KEMİK İLİĞİ TRANSPLANTASYON ÜNİTESİNDE TEDAVİ GÖREN ÇOCUK HASTALARDA PSİKOSOSYAL HEMŞİRELİK YAKLAŞIMI

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 1, 1 - 10, 28.05.2021

Hatice Uzşen , Zümrüt Başbakkal

https://doi.org/10.47115/jshs.771739

Cited By: 1

Öz

Kemik iliği transplantasyonu, çocuk ve yetişkinlerde yaşamı tehdit eden birçok hastalığın tedavisinde kullanılmaktadır. Kemik iliği transplantasyonu kemoterapi, radyoterapi ya da cerrahi girişim gibi başarısız olan birçok tedavi sonrasında, yaşam kurtaran en iyi seçenek olarak görülmektedir. Kök hücre naklinin hangi çeşidi olursa olsun uzun bir hospitalizasyon süreci gerektirmekte ve çocuk hastalar yüksek doz kemoterapiye maruz kalmaktadır. Hastalığın tipi, kök hücre nakli, uzun hospitalizasyon süreci, uygulanacak agresif kemoterapi gibi durumlar hastalarda ve hasta yakınlarında psikolojik, psikososyal sorunlara neden olmaktadır. Bu psikolojik ve psikososyal sorunlar hastaların etkili baş etme yöntemlerini zedelemekte, yaşam kalitesini olumsuz etkilemektedir. Kemik iliği transplantasyonu, çocuğun tedavi sürecinde sosyal desteğe duyulan ihtiyacı artırmaktadır. Pediatri hemşiresi, kemik iliği transplantasyonu öncesi dönemde çocuk hastanın tedavi sürecinde yaşayacağı durumlara yönelik yaşına uygun açıklayıcı bilgiler verecek, tedavi süresince eğitimin devamlılığının sağlayacak en önemli kişidir. Kemik iliği transplantasyonu sonrası dönemde ise yeni yaşamına uyum sağlayabilmesi için yardımcı olacak, fiziksel ve psikolojik iyiliğin oluşturulmasını sağlayarak yaşam kalitesinin arttırılmasına destek olacaktır. Pediatri hemşireleri kemik iliği transplantasyon sürecinde, çocuk hasta ve ailesini bütüncül olarak değerlendirmeli, sağlığın geliştirilmesi ve korunması, hastalık durumunun iyileştirilmesi, yaşam kalitesinin artırılması için süreçte aktif görev almalıdır. Bu derleme makalede kemik iliği transplantasyon ünitesinde tedavi gören çocuk hastalara psikososyal yönden hemşirelik yaklaşımının önemini vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kemik iliği transplantasyonu,, psikososyal sorunlar,, çocuk hasta,, hemşirelik bakımı,

Destekleyen Kurum

Yoktur

Proje Numarası

Proje değil

Psychosocial Nursing Approach in Pediatric Patients Treated in the Bone Marrow Transplantation Unit

Öz

Bone marrow transplantation is used to treat many life-threatening diseases in children and adults and is seen as the best life-saving option after many unsuccessful treatments such as chemotherapy, radiotherapy, or surgical intervention. All type of stem cell transplantation requires a long hospitalization process and pediatric patients are exposed to high-dose chemotherapy. The type of disease, stem cell transplantation, long hospitalization process, and aggressive chemotherapy cause psychological and psychosocial problems in pediatric patients and their family members. These psychological and psychosocial problems reduce the effective coping methods of the patients and negatively affect the quality of life. Bone marrow transplantation increases the need for social support in the child's treatment process. Pediatric nurses can evaluate the child patient and their family as a whole in the bone marrow transplantation process and can be actively involved in the process to maintain and improve health, treat disease and increase the quality of life. The pediatric nurse provides explanatory information relevant to the age of the child patient during the treatment period before bone marrow transplantation. The pediatric nurse provides continuity of education during the treatment and helps to adapt to his new life after bone marrow transplantation. She also can help to establish physical and psychological well-being and increase the quality of life. In review article, the importance of the psychosocial nursing approach to pediatric patients treated in the bone marrow transplantation unit is emphasized.

