KARPAL TÜNEL SENDROMU İÇERİKLERİNİN OKUNABİLİRLİK DÜZEYLERİ: KLİNİK BİLGİLERE ERİŞİM

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 2, 281 - 295, 31.08.2025

Elif Önder , Hüseyin Gerdan , Gözde Kesikbaş

https://doi.org/10.47115/jshs.1744637

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı, Karpal Tünel Sendromu ile ilgili çevrim içi içeriklerin kaynak dağılımını, okunabilirlik düzeylerini ve hedef kitleye uygunluklarını değerlendirmektir.
Yöntem: Çalışmada, Google arama motoru aracılığıyla "karpal tünel" anahtar kelimesi kullanılarak ulaşılan web siteleri taranmış ve yalnızca metinsel içerik içeren ve sağlık bilgisi sunma amacı taşıyan ilk 50 kaynak analiz kapsamına alınmıştır. İncelenen web içerikleri; kaynak türü (özel hastane, hekim, fizyoterapist vb.), hedef kitle ve okunabilirlik düzeyleri açısından sınıflandırılmıştır. Okunabilirlik analizinde, Türkçe metinlere özgü iki farklı ölçüt olan Ateşman Okunabilirlik İndeksi ve Çetinkaya-Uzun Okunabilirlik Formülü kullanılmıştır.
Bulgular: Analiz edilen 50 çevrim içi kaynağın %50’sinin özel hastaneler, %48’inin bireysel hekimler ve yalnızca %2’sinin fizyoterapistler tarafından sağlandığı belirlenmiştir. Okunabilirlik analizinde, Ateşman Okunabilirlik İndeksi ortalaması 61.06 ± 7.64 olarak bulunmuş ve bu sonuç içeriklerin genel olarak “orta zorlukta” olduğunu göstermiştir. Çetinkaya-Uzun İndeksi ise ortalama 36.74 ± 3.72 olarak hesaplanmış olup, içeriklerin çoğunlukla 10–12. sınıf eğitim düzeyine hitap ettiğini ortaya koymuştur.
Sonuç ve Öneriler: Karpal Tünel Sendromu ile ilgili Türkçe çevrim içi içeriklerin okunabilirlik düzeyi genel olarak orta düzeyde bulunmuş ve bu içeriklerin özellikle lise düzeyinde eğitim almış bireyler için uygun olduğu değerlendirilmiştir. Ancak sağlık okuryazarlığı düzeyi düşük bireylerin de bu bilgilere erişimini kolaylaştırmak amacıyla, içeriklerin daha sade, anlaşılır ve erişilebilir biçimde yeniden yapılandırılması gerekmektedir. Ayrıca, sağlık bilgisi sunumunda içeriklerin güncelliğinin sağlanması ve hedef kitlenin ihtiyaçlarına göre düzenlenmesi, dijital sağlık iletişiminin etkililiğini artıracaktır.

Anahtar Kelimeler

Karpal Tünel Sendromu , Sağlık Okuryazarlığı , İnternet , İdrak

Etik Beyan

“Karpal Tünel Sendromu İçeriklerinin Okunabilirlik Düzeyleri: Klinik Bilgilere Erişim” adlı bu araştırma, yalnızca halka açık dijital içeriklerin analizine dayalı olup herhangi bir bireysel müdahale veya kişisel veri içermemektedir. Bu nedenle, etik kurul onayı gerektirmemektedir. Ancak çalışma süreci boyunca bilimsel araştırma ve yayın etiği ilkelerine titizlikle uyulmuştur.

Teşekkür

Doç. Dr. Mahmut YARAN’a çalışma konusu olan okunabilirlik indeksleri ve kalite kriterlerine yönelik araştırmalarındaki deneyimlerini paylaştıkları için minnetlerimizi sunarız.

