Devrim ve Savaş: Osmanlı Geçiş Döneminin Uluslararası Bağlantıları

Yıl 2022, , 922 - 940, 30.04.2022

Derya Göçer

https://doi.org/10.21547/jss.1064403

Öz

20. yüzyılın başlangıcında Orta doğu bölgesinde devrimler, savaşlar ve dış müdahalelerle geçen bir dönüşüm yaşandı. Bölge bugün de, yeni kalkışmalar, savaşlar ve dış müdahalelerle karşı karşıyayken, küresel siyasetin iç siyaset üzerindeki etkisini değerlendirmek önemlidir. Bu çalışma, Uluslararası Tarihsel Sosyoloji yaklaşımından aldığı ilhamla, 1908 Jön Türk Devrimi ve 1920 Ankara’da yeni Meclis’in açılması olaylarında siyasi öznelerin ortaya çıkışını incelemektedir. Ulus-ötesi öğrenme süreçleri, yeni bir uluslararası düzen, küresel düzeydeki entelektüel ilişkiler ve daha birçok ulus-ötesi bağlantıların Anadolu’da devrimci bir öznenin oluşmasına katkıda bulunmuştur. Bu dönemin eyleme geçen aktörleri, uluslararası, imparatorluk ve yerel düzeylerin oluşturduğu bir konjonktürün ürünüdür.

Anahtar Kelimeler

Uluslararası Tarihsel Sosyoloji, Devrimler, Jön Türkler, Kurtuluş Savaşı

Revolution and War: International Entanglements in the Ottoman Transition

Öz

Beginning of the 20th century witnessed revolutions and wars. As the region faces such episodes again, assessing the influence of global politics on domestic context remains crucial. Inspired the International Historical Sociology approach, this work contributes to the discussion of global-domestic interaction in the emergence of agency in 1908 Young Turk Revolution and in 1920 opening of new Parliament in Ankara, Ottoman Empire. The argument is that transnational learning, a new international order, global intellectual entanglements and various other transnational connections conditioned the rise of revolutionary agency. These actors were constituted by a conjuncture of international, imperial and local factors.