Anahtar Kelimeler

Bone marrow transplantation, Psychological problems, Pediatric patient, Nursing care

Proje Numarası

Proje değil

Kaynakça

• Aksu, S., Göker, H., Haznedaroğlu, İ.C., Büyükaşık, Y., Sayınalp, N., Koca, E., Özcebe, O.İ. (2005) Erişkinlerde hematopoietik kök hücre transplantasyonu: Hacettepe hematoloji deneyimi: 2001-2004. Uluslararası Hematoloji-Onkoloji Dergisi, 15(4): 175-184.
• Andrykowski, M.A. (1994) Psychiatric and psychosocial aspects of bone marrow transplantation. Psychosomatıcs,35(1): 13-24.
• Barrera, M., Atenafu, E., Pinto Hons, J. (2009) Behavioral, social, and educational outcomes after pediatric stem cell transplantation and related factors. Cancer,15;115(4):880-9. doi: 10.1002/cncr.24109.
• Beeken, R.J., Eiser, C., Dalley, C. (2011) Health-related quality of life in hematopoietic stem cell transplant survivors: a qualitative study on the role of psychosocial variables and response shifts. Qual Life Res, 20: 153–160. doi: 10.1007/s11136-010-9737-y.
• Bulut, A. (2016) Kemik iliği ve kök hücre donörlerinin bağış sürecinin son safhasında bağıştan vazgeçmesi: Donör hakkı mı cinayet mi? Türkiye Biyoetik Dergisi, 3(1):36-40.
• Can, A. (2014) Kök Hücre Biyolojisi, Türleri, Tedavide Kullanımları. Ankara, Akademisyen Tıp Kitapevi.
• Cantrell, M.A. (2007) The art of pediatric oncology nursing practice. Journal of Pediatric Oncology Nursing, 24(3): 132-138.
• Cassileth, B.R., Vickers, A.J., Magill, AL. (2003) Music therapy for mood disturbance during hospitalization for autologous stem cell transplantation: a randomized controlled trial. CANCER, 98(12): 2723-9. doi:10.1002/cncr.11842.
• Chao, C.C., Chen, S.H., Wang, C.Y., Wu, Y.C., Yeh, C.H. (2003) Psychosocial adjustment among pediatric cancer patients and their parents. Psychiatry Clin Neurosci, 57(1): 75-81. doi:10.1046/j.1440-1819.2003.01082.x.
• Favara-Scacco, C., Smirne, G., Schiliro, G., Cataldo, A. (2001) Art therapy as support for children with leukemia during painful procedures. Medical And Pediatric Oncology, 36: 474-480. https://doi.org/10.1002/mpo.1112.
• Felder-Puig, R., Gallo, A.D., Waldenmair, M., Norden, P., Winter, A., Gadner, H., Topf, R. (2006) Health-related quality of life of pediatric patients receiving allogeneic stem cell or bone marrow transplantation: results of a longitudinal, multi-center study. Bone Marrow Transplantation, 38:119–126. Doi:10.1038/sj.bmt.1705417.
• Henig, I., Zuckerman, T. (2014) Hematopoietic stem cell transplantation-50 years of evolution and future perspectives. Rambam Maimonides Medical Journal, 5(4): 1-14. doi: 10.5041/RMMJ.10162.
• İlhan, İ.Ö. (2004) Kumbasar, H. Kemik iliği transplantasyonunun psikososyal yönleri. Türk Hematoloji Derneği, Kan ve Kemik İliği Transplantasyonu Kursu.
• Kapucu, S., Karaca, Y. (2008) Kök hücre naklinde hasta değerlendirmesi ve bakım. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Dergisi, 12(3): 52-60.
• Karabulutlu, Ö. (2009) Kemoterapi alan hastalarda semptom yönetimi ve yaşam kalitesinin sürdürülmesi. İstanbul Üniversitesi Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 17(3): 218-225.
• Kenelly, J. (2001) Music Therapy in the bone marrow transplant unit: providing emotional support during adolescence. Music Therapy Perspectives, 19: 104-109. Doi: 10.1093/mtp/19.2.104.