Readability Levels of Carpal Tunnel Syndrome Contents: Access to Clinical Information

Öz

Aim: This study evaluated the source distribution, readability levels, and target audience suitability of online content related to Carpal Tunnel Syndrome.
Method: In the study, websites accessed using the keyword "carpal tunnel" via the Google search engine were searched and the first 50 sources containing only textual content and aiming to provide health information were included in the analysis. The web content was categorized into source type (private hospital, physician, physiotherapist, etc.), target audience, and readability levels. The readability analysis used two different criteria specific to Turkish texts, the Ateşman Readability Index and the Çetinkaya-Uzun Readability Formula.
Results: Only 2% of the 50 online resources examined originated from physiotherapists, 48% from individual doctors, and 50% from private hospitals. According to the readability analysis, the content was generally of "medium difficulty," with an average score of 61.06 ± 7.64 on the Ateşman Readability Index. The Çetinkaya-Uzun Index averaged 36.74 ± 3.72, indicating that the content mainly appealed to 10th-12th grade education levels.
Conclusions and Suggestions: The readability level of Turkish online content related to the Carpal Tunnel Syndrome was generally found to be moderate, and it was considered particularly suitable for individuals with a high school education. However, to facilitate access to this information for individuals with low health literacy levels, the content should be restructured to be more straightforward, understandable, and accessible. Furthermore, ensuring that the content is up-to-date and tailored to the target audience's needs in the presentation of health information will increase the effectiveness of digital health communication