Anahtar Kelimeler

International Historical Sociology, Young Turks, Revolutions, Independence War

Kaynakça

• Akal, E. (2006). Milli mücadelenin başlangıcında Mustafa Kemal, İttihat Terraki ve Bolşevizm. Istanbul: TÜSTAV.
• Akın, R. (2008). TBMM Devleti (1920-1923): Birinci Meclis döneminde devlet erkleri ve idare. Istanbul: İletişim Yayınları.
• Akmeşe, H. N. (2005). The birth of modern Turkey: The Ottoman military and the march to World War I. New York: I. B. Tauris.
• Aksakal, M. (2010). Harb-i Umumi eşiğinde: Osmanlı Devleti son savaşına nasıl girdi. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Akşin, S. (2010 a, b, c). İstanbul hükümetleri ve Milli Mücadele (3 cilt). Istanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Bartlett, C. J. (1996). Peace, war and the European powers, 1814-1914. London: MacMillan.
• Bayly, C. A. (2004). The birth of the modern world, 1780-1914: global connections and comparisons. Malden, Ma: Blackwell.
• Best, Antony, Hanhimäki, J, Maiolo, J. A. and Schulze, K. E. (2004). International history of the twentieth century. London: Routledge.
• Boyar, E. (2009). Türk ulusal kurtuluş savaşı ve İngiliz The Times gazetesi (1919-1922). METU Studies in Development, 36(2), 291-324.
• Çakır, S. (1996). Osmanlı kadın hareketi. Istanbul: Metis Yayınları.
• Carr, E. H. (2002). Bolşevik devrimi (1917-1923) (Vol. 1). Istanbul: Metis Yayınları.
• Chernilo, D. (2010). Methodological nationalism and the domestic analogy: classical resources for their critique. Cambridge Review of International Affairs, 23(1), 87-106.
• Criss, B. (1999). Istanbul under allied occupation, 1918-1923. Leiden: Brill.
• Demirel, A. (2003). Birinci Meclis’te muhalefet: ikinci grup. Istanbul: İletişim Yayınları.
• Deringil, S. (2002). İktidarın sembolleri ve ideoloji. Istanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Dannreuther, D., Kennedy, J. (2007). Historical sociology in sociology: British decline and US hegemony with lessons for ınternational relations. International Politics, 44(4), 369–389.
• Elman, C., Elman, M. F. (2001). Bridges and boundaries: historians, political scientists and the study of ınternational relations. Cambridge and London: The MIT Press.
• Emiroğlu, K. (2008). Barışı tutturayım derken tarihten kaçmak. Kebikeç, 26, 279-298.
• Epple, A. (2020). A ‘relational turn’?: the merging of history, sociology, and IR. Cambridge Review of International Affairs, 33(6), 908-913.
• Erikson, E. J. (2003). Size ölmeyi emrediyorum! Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı ordusu. Istanbul: Kitap Yayınevi.
• Geary, D. (1993). Revolutionary Berlin 1917-1920. In C. Wrigley (Ed), Challenges of labour, Central and Eastern Europe 1917-1920, 24-50: London and New York: Routledge.
• Georgeon, F. (2006). Sultan Abdülhamid. Istanbul: Homer Kitabevi.
• Gingeras, R. (2009). Sorrowful shores: violence, ethnicity, and the end of the Ottoman Empire, 1912-1923. Oxford: Oxford University Press.
• Ginio, E. (2005). Mobilizing the Ottoman nation during the Balkan Wars (1912-1913): awakening from the Ottoman Dream. War In History, 12(2), 156-177.
• Gökay, B. (1997). A Clash of empires: Turkey between Russian Bolshevism and British Imperialism, 1918-1923. London: I. B. Tauris.
• Go, J and G. Lawson. (2017). Global historical sociology. Cambridge: Cambridge University Press.
• Goloğlu, M. (2008). Milli mücadele tarihi I: Erzurum kongresi. Istanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Goloğlu, M. (2010). Milli mücadele tarihi III: 1920 Üçüncü Meşrutiyet, Birinci Büyük Millet Meclisi. Istanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Gümüş, F. (2003). Milli Mücadele’nin başlangıcında Mustafa Kemal, İttihat ve Terakki ve Bolşevizm. Journal of Historical Studies, 1(1): 45-50.
• Hacısalihoğlu, M. (2008). Jön Türkler ve Makedonya Sorunu (1890 – 1918). Istanbul : Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Halliday, F. (1999). Europe and the International System: War and Peace. In S. Chand and J. Wiener (Eds), Twentieth Century international history: a reader, 68-94: London and New York: I. B. Tauris
• Hanioğlu, M. Ş. (1989). Kendi mektuplarında Enver Paşa. Istanbul: Der Yayınları.
• Hanioğlu, M. Ş. (2001). Preparation for a revolution: The Young Turks, 1902 – 1908. Oxford: Oxford University Press.
• Hanioğlu, M. Ş. (1995). The Young Turks in opposition. Oxford: Oxford University Press.
• Hanioğlu, M. Ş. (2008). A brief history of the late Ottoman Empire. Princeton University Press: Princeton.
