TÜRKİYE’DE KADINA YÖNELİK ŞİDDET KONUSUNDA YAPILAN LİSANSÜSTÜ TEZLERDEKİ GENEL EĞİLİMLERİN BELİRLENMESİ: NİTEL BİR DOKÜMAN ANALİZİ

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 1, 167 - 182, 29.04.2022

Funda Çitil Canbay , Elif Tuğçe Çitil

https://doi.org/10.47115/jshs.1011156

Öz

Amaç: Bu araştırmada 2010-2020 yılları arasında Türkiye’de gebelikte şiddet durumuyla ilgili yayımlanan makalelerin incelenmesi amaçlandı.
Yöntem: Araştırma doküman incelemesi ile nitel desende gerçekleştirildi. Konuyla ilgili makalelerden bir arşiv oluşturuldu. Ele alınan makalelerin incelenmesinde yorumlayıcı yaklaşım doğrultusunda geliştirilen “Tez Değerlendirme Yönergesi” kullanıldı. Kılavuz doğrultusunda verilerin toplanmasında doküman incelenmesi yapıldı. Analizde betimsel içerik analizi tekniği kullanıldı.
Bulgular: Elde edilen veriler doğrultusunda değerlendirilen makalelerin çoğunlukla nicel olup, makalelerde veri toplama araçlarının sıklıkla yazarlar tarafından geliştirildiği belirlendi. Konuyla ilgili yapılan makalelerin çoğunlukla girişimsel olmayan yöntemlerle retrospektif tanımlayıcı ya da analitik kesitsel olarak yapıldığı saptandı. Makalelerde veri toplama araçlarının test edilmesinde pilot uygulamaların yapılmadığı ve uzman görüşü alınmadığı tespit edildi. Tezlerin çoğunluğunun nitel desende ve analitik kesitsel yöntemlerle yapılmıştı. İstatistiksel analizde içerik analizi, çoğunlukla t-testi, ANOVA, korelasyon analiz yöntemleri kullanılmıştı. Çoğunlukla makalelerde sistematik olmayan yöntemlerle şiddet türü, şiddeti uygulayan kişiler, şiddete verilen tepkiler ve baş etme yöntemlerinin ele alındığı saptandı. Veri çözümlemelerinde altı ana tema ve bu temalardan oluşan alt temalar belirlenmiştir.
Sonuç ve Önerileri: Çalışmalardaki ortak sonuç; Türkiye’de gebelikte şiddetin önemli bir halk sağlığı sorunu ve insan hakları ihlali idi. Değerlendirilen tezlerin çoğunluğunun başlıklarının çoğunlukla kabul edilen ölçütler açısından yeterli, tez özetlerinin ise amaçları yazmak dışında yetersiz oldukları görülmüştür. Konuyla ilgili tezler daha fazla girişimsel klinik araştırma yöntemlerle değerlendirilerek, şiddeti önlemeye yönelik ayrıntılı veriler elde edilebilir.

Anahtar Kelimeler

Genel eğilimler, Kadın, Lisansüstü, Şiddet

Destekleyen Kurum

Bu çalışmayı destekleyen herhangi bir kurum ya da kuruluş bulunmamaktadır.

Identification of The General Tendencies in Graduate Theses on Violence Against Women in Turkey: A Qualitative Document Analysis

Öz

Aim: The aim of the research was to examine the published articles on violence in pregnancy between 2010-2020 in Turkey.
Method:The research was carried out qualitatively through document analysis. An archive was formed from the articles related to the subject. “Thesis Evaluation Directive” which was developed in line with interpretative approach was used in the review of articles. Document analysis was done in data collection in accordance with the guideline. Descriptive content analysis technique was employed in data analysis.
Results: It was identified that the articles, which were reviewed, were mostly quantitative studies and the data collection tools were frequently developed by the authors. It was found that they were done via non-invasive methods in retrospective descriptive or analytical cross-sectional pattern. It was seen that pilot studies were not done to test the data collection tools in the articles and expert opinions were not received. They were mostly analytical cross-sectional studies carried out in qualitative pattern. Content analysis, t-test, ANOVA and correlation analysis methods were mostly used in data analysis. It was identified that the articles mostly dealt with type of violence, individuals committing violence, reactions against violence and coping skills through non-systematic methods. Six main themes and sub-themes consisting of these themes were determined in data analysis.
Conclusion and Suggestions: Common result in studies; Violence during pregnancy was an important public health problem and violation of human rights in Turkey. It was seen that titles of the theses, which were evaluated, were sufficient in terms of the criteria which were accepted and thesis abstracts were insufficient except for writing the aim. Detailed data on preventing violence can be obtained by evaluating the theses on the subject with more interventional clinical research methods.