Anahtar Kelimeler

carpal tunnel syndrome , Health Literacy , Internet , Comprehension

Kaynakça

• Akinleye, S. D., Garofolo-Gonzalez, G., Montuori, M., Culbertson, M. D., Hashem, J., & Edelstein, D. M. (2018). Readability of the most commonly accessed online patient education materials pertaining to pathology of the hand. Hand, 13(6), 705-714. doi: 10.1177/1558944717726138. Epub 2017 Aug 24. PMID: 28836453; PMCID: PMC6300184.
• Ateşman, E. (1997). Türkçede okunabilirliğin ölçülmesi. Dil Dergisi, 58, 71–74.
• Bakan, A. B., & Yıldız, M. (2019). 21-64 yaş grubundaki bireylerin sağlık okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesine ilişkin bir çalışma. Sağlık ve Toplum, 29(3), 33-40. Erişim linki: https://ssyv.org.tr/wp-content/uploads/2019/11/5-21-64-Ya%C5%9F-Grubundaki-Bireylerin-Sa%C4%9Fl%C4%B1k-okuryazarl%C4%B1k-D%-C3%BCzeylerinin-Belirlenmesine-%C4%B0li%C5%9Fkin-Bir-%C3%87al%C4%B1%C5%9Fma.pdf Erişim Tarihi: 30.07.2025
• Berland, G. K., Elliott, M. N., Morales, L. S., Algazy, J. I., Kravitz, R. L., Broder, M. S., … (2001). Health information on the internet: Accessibility, quality, and readability in English and Spanish. JAMA, 285, 2612–2621. https://doi.org/10.1001/jama.285.20.2612
• Bezirci, B., & Yılmaz, A. E. (2010). Metinlerin Okunabilirliğinin Ölçülmesi Üzerine Bir Yazılım Kütüphanesi ve Türkçe için Yeni Bir Okunabilirlik Ölçütü. DEUFMD, 12(3), 49-62.
• Bhatt, C., Lin, E., Ferreira-Legere, L. E., Jackevicius, C. A., Ko, D. T., Lee, D. S., Schade, K., Johnston, S., Anderson, T. J., & Udell, J. A. (2024). Evaluating Readability, Understandability, and Actionability of Online Printable Patient Education Materials for Cholesterol Management: A Systematic Review. Journal of the American Heart Association, 13(8), e030140. https://doi.org/10.1161/JAHA.123.030140
• Centers for Disease Control and Prevention. (2009) Simply put: a guide for creating easy-to-understand materials;. Erişim linki: https://www.cdc.gov/healthli teracy/pdf/Simply_Put.pdf. Erişim Tarihi: 30.7.2025.
• Centers for Disease Control and Prevention. (2019) The CDC clear communication index. Erişim linki: https://www.cdc.gov/ccindex/index.html Erişim Tarihi: 30.7.2025.
• Çetinkaya, A., & Uzun, L. (2010). Okunabilirlik: Kavramlar, ölçütler, yöntemler. Int J Billing, 6(1), 73–95.
• Demirli, P. (2018). Bireylerin sağlık okuryazarlığı üzerine bir araştırma: Edirne ili örneği. Yüksek Lisans Tezi, Edirne. Erişim linki: https://dspace.trakya.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/trakya/3128/0160107.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Durusu Tanrıöver M., Yıldırım, H. H., Demiray Ready F. N., Çakır, B., & Akalın H. E. (2014). Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Araştırması. Altan Özyurt Matbaacılık, Ankara. Erişim tarihi: 01.08.2025 Erişim linki: https://www.sagliksen.org.tr/cdn/uploads/gallery/pdf/8dcec50aa18c21cdaf86a2b330 01a409.pdf
• Eberlin K. R., Vargas C.R., Chuang D. J., Lee B. T. (2015) Patient education for carpal tunnel syndrome: analysis of readability. Hand, Sep;10(3):374-80. doi: 10.1007/s11552-014-9718-7. PMID: 26330766; PMCID: PMC4551621.
• Gao, B., Skalitzky, M. K., Rund, J., Shamrock, A. G., Gulbrandsen, T. R., & Buckwalter, J. (2024). Carpal Tunnel Surgery: Can Patients Read, Understand, and Act on Online Educational Resources?. The Iowa Orthopaedic Journal, 44(1), 47. Erişim linki: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11195886/pdf/IOJ-2024-047.pdf
• Google Trends (2025) “Karpal Tünel sendromu”gösterilen ilgi. Erişim Tarihi:30.7.2025 Erişim linki: https://trends.google.com/trends/explore?date=today%205-y&geo=TR&q=%2Fm%2F0fl_v&hl=tr
• Joshi, A., Patel, K., Mohamed, A., Oak, S., Zhang, M. H., Hsiung, H., … (2022). Carpal Tunnel Syndrome: Pathophysiology and Comprehensive Guidelines for Clinical Evaluation and Treatment. Cureus. doi:10.7759/cureus.27053
• Kalyoncu, R., & Memiş, M. (2024). Türkçe İçin Oluşturulmuş Okunabilirlik Formüllerinin Karşılaştırılması ve Tutarlılık Sorgusu. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 12, 417–436. https://doi.org/10.16916/aded.1434650
• Kayastha, A., Lakshmanan, K., Valentine, M. J., Kramer, H. D., Kim, J., Pettinelli, N., & Kramer, R. C. (2025). A Readability Study of Carpal Tunnel Release in 2023. Hand (New York, N.Y.), 20(4), 562–571. https://doi.org/10.1177/15589447241232095