• Kelly, D., Ross, S., Gray, B., Smith, P. (2000) Death, dying and emotional labor: problematic dimensions of the bone marrow transplant nursing role? Journal Of Advanced Nursing, 32(4): 952-960. doi: 10.1046/j.1365-2648.2000.t01-1-01561.x.
• Kocaman, N. (2008) Hastaların psikososyal tepkilerini etkileyen faktörler. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 11(1): 101-112.
• Koçubaba, Ş., Çıtlak, K., Boz, G., Bostancı, S., Koç, E., Bilgin, F. Et al. (2017) Toplumumuzda kemik iliği nakli hastalarının öncelikli eğitim gereksinimlerinin belirlenmesi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 14(4): 239-245.
• Lawson, L.M., Williams, P., Glennon, C., Carithers, K., Schnabel, E., Andrejack, A., Wright, N. (2012) Effect of art making on cancer-related symptoms of blood and marrow transplantation recipients. Oncol Nurs Forum, 39(4):353-60. doi: 10.1188/12.ONF.E353-E360.
• Mehling, W., Anne Lown, E., Dvorak, C.C., Cowan, M.J., Horn, B.N., Dunn, E.A., Acree, M., et al. (2012) Hematopoietic cell transplant and use of massage for improved symptom management: results from a pilot randomized control trial. Evidence-Based Complementary And Alternative Medicine, 1-9. Doi:10.1155/2012/450150.
• Morena, M.T., Gatti, R.A. (2011) A history of bone marrow transplantation. Hematol Oncol Clin N Am., 25: 1–15 doi:10.1016/j.hoc.2010.11.001.
• Patenaude, F. (1990) Psychological ımpact of bone marrow transplantation: current perspectives. The Yale Journal Of Bıology And Medıcıne, 63 (5): 515-519. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2589350/pdf/yjbm00065-0170.pdf.
• Peykerli, G. (2003) Ölümcül hastalıklara psikolojik yaklaşım. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 2003; 25(4).
• Phipps, S. (2002) Reduction of distress associated with pediatric bone marrow transplant: complementary health promotion interventions. Pediatric Rehabilitatio, 5(4): 223–234. doi:10.1080/1363849021000064553.
• Pot-Mees, C.C., Zeitlin, H. (1987) Psychosocial consequences of bone marrow transplantation in children. Journal Of Psychosocial Oncology, 5(2). https://doi.org/10.1300/J077v05n02_07.
• Sezgin, S., Ekinci, M., Okanlı, A. (2007) Kanserli çocukların yaşadıkları psikososyal problemler ve hemşirelik yaklaşımları. OMÜ Tıp Dergisi, 24(3):107–112.
• Tanyeli, A., Aykut, G., Demirel, A.O., Akçaoğlu, T. (2014) Hematopoetik kök hücre nakli ve tarihçesi. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 23(1): 1-7. https://doi.org/10.17827/aktd.66502.
• Ülger, E., Alacacıoğlu., A., Gülseren, A.Ş., Zencir, G., Demir, L., Tarhan MO. (2014) Kanserde psikososyal sorunlar ve psikososyal onkolojinin önemi. DEÜ Tıp Fakültesi Dergisi, 28(2): 85-92. Uğur, Ö. (2014) Kanser hastasının semptom yönetimi. Türk Onkoloji Dergisi, 29(3): 125-135.
• Üstün, G. (2012) Hastanede yatan çocuklar için psikososyal semptomları tanılama ölçeği’nin geliştirilmesi geçerlik ve güvenirlik çalışması. Yükseklisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sivas.
• Yazgı, Z., Yılmaz, M. (2019) Onkoloji hastalarının yaşadığı psikososyal sorunlarla baş etmesinde hemşirenin rolü. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 4(1); 60-70.
• Zıttouna, R., Acharda, S., Rusznıewskıa, M. (1999) Assessment of qualıty of lıfe durıng ıntensıve chemotherapy or bone marrow transplantatıon. Psycho-Oncology, 8(1): 64-73. doi:10.1002/(SICI)1099-1611(199901/02)8:1<64::AID-PON337>3.0.CO;2-R.