Anahtar Kelimeler

General tendencies, Graduate, Woman, Violence

Kaynakça

• Referans1Akgül, A. ve Uğurlu, Ö. (2021). Kadına Yönelik Şiddetin, Şiddeti Uygulayan ve Mekân Bağlamında İncelenmesi: Katledilmiş Kadınlar Örneği. Planlama, 31(1), 128–140. doi: 10.14744/planlama.2020.50490.
• Referans2Altheide, D. (1996). Process of document analysis. D. Altheide (Edt.) Qualitative media analysis. Thousand Oaks: Sage Pub.
• Referans3Aşkın, E. ve Aşkın, U. (2017). Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet ve Yoksulluk İlişkisi: Aile İçi Şiddet Mağduru Kadınlar Üzerine Bir Araştırma. Kapadokya Akademik Bakış, 1(2) , 16-37.
• Referans4Aydoğdu, Ü. R, Karamustafaoğlu, O, Bülbül, M. Ş. (2017). Akademik araştırmalarda araştırma yöntemleri ile örneklem ilişkisi: Doğrulayıcı doküman analizi örneği. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 556-565.
• Referans5Başar, F, Demirci, N, Çiçek, S, (2019). Yeşildere Sağlam, H. Attitudes Toward Violence Against Women and the Factors That Affect Them in Kütahya, Turkey. Afr J Reprod Health, 23(1), 16-26. doi: 10.29063/ajrh2019/v23i1.2.
• Referans6Başar, F. & Demirci, N. (2018). Domestic violence against women in Turkey. Pak J Med Sci, 34(3), 660-665. doi: 10.12669/pjms.343.15139.
• Referans7Belen, Ö. Türkiye’de Aile İçi Şiddet Konusunda Yapılan Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi. T.C. Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı, 2019.
• Referans8Boyacıoğlu, İ. (2016). Dünden Bugüne Türkiye’de Kadına Yönelik Şiddet ve Ulusal Kadın Çalışmaları: Psikolojik Araştırmalara Davet. Türk Psikoloji Yazıları, 19, 126-145.
• Referans9Bursa, A. ve Hotun Şahin, N. (2020). Yoksulluğun Kadın Sağlığına Etkisi: Lisansüstü Tezlere Yönelik Bir Sistematik Derleme. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hemşirelik Dergisi, 2(2) , 89-98.
• Referans10Bükecik, E. ve Özkan, B. (2018). Kadına Yönelik Şiddet: Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliğinin Kadın Sağlığına Etkisi. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 3(2), 33-37.
• Referans11Çalıkoğlu, E. O, Aras, A, Hamza, M, Aydin, A, Nacakgedigi, O, Koga, P. M. (2018). Sexism, attitudes, and behaviors towards violence against women in medical emergency services workers in Erzurum, Turkey. Glob Health Action, 11(1), 1524541. doi: 10.1080/16549716.2018.1524541.
• Referans12Çiçek, E. ve Öncel, S. (2018). Engelli Kadına Yönelik Şiddetin Diğer Boyutu: Cinsel Şiddet. Uluslararası Hakemli Kadın Hastalıkları ve Anne Çocuk Sağlığı Dergisi, 13; 126-146. Doi: 10.17367/JACSD.2018.2.2.
• Referans13Çiçek, S, Cahit Yeşilbursa, C. (2019). Türkiye'deki Hemşirelerin ve Ebelerin Toplumsal Cinsiyet İle İlgili Yaptıkları Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 19 (43) , 149-176. doi: 10.21560/spcd.v19i46288.458193.
• Referans14Çiftçi, F. “Türkiye'de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet ve Kadın Sığınma Evleri”, Kırıkkale: Yüksek Lisans Tezi. 2013.
• Referans15Daşdemir, İ. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Nobel Akademik Yayıncılık. ISBN 978-605-320-442-8. 37-63.
• Referans16Donovan, B. M, Spracklen, C. N, Schweizer, M. L, Ryckman, K. K, Saftlas, A. F. (2016). Intimate Partner Violence During Pregnancy And The Risk For Adverse İnfant Outcomes: A systematic review and meta-analysis. BJOG, 123(8), 1289-1299. doi: 10.1111/1471-0528.13928.
• Referans17Dursun, Ç. (2010). “Kadına yönelik şiddet karşısında haber etiği,” Fe Dergi, 2(1), 19-32.
• Referans18Elghossain, T, Bott, S, Akik, C, Obermeyer, C. M. (2019). Prevalence of intimate partner violence against women in the Arab world: a systematic review. BMC Int Health Hum Rights, 19(1), 29. doi: 10.1186/s12914-019-0215-5.