• Kincaid, J.P.; Fishburne, R.P.; Rogers, R.L.; Chissom, B.S. (1975). Derivation of new readability formulas (automated readability index, fog count, and flesch reading ease formula) for Navy enlisted personnel (PDF) (Report). Naval Air Station Memphis: Chief of Naval Technical Training. Research Branch Report 8–75. Erişim tarihi: 01.08.2025
• Kıratlıoğlu, Y., & Bezirgan, U. (2025). Surgical Outcomes of Carpal Tunnel Syndrome in Rheumatologic Patients. J Ankara Univ Fac Med. https://doi.org/10.4274/atfm.galenos.2025.57983
• National Institutes of Health. (2025). Clear communication. Erişim linki: https://www.nih.gov/institutes-nih/nih-office-director/office-communications-public-liaison/clear-communication. Erişim Tarihi: 30.7.2025
• Okuhara, T., Furukawa, E., Okada, H., Yokota, R., & Kiuchi, T. (2025). Readability of written information for patients across 30 years: A systematic review of systematic reviews. Patient education and counseling, 135, 108656. https://doi.org/10.1016/j.pec.2025.108656
• Özbek, İ. C. (2025a). Evaluation of Artificial Intelligence Supported Osteoarthritis Information Texts: Content Quality and Readability Analysis. J PMR Sci, 28(1), 21–29. https://doi.org/10.31609/jpmrs.2024-103532
• Özbek, İ. C. (2025b, Nisan 10-13). Karpal Tünel Sendromu ile İlgili Yapay Zeka Tabanlı Yanıtların Okunabilirlik, Kalite ve Güvenilirlik Analizi. Ftr Kurs Günleri Kongresi Erişim linki: https://kursgunleri.org/files/bildiri.pdf
• Seel, M., Mihalic, J., Froschauer, S., Holzner, B., Meier, J., Gotterbarm, T., … (2025). Changes in Health Education Literacy After Structured Web-Based Education Versus Self-Directed Online Information Seeking in Patients Undergoing Carpal Tunnel Release Surgery: Nonrandomized, Controlled Study. JMIR Form Res., 2025;9:e65114 Erişim linki: https://formative.jmir.org/2025/1/e65114
• Sezin, R. K., & Biçen, Ş. N. (2023). Readability and Quality Levels of Online Patient Information Texts Regarding Hoarseness of Voice. J. Ear Nose Throat Head Neck Surg., 31(3), 170–178. https://doi.org/10.24179/kbbbbc.2023-97390
• Tahir, E., Kent, A.E. (2021). Baş dönmesi ile ilgili internet kaynaklı hasta bilgilendirme metinlerinin okunabilirlik düzeyleri. KBB-Forum. 2021; 20(2):163-170. Erişim linki: http://acikerisim.omu.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12712/33360/document%20%282%29.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2023). Kalkınma Planları, 12. Kalkınma Planı (2024-2028). Erişim linki: https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2023/12/On-Ikinci-Kalkinma-Plani_2024-2028_11122023.pdf Erişim tarihi: 30.07.2025
• T.C. Sağlık Bakanlığı (2018a). Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Araştırması-2. Ankara: Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü. Erişim linki: https://dosyamerkez.saglik.gov.tr/Eklenti/50280/0/turkiye-saglik-okuryazarligi-ve-iliskili-faktorleri-arastirmasipdf.pdf Erişim tarihi : 30.07.2025
• T.C. Sağlık Bakanlığı. (2018b). Ankara Ili Sincan Ilçesi Birinci Basamak Saglık Personelinde Saglık Okuryazarlıgı Ile Ilgili Egitim Programı Gelistirilmesi Saglıgın Gelistirilmesi Genel Müdürlügü, 1085, Ankara. Erişim linki: https://ekutuphane.saglik.gov.tr/Yayin/555
• Turan Dizdar, H., Kent, A. E., & Işık, İ. (2024). Quality and Readability of Turkish Language Internet Materials About Tinnitus: Cross-Sectional Research Turkiye Klinikleri J Health Sci., 9, 580–589. https://doi.org/10.5336/healthsci.2024-101707
• Türkiye İstatistik Kurumu (2024). Hanehalkı Bilişim Teknolojileri (BT) Kullanım Araştırması, 2020 Erişim linki: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2024-53492 Erişim tarihi: 01.08.2025
• Winker M. A., Flanagin A., Chi-Lum B., et al. Guidelines for Medical and Health Information Sites on the Internet: Principles Governing AMA Web sites. JAMA. 2000; 283 (12):1600–1606. doi:10.1001/jama.283.12.1600
• Yaran, M., & Özkan, E. (2022). Ergoterapi ile İlgili Çevrimiçi Bilgilerin Kalitesi ve Okunabilirliği. ERED, 10, 45–52. https://doi.org/10.30720/ered.904799
• Yılmaz, K., & Yaran, M. (2024). Skolyozla İlgili Çevrim İçi İçeriğin Okunabilirliğinin ve Hedef Kitleye Uygunluğunun Değerlendirilmesi. KTOKÜSB-D, 5, 256–264. https://doi.org/10.59244/ktokusbd.1593954