• Hautmann, H. (1993). Vienna: a city in the years of radical change 1917-1920. In C. Wrigley (Ed), Challenges of labour, Central and Eastern Europe 1917-1920, 87-104: London and New York: Routledge.
• Hobden, S. and Hobson, J. M, (Eds), (2002). Historical sociology of international relations. Cambridge: Cambridge University Press.
• Hobsbawm, E. (1989). The age of empire: 1875 – 1914. New York: Vintage Books.
• Hobsbawm, E. (2007). The age of extremes (1914-1991). London: Abacus.
• Joll, J. (1990). Europe since 1870. Penguin Books: London.
• Kansu, A. (1997). The Revolution of 1908 in Turkey. Brill: Leiden.
• Kars, Z. H. (1997). 1908 devriminin halk dinamiği. Istanbul: Kaynak Yayınları.
• Kasaba, R. (2002). Izmir 1922: A Port City Unraveled. In L. Fawaz and C. A. Bayly (Eds), Modernity and culture: from the Mediterranean to the Indian Ocean, 204-229: New York: Columbia University Press.
• Kasaba, R. (2006). Dreams of Empire, Dreams of Nations. In J. W. Escherick, H. Kayalı, and E. Van Young (Eds), Empire to nation: historical perspectives on the making of the modern world. Rowman and Littlefield: London: 198-228.
• Kayalı, H. (1997). Arabs and Young Turks: Ottomanism, Arabism, and Islamism in the Ottoman Empire, 1908 – 1918. Berkeley: University of California Press.
• Keddie, N. (1999). Qajar Iran and the rise of Reza Khan, 1796-1925. Costa Mesa, CA: Mazda.
• Kieser, H. (2005). Iskalanmış barış: doğu vilayetlerinde misyonerlik, etnik kimlik ve devlet 1839-1938. İletişim Yayınları: Istanbul. Koloğlu, O. (2005). Avrupa’nın kıskacında Abdülhamit. Istanbul: İletişim Yayınları.
• Lawson, G. and Shilliam, R. (2010). Sociology and international relations: legacies and prospects. Cambridge Review of International Affairs, 23(1), 69-86.
• Lawson, G. (2021). In B. de Carvalho, J. C. Lopez and H. Leira (Eds), Routledge Handbook of Historical International Relations, 341-354: UK: Routledge.
• Mardin, S. (1983). Jön Türklerin siyasi fikirleri: 1895 – 1908. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mazower, M. (2000). Dark Continent: Europe’s Twentieth Century. New York: Vintage.
• Özbek, N. (2007). Defining the public sphere during the late Ottoman Empire: war, mass mobilization and the Young Turk regime (1908–18). Middle Eastern Studies, 43(5): 795-809.
• Schroeder, P. (2004). World War I as Galloping Gertie: A Reply to Joachim Remak. In D. Wetzel, R. Jervis and J. S. Levy (Eds), Systems, Stability and Statecraft: Essays on the International History of Modern Europe. London: Palgrave MacMillan.
• Sohrabi, N. (1996). Constitutionalism, revolution and state: The Young Turk Revolution of 1906 and the Iranian Constitutional Revolution of 1906 with comparisons to the Russian Revolution of 1905. PhD diss., the University of Chicago.
• Tanör, B. (1998). Türkiye’de kongre iktidarları (1918-1920). Istanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Tanört, B. (2008). Osmanlı-Türk anayasal gelişmeleri. Istanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Tekeli, İ. and İlkin, S. (1998). Yumağı bir başka uçtan başlayarak çözmek ya da Ege’de direnişin önemi üzerine. In Osmanlı’dan Cumhuriyet’e: problemler, araştırmalar, tartışmalar, 320-335: Istanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Toprak, Z. (2009). İkinci meşrutiyet döneminde uluslararası ilişkiler, milliyetçilik ve emperyalizm. In M. Dursun and T. Vardağlı (Eds), 2008’den 1908’e Bakmak, 73-78: Istanbul: Tarem Yayınları.
• Tunçay, M. (2015). Türkiye Cumhuriyeti'nde Tek-Parti yönetiminin kurulması 1923-1931, Istanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Worringer, R. (2004). Sick man of Europe or Japan of the Near East?: constructing Ottoman modernity in the Hamidian and Young Turk eras. International Journal of the Middle East Studies, 36(2), 207-230.
• Wrigley, C. J. (2007). Counter-revolution and the ‘failure’ of revolution in inter-war Europe. In D. Parker (Ed), Revolutions and the revolutionary tradition in the West 1560-1991, 169-184: London and New York: Routledge.
• Zarinebaf, F. (2008). From Istanbul to Tabriz: modernity and constitutionalism in the Ottoman Empire and Iran. Comparative Studies of South Asia, Africa and the Middle East, 28(1), 154-169.
• Zürcher, E. J. (1992). The Ottoman legacy of the Turkish Republic: An attempt at a new periodization. Die Welt Des Islams, 32(2), 237-253.
• Zürcher, E. J. (2008). Milli mücadelede İttihatçılık. Istanbul: İletişim Yayınları.
• Zürcher, E. J. (2010). The Young Turk legacy and nation building: from the Ottoman Empire to Atatürk’s Turkey, I. B. Tauris: London.