• Referans19Gökler Danışman, I, Tarhan Uçar, C, Okay, D. (2018). Eş şiddeti nedeniyle kadın konukevlerinde kalmakta olan kadınlarda travma sonrası stres ve travma sonrası gelişimin incelenmesi. Anadolu Psikiyatri Derg, 19(6), 537-544.
• Referans20Guvenc, G., Akyuz, A. & Cesario, S.K. (2014). Intimate Partner Violence against Women in Turkey: A Synthesis of the Literature. J Fam Viol, 29, 333–341. doi.org/10.1007/s10896-014-9579-4.,
• Referans21Gülmez, Ç. “Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet, Ahlaki Çözümleme ve Dindarlık”, Samsun: Doktora Tezi. 2014.
• Referans22Gürkan, Ö. C. & Kömürcü, N. (2017). The effect of a peer education program on combating violence against women: A randomized controlled study. Nurse Educ Today, 57, 47-53. doi: 10.1016/j.nedt.2017.07.003.
• Referans23Hameed, M, O'Doherty, L, Gilchrist, G, Tirado-Muñoz, J, Taft, A, Chondros, P, Feder, G, Tan, M, Hegarty, K. (2020). Psychological therapies for women who experience intimate partner violence. Cochrane Database Syst Rev. 7(7): CD013017. doi: 10.1002/14651858.CD013017.
• Referans24Hsieh, H. F. & Shannon, S. (2005). Three Approaches to Qualitative Content Analysis. Qualitative Health Research, 15(9), 1277–1288.
• Referans25İnam, Ö. ve Şahin, N. H. (2020). Kadına Yönelik Şiddetin Türk Medyasındaki Temsil Şekli Sistematik Derleme Araştırması. Marmara Üniversitesi Kadın ve Toplumsal Cinsiyet Araştırmaları Dergisi, 4(1), 1-15. doi: 10.35333/mukatcad.2020.212.
• Referans26Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Koordinasyon Planı (KYŞMKP). (2020-2021). Erişim: https://dspace.ceid.org.tr/xmlui/bitstream/handle/1/935/koordinasyon-plani. Erişim Tarihi: 12.03.2021.
• Referans27Kaplan, S, Abay, H, Bükeci̇k, E, Şahi̇n, S, Arıöz Düzgün, A, Bay Karabulut, A. (2018). Türkiye’de 2000-2018 Yılları Arasında Kadınlarda Boşanma Nedenlerine Yönelik Yapılmış Çalışmaların İncelenmesi: Sistematik Derleme. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 3(2), 821-833. doi: 10.21733/ibad.463456
• Referans28Karal, D. ve Aydemir, E. (2012). Türkiye'de Kadına Yönelik Şiddet. Ankara, Türkiye: Uluslararası Stratejik Araştırma Kuruluşu.
• Referans29Kavak, F, Aktürk, Ü, Özdemir, A, Gültekin, A. (2018). The relationship between domestic violence against women and suicide risk. Arch Psychiatr Nurs, 32(4), 574-579. doi: 10.1016/j.apnu.2018.03.016.
• Referans30Koziol-McLain, J, Vandal, A. C, Nada-Raja, S, Wilson, D, Glass, N. E, Eden, K. B, McLean, C, Dobbs, T, Case, J. (2015). A web-based intervention for abused women: The New Zealand Isafe randomised controlled trial protocol. BMC Public Health, 15, 56. doi: 10.1186/s12889-015-1395-0.
• Referans31Krahé, B. (2018). Violence Against Women. Curr Opin Psychol, 19, 6-10. doi: 10.1016/j.copsyc.2017.03.017.
• Referans32Lewis, C, Roberts, N. P, Bethell, A, Robertson, L, Bisson, J. I. (2018). Internet-based cognitive and behavioural therapies for post-traumatic stress disorder (PTSD) in adults. Cochrane Database Syst Rev. 12(12), CD011710. doi: 10.1002/14651858.CD011710.pub2.
• Referans33Meyer, S. R, Lasater, M. E, Garcia-Moreno, C. (2019). Violence against older women: a protocol for a systematic review of qualitative literature. BMJ Open, 9(5), e028809. doi: 10.1136/bmjopen-2018-028809.
• Referans34Özbey, Ö. F. & Şama, E. (2017). 2012-2016 Arasındaki Yıllarda Çevre Eğitimi Kapsamında Yayımlanan Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 212-226.
• Referans35Özcan, N. K, Günaydın, S, Çitil, E. T. (2016). Domestic Violence Against Women In Turkey: A Systematic Review And Meta Analysis. Arch Psychiatr Nurs, 30(5), 620-629. doi: 10.1016/j.apnu.2016.04.013.
