The Structure And Theme in The Novel “Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat” by Şemsettin Sami

Yıl 2022, , 2567 - 2587, 19.10.2022

Havvaana Karadeniz

https://doi.org/10.21547/jss.1061334

Öz

Taaşşuk-ı Talât ve Fitnat, one of the first examples of the novel genre in the Turkish literature, is a novel that is frequently discussed in the Tanzimat period, in which two young people in love are driven to depression and death by the effects of old traditions and customs. The consequences of the arranged marriage which emerged as a social problem of the eras and pressure that the families created on young people are the most fundamental points of the novel. The novel Taaşşuk-ı Talât ve Fitnat narrates middle class families. The novel harshly criticizing the arranged marriage is indeed a tradition and customs novel with deep soul analyses of people. The novel describes how old customs and traditions which are contrary to human personality, freedom and nature lead individuals and society to disaster. Therefore, it gives the message that certain values thought to be not changed can be questioned. The writer trying to reveal the mentality of the society with all the facts uses the sense of love and it is seen that "love" is fictionalized according to the rules of the era. In the novel Taaşşuk-ı Talât ve Fitnat, the values that constitute intrigue and provide conflict are listed with the “KORA scheme”. Thus, after giving information about the time, space, event structure, point of view and characters that form the structure of the novel, the ideal (thematic) values and counter values that are desired to be given in the background of the novel are presented in the study.

Anahtar Kelimeler

Taaşşuk-ı Talât and Fitnat, Şemsettin Sami, social pressure, traditions, freedom

Şemsettin Sami’nin Taaşşuk-ı Talât ve Fitnat Romanında Yapı ve İzlek

Öz

Türk edebiyatında roman türünün ilk örneklerinden biri olan Taaşşuk-ı Talât ve Fitnat, Tanzimat döneminde sıkça ele alınan, birbirine âşık iki gencin eski gelenek ve göreneklerin etkisiyle bunalıma ve ölüme sürüklenişinin gözler önüne serildiği bir romandır. Devrin toplumsal bir sorunu hâline gelen görücü usulü ile evliliğin doğurduğu vahim sonuçlar ve ailelerin gençler üzerinde oluşturduğu baskı, romanda üzerinde durulan en temel noktalardır. Taaşşuk-ı Talât ve Fitnat romanında orta sınıf ailelerinin hayatlarının anlatıldığı görülür. Görücü usulü ile evliliği sert bir dille tenkit eden roman, aslında insanların derin ruh tahlillerinin yapıldığı bir gelenek-görenek/örf ve âdet romanıdır. Roman genel olarak insan şahsiyetine, hürriyete ve tabiata aykırı olan eski örf ve âdetlerin, bireyleri ve toplumu felakete sürükleyişini anlatır. Bu nedenle değişmez gibi algılanan birtakım değerlerin de sorgulanabileceği mesajını verir. Toplumun düşünce yapısını tüm gerçekleri ile gözler önüne sermeye çalışan yazar, aşk duygusunu kullanır ve anlatı boyunca “aşk”ın devrin kurallarına göre kurgulandığı görülür. Ayrıca romanda eser aracılığı ile toplumu eğitme çabası ve toplumsal fayda ön planda tutulur. Taaşşuk-ı Talât ve Fitnat romanında entrik kurguyu oluşturan ve çatışmayı sağlayan değerler, “KORA şeması”yla tablolaştırılmıştır. Böylece romanın yapısını oluşturan zaman, mekân, olay örgüsü, bakış açısı ve karakterler hakkında bilgi verildikten sonra romanın arka planında verilmek istenen ülkü (tematik) değerler ve karşı değerler çalışmada sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Taaşşuk-ı Talât ve Fitnat, Şemsettin Sami, toplumsal baskı, gelenekler, hürriyet

Kaynakça

• Aktaş, Ş. (1998). Roman sanatı ve roman incelemesine giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Aktaş, Ş. (2013). Anlatma esasına bağlı edebî metinlerin tahlili teori ve uygulama. Ankara: Kurgan Edebiyat.
• Bakırcıoğlu, Z. (2001). Başlangıcından günümüze Türk romanı. Ötüken Neşriyat, İstanbul.
• Bilgin, N. (2007). Sosyal psikoloji sözlüğü. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Çetişli, İ. (2004). Metin tahlillerine giriş 2 (hikâye, roman, tiyatro). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Kanter, M. F. (2008). Reşat Nuri Güntekin romanlarında yapı ve izlek. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elâzığ.
• Kanter, M. F. (2009). Yaprak Dökümü romanında yapı ve izlek. Turkish Studies, 4(8), 1588-1620.
• Kanter, M. F. (2014). Milli edebiyat dönemi Türk şiirinde benlik algısı ve kimlik kurgusu. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Karadeniz, H. (2015). Peyami Safa’nın Fatih-Harbiye romanında yapı ve izlek. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, 55-75.
• Karadeniz, H. (2020). Türk romanında kasaba. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırşehir.
• Kolcu, A. İ. (2009). Tanzimat edebiyatı II hikâye ve roman. Erzurum: Salkımsöğüt Yayınevi.
• Korkmaz, R. (2007). Romanda mekânın poetiği. Edebiyat ve Dil Yazıları Mustafa İsen’e Armağan, Ankara.
• Korkmaz, R. (2014). Aytmatov anlatılarında ötekileşme sorunu ve dönüş izlekleri. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Sami Ş. (1992). Taaşşuk-ı Talât ve Fitnat. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Yakıcı, A. vd. (2008). Yazılı anlatım. Ankara: Gazi Kitabevi.