anne Ve Babaların Gereksinimlerinin Karşılaştırılması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bolu, 1997.
• Özen A, Çolak A, Acar Ç. Zihin Özürlü Çocuğu Olan Annelerin Günlük Yaşamda Karşılaştıkları Problem Davranışlarla İlgili Görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Özel Eğitim Dergisi 2002; 3(2): 1-13.
• Özen A. Aile Eğitimi: Özel Eğitime Gereksinimi Olan Öğrenciler Ve Özel Eğitim. Ankara, Pegem Akademi, 2015.
• Özsoy SA, Özkahraman Ş, Çallı F. Zihinsel Engelli Çocuk Sahibi Ailelerin Yaşadıkları Güçlüklerin İncelenmesi. Aile ve Toplum Eğitim, Kültür ve Araştırma Dergisi 2006; 3(9): 69-77.
• Özsoy Y, Özyürek M, Eripek S. Özel Eğitime Giriş Özel Eğitime Muhtaç Çocuklar. Ankara, Karatepe Yayınları, 2002.
• Özşenol F, Işıkhan V, Ünay B, Aydın Hİ, Akın R, Gökçay E. Engelli Çocuğa Sahip Ailelerin Aile İşlevlerinin Değerlendirilmesi. Gülhane Tıp Dergisi 2003; 45(2): 156-164.
• Özyurt Ö. Hafif Zihinsel Engelli Çocuğu Olan Annelerin Algıladıkları Aile İşleyişi Ve Aile Yaşam Kalitesini
• Sarıkaya S. Zihinsel Engelli Çocuğu Olan Ebeveynlerin Stresle Başa Çıkma Düzeylerinin Ve Yaşam Doyumlarının İncelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir, 2011.
• Sucuoğlu B. Özürlü Çocuğu Olan Anne Babaların Gereksinimlerinin Belirlenmesi. Çocuk ve Gençlik Dergisi, 1995; 2(1): 10-18.
• Uğuz Ş, Toros F, İnanç BY, Çolakkadıoğlu O. Zihinsel Ve/Veya Bedensel Engelli Çocukların Ailelerinin Anksiyete, Depresyon Ve Stres Düzeylerinin Belirlenmesi. Klinik Psikiyatri 2004; 7: 42-47.
• Yıldız G. Çok Özel Bir Durum Zihinsel Engellilik (Edit. Atilla Cavkaytar). Aile Eğitim Rehberi. Zihinsel Engelli Çocuklar. Ankara, T.C. Aile ve Sosyal Yardım Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayını, 2014.