• Referans36Öztürk, Ö, Öztürk, Ö, Tapan, B. (2016). Kadına Yönelik Şiddetin Kadın ve Toplum Sağlığı Üzerine Etkileri. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 3(4), 139-144.
• Referans37Schuster, I. & Krahé, B. (2017). The Prevalence of Sexual Aggression in Turkey: A Systematic Review. Aggression and Violent Behavior, 37, 102-114. doi: 10.1016/j.avb.2017.05.003.
• Referans38Semahegn, A. & Mengistie, B. (2015). Domestic violence against women and associated factors in Ethiopia; systematic review. Reprod Health, 12, 78. doi: 10.1186/s12978-015-0072-1.
• Referans39Sen, S. & Bolsoy, N. (2017). Violence Against Women: Prevalence and Risk Factors in Turkish Sample. BMC Womens Health, 17(1), 100. doi: 10.1186/s12905-017-0454-3.
• Referans40T. C. İç İşleri Bakanlığı. (2018). Kadın Destek Uygulaması (KADES). Erişim: https://www.icisleri.gov.tr/kadin-destek-uygulamasi-kades. Erişim tarihi: 30.2.2021.
• Referans41T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele. Ulusal Eylem Planı. Ankara. 2016.
• Referans42T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü. (2006). Töre ve Namus Cinayetleri ile Kadınlara ve Çocuklara Yönelik Şiddetin Sebeplerinin Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan TBMM Araştırma Komisyonu Raporu.
• Referans43Tatlılıoğlu, K. ve Küçükköse, İ. (2015). Türkiye’de kadına Yönelik Şiddet: Nedenleri, Koruma, Önleme Ve Müdahale Hizmetleri. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13, 194-204.
• Referans44Tekkas Kerman, K. & Betrus, P. (2020). Violence Against Women in Turkey: A Social Ecological Framework of Determinants and Prevention Strategies. Trauma Violence Abuse, 21(3), 510-526. doi: 10.1177/1524838018781104.
• Referans45Türkiye’de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet Araştırması. (2015). Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. (ISBN: 978-605-4628-75-9). Ankara: Elma Teknik Basım Matbaacılık. Erişim: www.hips.hacettepe.edu.tr/KKSA-TRAnaRaporKitap26Mart.pdf, Erişim tarihi: 12.02.2021.
• Referans46World Health Organization & Pan American Health Organization. (‎2012)‎. Understanding and addressing violence against women: Femicide. World Health Organization. Erişim adresi: https://apps.who.int/iris/handle/10665/77421. Erişim Tarihi: 13.03.2021.
• Referans47Yakubovich, A. R, Stöckl, H, Murray, J, Melendez-Torres, G. J, Steinert, J. I, Glavin, C. E. Y, Humphreys, D. K. (2018). Risk and Protective Factors for Intimate Partner Violence Against Women: Systematic Review and Meta-analyses of Prospective-Longitudinal Studies. Am J Public Health, 108(7), 1-11. doi: 10.2105/AJPH.2018.304428.
• Referans48Yayak, A. (2020). Kadına yönelik şiddetin Türkiye'deki yüzü: son 10 yılda basına yansıyan 10 şiddet olayı. Turkish Studies-Social, 15(5), 2739-2755. doi.org/10.47356/TurkishStudies.41895.
• Referans49Yıldırım, A. & Şimşek, H. Nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık. 2008.
• Referans50Yıldız Martı, H. Ö. Kadına Yönelik Şiddet Konusunda Son 10 Yılda Yapılmış Olan Tezlerin Tematik Açıdan Değerlendirilmesi. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü. Kadın Çalışmaları Anabilim Dalı. 2014.
• Referans51Yüksel-Kaptanoğlu, İ. (2018). Türkiye’de Katılımcı Demokrasinin Güçlendirilmesi: Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin İzlenmesi Projesi. Kadınlara Yönelik Şiddet ve Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Haritalama ve İzleme Çalışması. Ankara. ISBN: 978-605-64847-5-9. Erişim adresi: www.dspace.ceid.org.tr, Erişim tarihi: 13.03.2021.